Ekonomi Terimleri

(Tax avoidance) Ödenecek vergiyi en aza indirmek amacıyla yasalardaki boş­luklardan yararlanılarak veya vergi bor­cunun doğmasına neden olacak olaya yol açmamaya özen gösterilerek vergi yükümlülüğünden kaçınılmasıdır.

(Tax elasticity) Vergi gelirlerindeki oransal değişimin gayrisafi milli hası­ladaki oransal değişmeye bölünmesi ile hesaplanan katsayıdır. Bu katsayı vergi gelirlerinin, gayrisafi milli hasıladaki değişmelere karşı gösterdiği duyarl

(Tax rebate, return of tax) Vergi so­rumlusunun çifte vergilenmesini te­lafi etmek veya ihracatı, üretimi ya da herhangi bir ekonomik faaliyeti teşvik etmek amacıyla bazı vergi konularında önceden alınan verginin bir bölümü­nün veya

(Tax break, tax exclusion)Vergiye tabi olması gereken bir ekonomik faaliye­tin kısmen veya tamamen vergi dışı bırakılmasıdır.

(Tax evasion) Kanunen ödenmesi ge­reken vergiden daha az tutarda vergi tahakkuku veya hiç tahakkuk ettiril­memesi için yapılan kanunlara aykırı işlemler vergi kaçakçılığı kapsamında­dır. Bu işlemler, belgeleri değiştirmek, asılların

(Principles of taxation) Vergilerin ko­nulmasından beklenen ekonomik, sos­yal ve mali sonuçlara ulaşılabilmesi için uyulması gereken kurallardır. Başlıca vergileme ilkeleri şunlardır:

Adalet ilkesi. (Fairnes

(Tax exemption, tax immunity) Vergi­ye tabi olan bir ekonomik faaliyet veya gelirin kısmen veya tamamen vergi dışı bırakılmasıdır.

(Capitalization of taxes) Gelir getiren menkul veya gayrimenkul servet unsur­ları üzerindeki verginin kısmen veya tamamen kaldırılması sonucunda bu malların değerinde ortaya çıkan artıştır.

(Tax incidence) Fiilen ödenmiş bir ver­gi yükünün, arz, talep, fiyat, süre, piyasa koşulları gibi ekonomik imkânlardan yararlanarak kısmen ya da tamamen bir başkasına veya başkalarına devredil­mesi olgusu verginin yansıması olarak t

(Tax rates) Vergi borcunu hesaplaya­bilmek için vergiye konu olan matraha uygulanan rakama vergi oranı denir. Götürü usule tabi vergiler dışındaki her verginin dayandığı bir veya daha çok vergi oranı vardır. Vergi matrahı ile olan i

(Tax policy) Belli ekonomik, mali ve sosyal amaçlara ulaşmak için vergilerin miktar ve bileşiminde yapılan düzenle­meler ve ayarlamaların bütününü ifade eder. Maliye politikasının en önemli unsurlarından biri olan vergi politika­sın

(Tax incentives) İhracatı teşvik etmek, yatırımlara ayrılacak fonları artırmak veya yatırımların istenen sektör veya bölgelere kaymasını sağlamak amacıyla vergi yükünün azaltılmasına veya belir­li bir süre vergilerin kaldırılmasına

1950’de çıkarılan 1963’te değiştirilen bu kanun vergi tarhiyatı ve inceleme­leri, vergi suçları ve cezaları ile benzeri konuların uygulamasında kullanılacak yöntemler konusunda temel ilke ve ku­ralları içermektedir.

(Tax burden) Vergi yükü genel olarak kişilerin mal varlığında vergileme so­nucunda ortaya çıkan azalmadır. Di­ğer bir deyişle vergi yükü, vergilerin kişiler üzerindeki parasal etkisidir. Vergi yükü, fiilen ödenen veya yansı­ma yoluy

(Data) Birden fazla bireyin, belli bir amaca yönelik faaliyetlerinde daima söz konusu olan haberleşmenin birer unsuru olarak “bilgi” (information) ve “veri” (data) kavramlarını görülmekte­dir. Haberleşme ile iletilen ve bireyle­rin

(Trade Repository) Tezgâh üstü türev piyasa reformu kapsamında tanımla­nan ve tezgâh üstü türev piyasalarda gerçekleştirilen alım satım işlem veri­lerinin raporlandığı kuruluşlardır.

(Data lag) Ekonomi politikasını oluş­turanların ekonominin durumu hak- kındaki verileri eş anlı olarak değil, belli bir zaman sonra elde etmeleri nedeniy­le ortaya çıkan iç gecikme türüdür.

(Yield curve) Belli bir anda bir yatırım aracının çeşitli vadeleri ile bu vadelerde­ki getirileri arasındaki ilişkinin grafiksel ifadesidir. Dikey eksende verim (yield), yatay eksende ise vadeler yer alır.

(Productivity, efficiency) Belirli bir üretim miktarı (çıktı) ile bu üretimi elde etmek için kullanılan faktörler (girdi) arasındaki oranla ifade edilen bir terimdir. Verimlilik formülü aşağı­daki biçimde yazılabilir:

(Rationing) Savaş, kıtlık ve benze­ri olumsuz durumlarda temel ihtiyaç maddelerinin üretimi, arzı ve ithalatı sınırlı düzeylerde kaldığında kamu oto­ritesi mevcut stokların kişi başına eşit olarak dağıtılmasına karar verebilmek­tedi