Merkantilizm

(Mercantilism) 16. yüzyıldan 18. yüzyı­lın başına kadar, ticaret yapan ulusların bir bölümünde uygulanan bir iktisat politikasıdır. Bu politikanın ana amacı, ihracatı teşvik yoluyla altın birikimini sağlamak ve ulusun servetini ve gücünü artırmaktır.

Merkantilistler, ticareti ve sanayileş­meyi ana amaç edinmişler, ihracatın ithalatı karşıladıktan sonra bir fazla­lık vermesini ve ülkeye değerli maden girişini sağlamasını amaçlamışlardır. Bunun için hükümetler ihraç sanayile­rindeki yatırımları teşvik etmişler, it­halatı kısmak için yüksek gümrük ver­gileri uygulamışlardır.

Bunun dışında yerli sanayi tarafından kullanılacak hammaddelerin ihraca­tı yasaklanmış, nitelikli işçilerin ülke dışına göçü engellenmiştir. Ancak ticaretteki rakip ülkeler de misilleme olarak benzer önlemler aldığı için merkantilist uygulamaların bazıları amacına ulaşamamıştır. Sömürge ül­keleri ile ticaret yapan Avrupa ülkele­ri ise hammadde ve tarım ürünü ithal edip sanayi ürünü ihraç ederek büyük kazançlar sağlamışlardır. İngiltere’de merkantilist yazarlar tüccar kökenliydi ve düşüncelerini yazdıkları risaleler ile yaymaya çalışmışlardı.

Merkantilizmin Almanya-Avusturya kanadına Kameralizm adı verilmişti. Bu konuda fikir üretenler hükümet da­nışmanları, kamu yöneticileri ve bazı akademisyenlerdi. Alman merkantilistlerinin amacı yerli sanayi dallarını geliştirmek ve kendi kendine yeterli bir ekonomi yaratmaktı. Fransız tipi mer­kantilizme Colbertizm adı verilmişti. Fransa’da merkantilist politika, Jean Baptiste Colbert’in yetiştirdiği bürokrat kadrolar tarafından yürütülmekteydi.