IMF

(International Monetary Fund) IMF, Dünya Bankası ile birlikte Bretton Wo­ods Konferansı’nda belirlenen esaslar çerçevesinde 22 Temmuz 1944’te onay­lanan anlaşmaya bağlı olarak 1945’te kurulmuştur. IMF’nin faaliyete geçi­şi ise 1947 yılındadır. İcra Kurulu 12 üyeden oluşmakta, üyelerin beşi en fazla kotaya sahip beş ülkenin temsil­cisi iken diğer yedi üye seçimle gel­mektedir. IMF’nin temel amacı ülkeler arasında para politikaları konusunda işbirliği yapılmasıdır. Diğer amaçları arasında dünya ülkeleri arasında tica­retin dengeli bir şekilde geliştirilmesi, döviz kurlarının istikrarı ve üye ülkeler arasında para anlaşmalarında düzenin sağlanması da vardır. IMF, küresel ekonomik ve finansal gelişmeleri izleyerek üye ülkelerin hükümetlerine izlenecek politikalar konusunda öneriler ve uz­manlık konularında teknik destek su­nar. Ödemeler dengesinde sorun yaşa­yan ülkelere destek verilmesi ise ancak söz konusu ülkenin IMF’nin önerdiği önlemleri almasına ve bir reform prog­ramı uygulamasına bağlıdır.

IMF’nin her üyesinin Özel Çekme Hak­ları cinsinden belirlenmiş bir kotası vardır. Bu kota bir ülkenin diğer ülke­lerle karşılaştırıldığında göreli ekono­mik durumunu gösterir. Kotalar belir­lenirken gayrisafi yurtiçi hasıla, cari işlemler dengesindeki durum ve ulus­lararası döviz rezervleri dikkate alınır. Bir ülkenin kotası o ülkenin IMF’deki oy hakkını, IMF’ye ödemesi gereken tutarı ve zor duruma düştüğünde ala­bileceği finansal desteğin boyutunu da belirler. IMF’nin, 1980 sonrasında krizdeki ülkelere destek koşulu olarak öne sürdüğü istikrar programları, iç ta­lebi kısan ve yoksul kitlelerin hayatını zorlaştıran önlemleri içerdiği için halk kitlelerinin tepkisi ile karşılaşmıştır. IMF’nin uyguladığı destek ve gözetim programlarının bazıları şunlardır:

Acil Finansman Mekanizması. (Emer­gency Financing Facility) Ülke eko­nomileri büyük bir krizin pençesine düştüğünde IMF tarafından sağlanan destek mekanizmasıdır. 1995 yılındaki Meksika Krizi sırasında yürürlüğe so­kulan bu mekanizma, daha sonra Gü­ney Kore, Endonezya, Brezilya ve 2001 Türkiye krizlerinde de kullanılmıştır. IV. Madde Konsültasyonu. (Article IV Consultation) IMF yöneticileri ile üye ülkelerden birinin temsilcileri ve uzmanları arasında, çoğunlukla yılda bir ve rutin olarak yapılan kapsamlı tar­tışmadır. 1978’de yürürlüğe giren anlaş­ma maddesi uyarınca yapılan tartışma­ların sonucu yayınlanır ve üye ülkenin bu belgede bulunan önlemleri hayata geçirmesi beklenir.

Ek Finansman Kolaylığı. (Supplemen­tary Financing Facility) Uluslararası Para Fonu’nun, ödemeler bilançosu kro­nik olarak yüksek tutarda açık veren ül­kelere, bir istikrar programı çerçevesinde üç yıla kadar vadeli kredi sağlamak ama­cıyla 1979 yılında oluşturduğu fondur.

Ek rezerv kolaylığı. (Supplementary Reserve Facility: SRF) Uluslararası Para Fonu’na üye bir ülkenin ulusal parasının yoğun spekülatif baskı altına girmesi durumunda kullanılmak üzere 1997 yılında oluşturulmuş bir yıla ka­dar vadeli fondur.

Esnek Kredi kolaylığı. (Flexible Credit Line: FCL) İstikrarlı iktisadi politika uygulamasını sürdüren ül­kelerin krize karşı korunması için 2008-2009 Krizi’nden sonra Ulusla­rarası Para Fonu tarafından oluşturu­lan kredi imkânıdır.

Güçlendirilmiş Yapısal Uyum Kolay­lığı. (Enhanced Structural Adjustment Facility: ESAF) Yapısal uyum kolaylı­ğının gelişmekte olan ülkelerde yetersiz kalması üzerine Uluslararası Para Fo- nu’nun (IMF) bünyesinde 1987 yılında oluşturulan kredi mekanizmasıdır.

Yapısal Uyum Kolaylığı. (Structural Adjustment Facility: SAF) IMF üyesi olan en düşük gelirli ülkelerdeki öde­meler dengesi sorunlarını gidermek için kullanılan bir destek programıdır. Kolaylık, yapısal uyum programlarını kabul eden ülkelere sağlanır. Perfor­mans kriterleri belirlenerek uygulama başarısı gerçekleştikçe krediler dilim­ler halinde ödenir. Uyum programları­nın amacı ekonomik istikrar ve sürdü­rülebilir ekonomik büyümedir.