Ekonomi Terimleri

Zamanaşımı Süresi

(Prescription period, limitation peri­od) Belirli bir hakkın kaybedildiği veya kazanıldığı zaman süresidir. Örneğin bir banknotun dolaşımdan kaldırıldığı tarihten başlayarak değerini tamamen kaybedeceği zamanaşımı süresi 10 yıl­dır.

Zaman Faydası

(Time utility) İhtiyaçların tekrarlanma özelliği nedeniyle bir ürünün depolanarak ihtiyaç duyulduğu zamanda piyasaya sü­rülmesi yoluyla gerçekleştirilen üretimdir.

Zaman Önceliği

(Time priority) Belli bir hisse senedine ilişkin verilen alım veya satım emirle­rinin farklı borsa oyuncuları tarafından aynı fiyatlardan verilmesi durumunda sisteme zaman açısından daha önce kay­dedilen emirlerin öncelikli olarak k

Zaman Poliçesi

(Time policy) Bir sigorta poliçesi türüdür. Bu poliçe sözleşmede belirtilen süre içinde bir geminin yapacağı tüm seferlerde geçerlidir.

Zarf Eğrisi

(Envelope curve, plannig curve) Bu eğri çeşitli kısa dönem ortalama ma­liyet eğrilerini kapsayan uzun dönem maliyet eğrisidir. Uzun dönem maliyet eğrisi kısa dönem maliyet eğrilerine teğettir ve U harfi şeklindedir. Uzun dönem marji

Zayıf Para

(Soft currency) Zayıf para, resmi değe­ri fiili satın alma gücünün altında olan para birimidir. Zayıf para dış ödemeler dengesi açık veren, ithalatı kısıtlayıcı politika izleyen, tekelleşmeyi önleye­meyen ve yüksek dolaylı vergiler

Zevk ve Tercihler

(Taste and preferences) Talebi belirle­yen temel değişkenlerden biri olup ihti­yaçların karşılanmasında elde edilmesi beklenen fayda ve bu faydanın derece­sine göre yapılan sıralamadır.

Zeyilname

(Avenant, addendum) Tek taraflı veya iki taraflı bir sözleşmeye, hesabın limi­tinin artırılması, faiz şartının değişti­rilmesi süre varsa uzatılması ve benzeri nedenlerle yapılan eklerdir. Zeyilnameler en çok sigortacılıkta kullanıl

Zimmetine Geçirmek

(Defalcation, peculation) Bir devlet memurun görevi gereği kendisinde emanet bulunan, ya da gözetimine veya denetimine verilmiş, para, eşya ve kıymetli evrakı kendisi için alıkoy­masıdır. “Zimmet” kelimesi tek başına bir ticari işle

Ziraat Bankası

Ziraat Bankası ilk olarak 1863 yılında Mithat Paşa’nın Niş Valiliği sırasın­da ikraz sandığı olarak kurulmuştur. Mithat Paşa, 1863 yılında Pirot (Şehir- köylü) Kasabası’nda kurduğu ilk Mem­leket Sandığı’nı oluştururken Türk gelenekl

Ziraat Katılım Bankası

Faizsiz bankacılık alanında faaliyet göstermek üzere 2015 yılında kurulmuş ve faaliyet izni almıştır. Ziraat Katılım 93 şube ile faaliyet göstermektedir.

Zirai Kazançlar

(Income from agriculture) Gelir vergisi ile vergilendirilecek gelir unsurlarından biridir ve zirai faaliyetten elde edilir.

Zorunlu Karşılık Oranı

(Reserve requirement ratio) Banka ve diğer finansal kuruluşların bilanço­larında taşıdıkları mevduat, kredi ve benzeri yükümlülüklerine karşılık Merkez Bankası’nda tutmak zorunda oldukları rezerv miktarını gösteren kanuni orandır. Z

Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası

Motorlu aracın kullanılması sırasında, bir kimsenin ölümüne veya yaralanma­sına veya bir şeyin zarara uğramasına karşı, sahibinin yaptırmakla zorunlu olduğu sigortadır.

Zorunlu Sigorta

(Obligatory insurance) Sosyal güvenlik sigortası, deprem sigortası gibi yapıl­ması zorunlu olan sigorta türüdür.

Zorunlu Tahkim

(Compulsory arbitration) Sendikala­rın grev hakkını kullanma kararı alması durumunda hükümetin grevin yapılıp yapılamayacağı, yapıldığında ise yer za­man ve işkolları itibariyle kapsamında belirlemede yetkili kılındığı durumdur.

Zorunlu Tasarruf

(Forced saving) İşçi ve memurlardan rı­zaları dışında ancak yasa gereği kesilen ve kamu hesapları içinde biriktirilen pa­radır. 1961 yılında tasarruf bonoları uy­gulaması başarısız olmuş ve 1967 yılında uygulamadan kaldırılmıştır. S

Züppe Etkisi

(Snob effect) Bazı tüketicilerin bir mala yönelik talep miktarının, o malı kulla­nan tüketici sayısı arttıkça azalması durumunu tanımlayan bir terimdir.