Yönetim Kurulu
(Board of directors) Bir tüzel kişiliğin işlerini yönetmekle görevli organdır. Şirketlerden sivil toplum kuruluşlarına kadar her tüzel kişilikte bulunması gereklidir. Yönetim kurulunun üyeleri kural olarak genel kurullar tarafından seçilir. Yönetim kuruluna seçilmek için söz konusu kuruluşun üyesi olmak gerekir. Yönetim kurulunun görevi kanunlarla ve tüzel kişiliğin tüzüğü tarafından belirlenir. 80’li yıllardan önce yönetim kurulları daha çok şirketin eski yöneticilerinden, emekli general ve bilim insanlarından oluşturulur, bu kurulun şirket yönetimine müdahalesi asgari düzeyde kalırdı. Bu dönemde yönetim kurullarına şu eleştiriler yöneltilmekteydi:
- Bazı yönetim kurulları, genel müdürün veya CEO görevindeki kişinin emrindeymiş gibi çalışmakta, kurul üyeleri yönetimin icraatını sorgulamamakta ve bir noter gibi alınan kararları imza atıp, onaylamaktadır.
- Çok sayıda şirketin yönetim kurulunda görev yapan bazı ünlü kişiler, toplantılara düzenli olarak katılmamakta, bu kişiler iş yoğunluğu nedeniyle kurul toplantılarına hazırlıksız gelmektedir.
- Şirketten emekli olduktan sonra kurula üye seçilenler, haleflerinin başarısını engelleyen tutumlar içine girebilmektedir.
- Kendi alanlarında büyük başarılara imza atmış bazı kurul üyeleri, bilançoyu okuma ve analiz etme konusunda yeterli birikime sahip bulunmamaktadır.
- Şirkette hatalı uygulamalarını gören bazı üyeler, bir kez daha seçilebilmek için susmayı tercih edebilmektedir.
Dışarıdan üye: Yönetim kurullarının gerçek işlevlerine kavuşturulması için 2000’li yıllarda bazı önlemler alındı. Kurul üyelerin tümünün şirket içinden olması durumunda farklı bakış açılarının ortaya çıkamayacağı düşünüldü. Yönetim kuruluna, dışarıdan üye seçilmesi dönemi başlatılırken, kuruldan temel strateji ve politikaların tespiti konusunda daha fazla katkı beklendi. Bazı büyük holdinglerde ülke dışından da kurul üyesi seçilmesi kararlaştırıldı. Üyelerin farklı meslek ve uzmanlık konularından gelmesi şirketin çalışmalarının farklı açılardan incelenmesine imkân verdi. İskandinav ülkelerinde şirket yönetim kurullarına kadın üyelerin seçilmesi için önlem alındı.
Muhalefet kültürünün önemi: Yönetim kurullarının çalışmaları üzerinde araştırmalar yapan ABD’li öğretim üyesi Jeffrey A. Sonnenfeld’e göre kurul ile ilgili sorunları çözmek için yasa veya ana sözleşme değişiklikleri yeterli olmamaktadır. Sonnenfeld sorunların karşılıklı güven ve sağlam bir muhalefet kültürü ile çözülebileceğini belirtmekte, yönetim kurulunun çalışmalarının bağımsız denetçiler tarafından incelenmesinin yararlı olacağını vurgulamaktadır.