Yatırım Fonu

(Mutual funds) Tasarruf sahiplerinden katılma belgeleri karşılığında toplanan paralarla belge sahibi adına oluşturula­cak portföyü işletmek amacı ile kurulan mal varlığıdır. Yatırım fonlarında temel ilke riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarıdır. Katılma belgesi­nin portföyünde hisse senetleri, özel ve kamu sektörü borçlanma senetleri, kıy­metli madenler, diğer sermaye piyasası araçları, repo, ters repo ve türev sözleş­meler bulunabilir. Yatırım fonları, A ve B Tipi olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Yatırım fonu, içtüzüğünde belirtilmek suretiyle, portföy değerinin aylık ağır­lıklı ortalama bazda en az yüzde 25’ini, devamlı olarak özelleştirme kapsamına alınan Kamu İktisadi Teşebbüsleri de dahil Türkiye’de kurulmuş ortaklıkla­rın hisse senetlerine paylarına yatırmış fonlar A tipidir. Portföy değerinin aylık ağırlıklı ortalama bazda en az yüzde 5’ini, devamlı olarak, Türk şirketlerinin hisse senetlerine yatırmış olma şartı aranmayan fonlara ise B Tipi Yatırım Fonu denir. Aşağıdaki fon türlerinde, fon portföyünün en az yüzde 51’nin be­lirtilen araçlara devamlı olarak yatırıl­ması gerekir:

Likit fon: Bu fon türünde menkul de­ğerlerin tümü, vadesine 180 günden az kalmış sermaye piyasası araçlarıdır. Kısa vadeli menkul değerlere yatırım yapıldığı için faiz oranı da doğal olarak düşüktür. Ancak getirisi vadesiz mev­duatın üstünde olan bu fonları elindeki parayı kısa vadede kullanması gereken tasarruf sahipleri tercih eder. Para çek­mesi kolay olan ve genellikle bir ihbar süresi gerektirmeyen bu pratik fon, tüm banka ve kuruluşlarda en çok ter­cih edilen türdür. Herhangi bir büyük bankadaki yatırım fonu hesabı açtıran yatırımcıların yaklaşık dörtte üçü likit fonları tercih eder. Likit fonlar B tipi fonlar arasında yer alır.

Tahvil ve bono fonu: Kamu veya özel sektör borçlanma araçlarını içerir. Bu fonu Hazine bonosu ve devlet tahvi­lini seçen ama bu menkul değerlerin iniş-çıkışlarını takip etmeye ve vadele­rini uzatmaya zamanı olmayanlar tercih eder. Getiri oranları, ikinci el piyasadan bono ve tahvil alımındaki oranlara ya­kın düzeydedir. Bono ve tahvilde, esas olarak vadeye kadar beklemek gerektiği halde, bu fonda satış daha kolaydır. Bu fonların paraya çevrilmesinde genel­likle 1 gün ihbar süresi vardır. Tahvil ve bono fonları B tipi fon ailesindendir.

Hisse senedi fonu: Bu fonda Türki­ye’de kurulmuş şirketlerin hisse senedi bulunur. Ancak Borsa endeksindeki fon bileşimine uyum zorunluluğu yoktur. A tipi olan bu fonda, getiri oranları ban­ka ve aracı kurumun kadrosundaki uz­manların bilgi ve yetenek düzeyine göre değişir. Hisse senedi seçimi iyi yapıldı­ğı takdirde, borsanın yükseliş dönem­lerinde diğer fonların üstünde kazanç sağlayabilir.

Sektör fonu: Fon portföyünde örneğin çimento ve tekstil gibi belirli bir sektö­rün hisse senetleri yer alır. A tipi olan bu fona yatırım yaparken bir dönemi­nin başarısının, gelecekte de tekrarlan­masının zor olduğu dikkate alınmalıdır.

İştirak Fonu: A tipi tanımına giren bu fonlarda kurucunun iştiraklerince çı­karılmış menkul değerler vardır.

Grup Fonu: Belirli bir topluluğun veya holdingin menkul değerlerini içerir.

Yabancı menkul kıymetler yatırım fonu: Bu tür fonlarda yabancı özel ve kamu sektörü menkul değerlerine yatı­rım yapılır.

Altın ve diğer kıymetli madenler fonu: Portföylerinde ulusal ve uluslara­rası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere da­yalı sermaye piyasası araçları bulunur.

Karma fon: Hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve diğer kıymetli maden­ler ile bunlara dayalı sermaye piyasası araçlarından en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon portföy değerinin yüzde 20’sinden az olmayan fonlar kar­ma fon olarak adlandırılır. Karma fonlar A tipi fonlar içinde yer alır.

Endeks fon: Portföyünün yüzde 80’i devamlı olarak endeks kapsamındaki hisse senetlerinin tümünden veya ör­nekleme yolu ile seçilenlerden oluşur. Endeksin değeri ile fonun birim pay değeri arasındaki korelasyon (ilişki veya paralellik) katsayısı en az yüzde 90 olmalıdır. A tipi içinde yer alan bu fonlardan kazanç sağlamak isteyenler, Borsa’daki gelişmeleri, trendleri ve ayı ile boğa piyasası dönemlerini yakından izlemelidir.

Değişken fon: Yukarıdaki türlerden herhangi birine girmeyen fonlardır. Hem A tipi hem de B tipi olabilir. B tipi olanlar daha fazla ilgi görür. İyi yönetil­diği takdirde, tahvil-bono fonları kadar getiri sağlayabilir.