İnsan Kaynakları (İK)

(Human resources: HR) İşyerinde ih­tiyaç duyulan işgücünün işe alınması, işe alıştırılması ve eğitimi ile ilgili işleri yapan bölümün adıdır. İnsan Kaynak­ları (İK) bölümü işgücü ihtiyacını şir­ket yönetimi ile işbirliği yaparak tespit ettikten sonra işe alınacak adayların seçimini yapar. İK araştırma alt sis­teminin görevi terfi incelemelerini, iş analizlerini ve değerlendirmesini yap­mak ve rapor etmektir. İşçilerin yap­tıkları şikâyetlerin incelenmesini de bu araştırma elemanları gerçekleştirir. İK bölümlerinin başlıca işlevleri şunlardır.

Planlama: İK bölümü işyerinde mal ve hizmet üretimi için gerekli insan sayı­sını ve kadroları belirler. Bu belirleme çalışmaları şirket yönetimi ile birlikte yapılır. Şirketin ihtiyaç duyduğu ele­manlarda aranan nitelikler ve bu nite­likleri sağlayacak formasyonun tespiti de planlama çalışmaları kapsamındadır.

İş standartları yöntemi: Her görev ve işin, makul ölçülere göre tamamlan­ma sürelerinin belirlenmesi işgücü ih­tiyacının hesaplanmasını sağlar.

İşgücü genel envanteri: İK, işyerinde çalışanları belirli kriterlere göre grup­landırır. Gruplandırma, cinsiyet, eğitim düzeyi, yaş ve diğer kriterlere göre ya­pılabilir. İşgücü beceri envanterindeki gruplama da çalışanların nitelikleri, ye­tenekleri ve beceri düzeyleri esas alınır.

İşe alım: İşgücü ihtiyacı belirlendikten sonra hangi işlere, ne kadar eleman alı­nacağı kararlaştırılır. İşe alınacakların seçimi, işe alınanların işe yerleştiril­mesi ve alıştırılması da IK bölümünün görevleri arasındadır.

İş değerlemesi: Bir işin değerinin öl­çülmesi için kullanılan idari süreçteki standartları şirket yönetimi ile birlikte İK bölümü belirler.

Terfi sistemi: İşyerinde çalışanlarla ilgili terfi işlemleri İK bölümü tarafın­dan belirlenen bir terfi sistemine göre yapılır. Terfi işlemlerinin keyfi olması ve kişisel ilişkilere bağlı olması işyerin­de huzuru bozabilir.

Eğitim: Çalışanlara yeni beceri ve yet­kinlikler kazandıracak eğitim çalışma­larının planlaması ve yürütülmesi gö­revini İK bölümleri üstlenir.

Çalışma ilişkileri: Çalışma süresi içinde işçi ile işveren arasındaki iliş­kilerin düzenlenmesi de İK’nın görev­leri arasındadır. İşçiler bir sendikada örgütlendiklerinde İK görüşmelerin sürdürülmesinde ve uyuşmazlıkların çözüm sürecinde görev alır.

Çalışanlar ile ilişkiler açısından insan kaynakları yaklaşımı odak noktasına işi değil insanı koyması nedeniyle per­sonel servisi dönemine göre daha ileri bir anlayışı temsil eder. Ancak bu yak­laşımda insanın diğer üretim faktörleri gibi bir “kaynak” olarak görülmesi eleş­tiri konusu olmaktadır.