Girdi-Çıktı Analizi

(Input-output analysis) Girdi-çıktı analizi ve tabloları bir sanayi dalının veya sektörün diğer sektörlerden ne satın aldığını ve diğer firmalara ve tüketicilere ne sattığını gösterir. Ülke ekonomisinin tümünü kapsayan bir girdi-çıktı analizi firmalara ve bireylere ait tüm ekonomik işlemlerin toplamıdır. Bu analizler, faktör tahsislerinin ve sektörel gelişme planlarının ve hesaplarının daha gerçekçi ve sağlıklı yapılmasını sağlar. Ekonominin sektörleri arasındaki üretim ilişkilerinin incelenmesi, ekonomi yönetimine önemli ipuçları verebilir. Analizin temellerini Quesnay ve Walras atmış, geliştirilmesini ve güncelleştirmesini Leontiev üstlenmiştir. Türkiye’de girdi-çıktı araştırmaları her 10 yılda bir TÜİK tarafından yapılır. 2002’den sonra 2012’de yapılan analizin sonuçları 2015 yılında yayınlanmıştır. Tabloların birçok kullanım alanı vardır. Bunlardan bazıları, ekonominin yapısal analizi ve planlaması, üretimin, talep yapısının, fiyatların ve maliyetlerin analizidir. İthalat ve ihracatın, yatırımların ve verimliğin analizinde de bu tablodan yararlanılır. Tablolar duyarlılık ve etki analizinin yapılmasını da kolaylaştırır. Girdi-çıktı analizinin diğer yararları şunlardır:

Yapısal analiz: Ekonomin yapısını ve işleyişini anlamak, analiz etmek ve yapısal değişim için gerekenleri yapmayı mümkün kılar. Girdi-çıktı tabloları bir ekonomide üretilen ve satın alınan mal ve hizmetlerin ayrıntılı olarak incelenmesini ve değerlendirilmesini sağlar.

Ekonometrik modelleme: Çok sektörlü makroekonomik modellerin düzenlenmesinde girdi çıktı analizinden yararlanılır.

Ulusal hesaplara katkı: Tablolar, Ulusal Hesaplar Sistemi’nin temelini oluşturur, arz ve talebin bütünleştirilmesinde önemli role sahiptir. Ayrıca ekonomik istatistiklerle uyumlu bir çerçeve oluşturur, tanım ve sınıflamalar arasında tutarlılık sağlar ve farklı kaynaklardan derlenen verilerin sayısal açıdan analiz edilmesini kolaylaştırır. Girdi-Çıktı Tablosu, arz ve kullanım tablolarından elde edilir. Satır ve sütun sayısı eşit kare matris şeklindedir. Bu tablolar ürün, sanayi veya karma teknoloji varsayımlarına göre üründen ürüne veya sanayiden sanayiye olmak üzere hazırlanabilir. Tablonun analizinde aşağıdaki değerlendirmeler dikkate alınır:

Arz Tablosu, sanayiler tarafından ana ve yan faaliyete bağlı olarak üretilen ürünler ile ithal edilen mal ve hizmetleri gösterir. Satırlarda ürünler, sütunlarda ise sanayiler yer alır. Yurtiçi üretim temel fiyatlarla, ithalat ise CIF ile değerlidir. Ticaret ve taşımacılık marjları ve net vergi matrisleri olarak adlandırılan değerlendirme matrisleri yardımıyla temel fiyatlarla olan tablolar alıcı fiyatlarına dönüştürülür. Tabloda ayrıca yerleşiklerin yurtdışından doğrudan satın alışları ve ithalat üzerindeki CIF ve FOB düzeltmesi bulunur.

Kullanım Tablosu, sanayilerin ana ve yan faaliyet üretimleri için satın aldıkları mal ve hizmet girdilerini gösterir. Sütunlar itibariyle sanayilerin üretim maliyetini yansıtır ve bütün ara maliyetler alıcı fiyatlarıyla ölçülür. Girişim tarafından indirilemeyen KDV, alıcı fiyatlarına dahildir. Satırlar itibariyle toplam mal ve hizmet arzının hangi sanayiler ve nihai talep unsurları tarafından kullanıldığını gösterir. Tabloda yerleşiklerin yurtdışında yaptıkları doğrudan satın alışlar da yer almaktadır. Kullanım tablosu üç bölümden oluşur.

Ara tüketim bölümü, sanayinin ve ürünlerin ara tüketimini ifade eder. Birincil ve ikincil faaliyet üretimi için gerekli mal ve hizmetleri gösterir.

Nihai talep bölümü, hanehalkı, devlet ve hanehalklarına hizmet eden kâr amacı olmayan kuruluşların nihai tüketimi, gayrisafi sermaye oluşumu, stok değişimi ve ihracat için ürün kullanımlarını gösterir.

Katma değer unsurları bölümü, sanayilere göre çalışanlara yapılan ödemeler, üretim üzerindeki vergi ve sübvansiyonlar, net faktör gelirleri ve sabit sermaye tüketimini yansıtır.