Vergi

(Tax) Kamu giderlerini karşılamak amacıyla devletin veya devletin yetki­lendirdiği diğer kamu tüzel kişilerinin, hukuki zorunluluk altında, yasayla belirtilen kurallara göre ve karşılıksız olarak gerçek ve tüzel kişilerin gelir ve malları üzerinden nakdi veya ayni ola­rak aldıkları paydır.

Vergi alınış yöntemi açısından iki ayrı grupta incelenir:

• Dolaysız vergiler: Mükellefin gelir ve servetinden doğrudan alınan vergi­lerdir. Bu vergi türüne vasıtasız vergi de denir. Dolaysız vergiler, dolaylı vergile­re göre daha adil bir veri türüdür.
• Dolaylı vergiler: Bir malın satışı sıra­sında miktar veya değer üzerinden alı­nan vergidir. Buna vasıtalı vergi de denir.

Vergi ile bazı kavram ve terimlerin ta­nımları şöyledir:

Vergi dilimi. (Tax bracket) Artan oranlı vergilerde belirli bir oranın uy­gulandığı gelir aralığıdır. Yıllık toplam gelir belirli bir vergi dilimini aştığında, vergi oranı da yükselir.

Vergi incelemesi. (Tax inspection) Ödenmesi gereken vergilerin doğrulu­ğunu araştırmak, belirlemek ve sağla­mak üzere yetkili kurumun görevlen­dirdiği görevliler tarafından yapılan işlemlerdir.

Vergi konusu. (Tax object) Üzerine vergi konulan, doğrudan veya dolaylı biçimde verginin kaynağını oluşturan mal, menkul değer, sermaye hareketi, işlem gibi ekonomik unsurlardır.

Vergi matrahı. (Tax base) Verginin hesaplanmasına temel oluşturan mik­tar veya değerdir.

Vergi tahakkuku. (Tax assesment) Verginin, tarh edilmesinden sonra tahsil edilebilir duruma gelmesi yani vergiyle ilgili bir alacak hakkının doğmasıdır.

Vergi tarhı. (Tax imposition) Vergi idaresinin çeşitli biçimlerde belirlediği matraha vergi tarifelerinin uygulanma­sı ve mükellefin vergi borcunun hesap­lanması işlemini tanımlar.

Vergi tahsili. (Tax collection) Tarh ve tahakkuktan sonra vergi borcunun ver­gi yükümlüsü tarafından ödenmesidir.

Vergi ahlakı. (Tax ethics) Mükelleflerin vergilerini yasaya uygun ölçü ve zamanda ödemeleri konusundaki olumlu tutum, davranış, inanç ve değer yargılarıdır.

Vergi mükellefi. (Tax payer) Vergi yasalarına göre alacaklı vergi dairesine karşı vergiyi ödemekle sorumlu olan gerçek veya tüzel kişilerdir.