İnsani Gelişmişlik Endeksi

(Human Development Index: HDI) İn­sanın temel gereksinimlerine ulaşma düzeyini değerlendirmek üzere refah, eğitim ve sağlık konularında üç kriter kullanılarak ilk kez 1990 yılında Pakis­tanlı Mahbub Ül-Hak tarafından öne­rilen ve daha sonra Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nca (UNDP) hesap­lanıp yayımlanmaya başlanan endekstir. İnsani gelişme, insanların içinde bu­lunduğu ekonomilerin zenginliğinden çok insan hayatının geliştirilmesiyle ilgili bir kavramdır. İnsani gelişme, in­sana ve insanların kullanımına sunulan fırsatlara odaklanan bir yaklaşımdır. İnsani gelişme, ekonomik büyümenin herkese otomatik refah artışı getirme­diği tespitiyle, insan hayatının daha iyi hale getirilmesinde yine insanların oy­nayacağı role odaklanmaktadır. Gelir artışı insani gelişmede sadece bir araç­tır, nihai hedef değildir.

UNDP’nin İnsani Gelişmişlik Endek­sinde kullandığı üç değişken uzun, sağ­lıklı ve yaratıcı bir hayat yaşamak, bilgi ve eğitim alabilme imkânına sahip ol­mak ve insana yaraşır bir hayat için ge­rekli kaynaklara ulaşabilmektir. İnsani gelişme için öncelikle bu temel unsur­lar sağlandığında, hayatın diğer alanla­rında ilerleme ve gelişme fırsatlarının da artacağı varsayılmaktadır.