Öncü Göstergeler Endeksi

(Leading Economic Indicators) Ekonomi ile ilgili çok sayıda göstergeyi incelemeye zamanı veya bunların nasıl yorumlanacağı konusunda deneyimi olmayanlar, tek bir göstergeye bakarak ekonomideki mevcut durumu ve genel eğilimi görmek isterler. “Öncü Göstergeler Endeksi” böyle bir ihtiyacı karşılamak için oluşturulmuştur. Bu endeks ile “Ekonomi nereye gidiyor” sorusunun tek bir gösterge ile cevaplandırılması amaçlanmaktadır. TÜSİAD’ın 1991 yılında hazırlamaya başladığı öncü göstergeler endeksinden sonraki yıllarda vazgeçilmiştir. 2002 yılında TCMB ve OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı) yeni bir bileşik endeks çalışmalarına başlamıştır. Büyük bir bilgi ve veri birikimini tek bir endeks sayısı ile ifade eden bu bileşik endeks, esasında sekiz ayrı göstergenin tek bir endeks sayısında birleştirilmesine imkân vermiştir.

2014 yılında OECD serileri ile uyumlu hale getirilen endekste üç farklı seri vardır. 2014’teki değişiklikte yüzde değişimi veren seride 6 aylık yerine 12 aylık veriler kullanılmaya başlanmıştır. Diğerleri “trend kapsayan” seri ile “devreler” serisidir. Devrelerdeki endeksin, 100’ün altındaki değerleri daralmayı, üstündeki değerleri canlanmayı gösterir. Sanayi Üretim Endeksi’nin referans seri olarak kabul edildiği Öncü Göstergeler Endeksi’nin hesaplanmasında aşağıdaki yedi göstergedeki değişimler esas alınmaktadır:

Elektrik üretim miktarı, tüm sektörlerdeki enerji kullanımı ve ekonomik faaliyetin genel gidişi hakkında fikir verir.
Iskontolu Hazine ihalesi faiz oranı, satılan tutarla ağırlıklı olarak endekse girer.
Ara malları ithalatının değeri ekonominin durumunu yansıtan göstergelerden biri olarak kabul edilir.

TCMB’nin İktisadi Yönelim anketinden alınan aşağıdaki dört veri ise daha çok gelecek beklentilerini konu alır:

İç piyasadan alınan yeni siparişlerin miktarı ile ilgili sorunun cevabı, gelecek ile ilgili beklentiler hakkında ipucu verir.
Mamul mal stok miktarının düzeyi iç talepteki değişimin yönünü gösterir.
İhracat piyasalarından alınan yeni sipariş miktarı ile ilgili sorunun cevabı dış talep konusunda bilgi sağlar.
Toplam istihdam miktarı ile ilgili soru iş insanları ve girişimcilerin geleceği nasıl gördüğü konusunda bilgi verir.