İnsani Gelişmişlik Endeksi
(Human Development Index: HDI) İnsanın temel gereksinimlerine ulaşma düzeyini değerlendirmek üzere refah, eğitim ve sağlık konularında üç kriter kullanılarak ilk kez 1990 yılında Pakistanlı Mahbub Ül-Hak tarafından önerilen ve daha sonra Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nca (UNDP) hesaplanıp yayımlanmaya başlanan endekstir. İnsani gelişme, insanların içinde bulunduğu ekonomilerin zenginliğinden çok insan hayatının geliştirilmesiyle ilgili bir kavramdır. İnsani gelişme, insana ve insanların kullanımına sunulan fırsatlara odaklanan bir yaklaşımdır. İnsani gelişme, ekonomik büyümenin herkese otomatik refah artışı getirmediği tespitiyle, insan hayatının daha iyi hale getirilmesinde yine insanların oynayacağı role odaklanmaktadır. Gelir artışı insani gelişmede sadece bir araçtır, nihai hedef değildir.
UNDP’nin İnsani Gelişmişlik Endeksinde kullandığı üç değişken uzun, sağlıklı ve yaratıcı bir hayat yaşamak, bilgi ve eğitim alabilme imkânına sahip olmak ve insana yaraşır bir hayat için gerekli kaynaklara ulaşabilmektir. İnsani gelişme için öncelikle bu temel unsurlar sağlandığında, hayatın diğer alanlarında ilerleme ve gelişme fırsatlarının da artacağı varsayılmaktadır.