Kurumsal Ekonomi

(Institutional economics) Neoklasik Ekol’ün devlet müdahalesini asgari­ye indirmeye çalışan iktisat politikası önerilerine ve tümdengelimci soyut analiz yöntemlerine tepki olarak geçen yüzyılın 20’li yıllarında ABD’de önem kazanmış bir akımdır. Kurumsal eko­nominin ilk dalgasının başlıca savunu­cuları Richard T. Ely, Thorstein Veblen, John Maurice Clark, Wesley C. Mitc­hell, John R. Commons ve Arthur R. Burns olmuştur.

Veblen ekonomide kültürel ortamın ve teknolojik ilerlemeden doğan en­düstriyel değerlerin önemini ön plana çıkarmayı amaçlamıştır. Commons, Amerikan ekonomisini ve sanayileş­meyi anlamak için emek-yönetim ça­tışmasının özünü kavramak gerektiğini belirtmiştir. Wesley Mitchell ise sanayi toplumunun rekabeti engelleyen oligopolcü yapısını anlamak için konjonktürel dalgalanmaları incelemek gerekti­ğine inanmıştı. Kurumsal ekonominin ikinci dalgası 50’li ve 60’lı yıllarda or­taya çıkmıştır. ABD’den John Kenneth Galbraith ve Robert E. Heilbroner, Av­rupa’dan Gunnar Myrdal ve François Perroux somut gerçeklerden hareket eden, insanın önemini vurgulayan ve toplumdaki, ekonomideki dengesiz­likleri sorgulayan bir tutumu temsil etmişlerdir. Yol gösterici planlamaya ve devletin ekonomiye ölçülü müdaha­lesine karşı çıkmayan bu ekonomistler dönemlerinde etkili olmuşlardır. Ku­rumsal ekonomi 70’li ve 80’li yıllarda neoliberal ekonomi anlayışının ön pla­na çıkmasıyla gözden düşmüştür. Bu gerilemenin bir nedeni de kurumsal ekonomistlerin kendi içlerinde bölün­meleri olmuştur. Marksizmden esin­lenen Radikal Kurumsalcılar, sanayi toplumunu analiz etmeye hedefleyen Uygulamalı Kurumsalcılar, Hukuk ve Ekonomi Hareketi ve Yeni Ekonomi Tarihi gibi gruplar bu bölünme sürecin­de ortaya çıkmıştır.

Üçüncü kurumsalcılık dalgası, neolibe­ral ekonominin etkisinin azaldığı 90’lı yıllarda hayat bulmuştur. Bu dönemde dört Nobel Ekonomi Ödülü, kurumsal ekonomistlerden Ronald Coase, Doug­las North, Elinor Ostrom ve Oliver Williamson’a verilmiştir. Yeni Kurum­sal Ekonomi’nin diğer savunucuları arasında Avner Greif, Mancur Olson, Claude Menard ve Türkiye doğumlu ABD vatandaşı olan Daron Acemoğlu da vardır. Yeni kurumsalcılar ekonomik kalkınmada sosyal ve hukuki normların ve kuralların önemini vurgulayan çalış­malar yapmaktadır. Kurumsal iktisat çalışmalarından en çok yararlanan ül­keler Çin, Güney Kore ve Japonya gibi Uzakdoğu ülkeleri olmuştur.