Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE)

(Consumer Price Index: CPI) TÜFE, hanehalklarının tüketimine yöne­lik mal ve hizmet fiyatlarının zaman içindeki değişimini ölçmektedir. 2003 temel yıllı TÜFE’nin temel amacı, piyasada tüketime konu olan mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişimi öl­çerek enflasyon oranını hesaplamak­tır. Bu amaca yönelik olarak ailelerin, yabancı ziyaretçilerin ve kurumsal nüfusun yurtiçinde yaptığı tüm nihai parasal tüketim harcamaları dikkate alınmıştır. Bu kavram, tüketim harca­malarından ailelerin kendi tüketimleri­ne yönelik üretimleri ve aile için geçerli izafi kiraları kapsam dışında bırakmış­tır. Tüketim harcamaları 12 ana grup 43 alt grup altında toplanmıştır. En­dekste 418 madde kapsama alınmıştır.

Madde sepetlerinin ve ağırlıklarının güncellemesi, her yılın sonunda yapıl­makta ve zincirleme Laspeyres formü­lü ile seri devam ettirilmektedir. Her yıl Aralık ayı itibari ile, yeni maddeler endekse dahil edilmekte ya da önemi­ni kaybeden maddeler endeksten çı­karılmakta ve yeni ağırlıklar endeks hesabında kullanılmaktadır. Fiyat en­deksindeki hesaplama sonuçları her ayın 3’ünde ve saat 10.00’da haber bül­teniyle kamuoyuna duyurulmaktadır. Eğer ayın 3’ü hafta sonuna denk gelirse takip eden ilk iş günü saat 10.00’da ka­muoyuna açıklama yapılmaktadır. TÜFE’deki harcama gruplarına, örnek kitlenin tüketim kalıplarından çıkan so­nuçlara göre hesaplamalarda farklı ağır­lıklar verilmektedir. Böylelikle bu örnek kitle tarafından yüksek oranda tüketilen mal ve hizmetler daha yüksek bir ağır­lığa sahip olurken daha az tüketilenler daha düşük bir ağırlığa sahip olmakta­dır. Yılın her ayının belirli günlerinde ve belirli alışveriş merkezlerinden alınan mal ve hizmet fiyatlarındaki değişim, bu ağırlıklara göre ölçülerek o ayın tüketici enflasyon rakamına ulaşılmaktadır.

TÜFE’deki mevsimlik dalgalanma­lar: TÜFE fiyatların mevsimlik deği­şiminden etkilenir. Şubat ve mart ayla­rında sebze ve meyvelerin göreli olarak yüksek fiyatları hazır giyim ürünlerinin indirimli fiyatları ile dengelenir. Ni­san ve mayıs aylarında ise hem meyve ve sebzelerin yüksek fiyatları, hem de yazlık giyim eşyalarının yüksek fiyat­larla satışa sunulması aylık oranların yükselmesine yol açar. Sebze ve mey­velerde, havaların iyi gittiği yıllarda mayıs aylarında, diğer yıllarda haziran aylarında ortaya çıkan göreli ucuzlama aylık TÜFE oranlarını geriletir. Bazı yıllarda haziran veya temmuz ayların­da eksi oranlar da görülebilir. Ağustos ayındaki giyim eşyası indirimi de bu gerileme eğilimini destekler. Eylül ve ekim aylarında kışlık giysiler ile sebze ve meyvenin göreli olarak yüksek fiyat­ları, aylık oranları tekrar yükseltir. Ka­sım, aralık ve ocak aylarında enflasyon oranları çoğunlukla diğer aylara göre daha istikrarlı bir seyir izler.