Sanayi Devrimi

(Industrial Revolution) Sanayi Dev­rimi terimini ilk kez İngiliz iktisatçısı Arnold Toynbee kullanmıştır. Ünlü tarihçi Arnold Toynbee’nin akrabası olan iktisatçı Toynbee, sanayinin do­ğuşu ile ekonomik değişimin bağlantı­sını incelemiştir.

Dünya ekonomisi bugüne kadar dört sanayi devrimi yaşamıştır. Birinci Sa­nayi Devrimi 18. yüzyılda İngiltere’de başlamıştır. Teknolojik icat ve yenilik­ler, sanayi organizasyonunun hızla bü­yümesini sağlamıştır. 1735 de Abraham Derby, eritme fırınlarında odun kömü­rü yerine kok kömürü kullanarak demir üretiminde yeni bir teknoloji uygulan­masına imkân hazırlamıştır. 1774’de James Watt ile buhar makinesi sanayi­deki yerini almıştır. 1733’de John Kay, 1767’de Arckwright ve 1785 de Cartw­right adlarında üç İngiliz, makineyi tekstil sanayisine sokmuşlardır. Buhar gücüne dayanan bir makineleşme dö­neminin başlaması, iş bölümünün ileri bir aşamaya taşınması ve pazarların genişlemesi Birinci Sanayi Devrimi’nin başlıca unsurları olmuştur.

İkinci Sanayi Devrimi elektrik enerji­sinin devreye girmesi ile başlamıştır. Elektrik sanayisinin gelişmesi, dizel motorlarının imalatı ve verimliliği artı­ran yenilikler sanayide kitlesel üretimi mümkün kılmıştır.

İkinci Dünya Savaşı sonunda petrokimya alanındaki büyük yenilikler, hafif madenler sanayisinin gelişmesi ve oto­masyondan geniş ölçüde yararlanılma­sı, büyük değişikliklerin öncüsü olmuş­tur. Sanayi örgütlenmesi, iş yönetimi ve pazarlama konularındaki gelişmeler üçüncü sanayi devriminin gerçekleş­mesini sağlamıştır. Üçüncü devrime yeni bir atılım ivmesini bilgisayar kulla­nımı ve otomasyon kazandırmıştır. Dördüncü sanayi devrimi, internet, ile­ri elektronik, biyoteknoloji, yapay zekâ, nanoteknoloji gibi yeni bilim ve iş alan­larının geliştiği yeni yüzyılda ortaya çık­mıştır ve halen devam etmektedir. Yapay zekâ çalışmalarında aşama kaydedilme­si ve siber-fiziksel sistemlerin yaygın­laşması ekonomide ve sanayide yeni bir dönemin başlamasını sağlamıştır.