Yönetim Kurulu

(Board of directors) Bir tüzel kişiliğin işlerini yönetmekle görevli organdır. Şirketlerden sivil toplum kuruluşları­na kadar her tüzel kişilikte bulunması gereklidir. Yönetim kurulunun üyeleri kural olarak genel kurullar tarafından seçilir. Yönetim kuruluna seçilmek için söz konusu kuruluşun üyesi olmak gerekir. Yönetim kurulunun görevi ka­nunlarla ve tüzel kişiliğin tüzüğü tara­fından belirlenir. 80’li yıllardan önce yönetim kurulları daha çok şirketin eski yöneticilerinden, emekli general ve bilim insanlarından oluşturulur, bu kurulun şirket yönetimine müdahalesi asgari düzeyde kalırdı. Bu dönemde yö­netim kurullarına şu eleştiriler yönel­tilmekteydi:

  • Bazı yönetim kurulları, genel müdü­rün veya CEO görevindeki kişinin em­rindeymiş gibi çalışmakta, kurul üyele­ri yönetimin icraatını sorgulamamakta ve bir noter gibi alınan kararları imza atıp, onaylamaktadır.
  • Çok sayıda şirketin yönetim kurulun­da görev yapan bazı ünlü kişiler, top­lantılara düzenli olarak katılmamakta, bu kişiler iş yoğunluğu nedeniyle kurul toplantılarına hazırlıksız gelmektedir.
  • Şirketten emekli olduktan sonra ku­rula üye seçilenler, haleflerinin başa­rısını engelleyen tutumlar içine gire­bilmektedir.
  • Kendi alanlarında büyük başarılara imza atmış bazı kurul üyeleri, bilanço­yu okuma ve analiz etme konusunda ye­terli birikime sahip bulunmamaktadır.
  • Şirkette hatalı uygulamalarını gören bazı üyeler, bir kez daha seçilebilmek için susmayı tercih edebilmektedir.
Dışarıdan üye: Yönetim kurullarının gerçek işlevlerine kavuşturulması için 2000’li yıllarda bazı önlemler alındı. Kurul üyelerin tümünün şirket içinden olması durumunda farklı bakış açıla­rının ortaya çıkamayacağı düşünüldü. Yönetim kuruluna, dışarıdan üye seçil­mesi dönemi başlatılırken, kuruldan temel strateji ve politikaların tespiti konusunda daha fazla katkı beklendi. Bazı büyük holdinglerde ülke dışından da kurul üyesi seçilmesi kararlaştırıldı. Üyelerin farklı meslek ve uzmanlık ko­nularından gelmesi şirketin çalışma­larının farklı açılardan incelenmesine imkân verdi. İskandinav ülkelerinde şirket yönetim kurullarına kadın üyele­rin seçilmesi için önlem alındı.

Muhalefet kültürünün önemi: Yönetim kurullarının çalışmaları üzerin­de araştırmalar yapan ABD’li öğretim üyesi Jeffrey A. Sonnenfeld’e göre ku­rul ile ilgili sorunları çözmek için yasa veya ana sözleşme değişiklikleri yeterli olmamaktadır. Sonnenfeld sorunların karşılıklı güven ve sağlam bir muhale­fet kültürü ile çözülebileceğini belirt­mekte, yönetim kurulunun çalışmala­rının bağımsız denetçiler tarafından incelenmesinin yararlı olacağını vur­gulamaktadır.