Mevsimlik Fiyat Değişimleri

(Seasonal changes of prices) Türkiye’de mevsimlik hareketler enflasyon üzerin­de önemli etkiler yapar. Tüketici endek­sindeki mevsimlik tempo şu seyri izler:

• Tarım ürünleri ve gıda fiyatları mayıs ile ağustos ayları arasında göreli olarak daha düşüktür. Tarla ürünlerinin mev­sim gereği en bol olduğu dönemlerde fiyatlar doğal olarak gevşer. Sebze ve meyvelerdeki genel fiyat artış beklenti­leri yalnız domates fiyatına bakarak da tahmin edilebilir. Gıda grubunda eylül ile sonraki yılın ni­san ayları arasındaki aylık artışlar göre­celi olarak daha yüksektir. Kış aylarının aşırı soğuk, yaz aylarının kurak geçtiği yıllarda gıda maddelerinin reel fiyatı nor­mal yıllara göre biraz daha yüksek olur.
• Tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde, kış giysileri şubat ve martta indirime girer ve fiyatlar geriler. Nisan ve mayısta yaz modelleri yeni fiyatlarla ve daha yüksek düzeyden endekse girer. Temmuz ve ağustostaki indirim döneminden son­ra kışlık giyim eşyası fiyatları, eylül ve ekimde tekrar artar. Bazı yıllarda eylül ayında da indirim yapıldığı olur.
• Konut ve kira kalemlerinde yaz ve son­bahar başında fiyat artışları normalin biraz daha üstündedir.
• Mobilya ve beyaz eşyada aylık ve mev­simlik değişim oranları arasında fazla bir farklılık bulunmaz. Yalnız satışların arttığı yaz aylarında fiyatlar normalin üzerinde artış gösterebilir. “Eskisini getir, yenisini indirimli al” türünden kampanyalar da çok yaygınlaşmadıkça endekslere yansımaz. Yılsonlarında ise fiyatlarda gerileme görülebilir.
• Ulaştırma fiyatları, akaryakıt fiyat­larındaki artışı izleyen aylarda ortaya çıkar. Dünya ham petrol fiyatlarında ve dolar kurunda önemli bir sıçrama gö­rüldüğünde, bir süre sonra akaryakıt ve ulaştırma fiyatlarında artış beklentileri yaygınlaşır.
• Eğitim masrafları yıl boyunca artmaz ama ağustos veya eylül aylarında bu gruptaki yıllık enflasyonun oranı kadar toptan bir artış ortaya çıkabilir.
• Sağlık harcamaları yeni hastane tari­felerinin yürürlüğe girdiği ocak ve tem­muz ayında önemli artışlar gösterir.
• Dışarıda yemek bedeli ve otel gecele­me ücretleri yaz aylarında biraz daha hızlı artar.
• Haberleşme, mücevher alımı, noterlik ücreti ve cenaze masrafı gibi kalem­lerin bulunduğu “diğer mal ve hizmet harcamaları” grubunda yılın ilk ayla­rında daha yüksek oranlarla karşılaş­mak mümkündür.