Planlama

(Planning) Planlama, geleceğe yönelik olarak belirlenen hedeflere ulaşmak için sistematik eylem programları hazırlamak olarak tanımlanabilir. Ülke ekonomileri için planlama en yaygın olarak 1945 ile 1980 arasında kullanılmıştır. Neoliberal ekonomi görüşlerinin gündemde olduğu 1980 sonrası dönemde planlama çalışmaları resmi olarak sürdürülse de eski önemini kaybetmiştir. Planlama, kapitalist ülkeler için yol gösterici, sosyalist ülkeler için ise emredici olarak uygulanmıştır. Zaman perspektifi bakımından planlar, "perspektif”, “beş yıllık” planlar ve yıllık programlar olarak üçe ayrılır. Perspektif veya uzun vadeli planlar 15 veya daha fazla yıl için hazırlanır. Beş yıllık planlarda saptanan büyüme oranına göre sektörel üretim, yatırım, ithalat, ihracat ve istihdam projeksiyonları yapılır. Gerekli tasarruf ve dış yardım ihtiyacı hesap edilir. Devletin gelirleri, giderleri ve kaynak ihtiyacı tahmin edilir. Yıllık programlar, beş yıllık planların hedeflerinin yıllık bölümlerini daha ayrıntılı gösterir. Yıllık hedeflerle beraber, o hedeflere ulaşmak için alınacak önlemler de belirtilir.

Kapsam açısından planlar makro aşama, sektör aşaması ve mikro aşama olarak hazırlanır. Makro aşamada sektörel ayrıntıya girmeden milli gelirin büyüme oranı ile tasarruf, yatırım, ithalat, ihracat ve dış yardım gibi makro değişkenler arasındaki ilişkiler incelenir. Belirli bir büyüme oranını gerçekleştirmek için ne kadar iç ve dış tasarrufa ihtiyaç olduğu hesaplanır.

Sektör aşamasında, makro aşamada planlanan milli gelir ve kompozisyonunu gerçekleştirmek için her sektörün yapması gereken gayrisafi üretim düzeyleri bulunur. Buna bağlı olarak da, sektörel yatırım ithalat ve istihdam miktarları araştırılır. Mikro aşamada sektörel yatırım hedeflerine ulaşmak için yatırım projelerinden en kârlı olanlar seçilir.