Gizli Şampiyonlar

(Hidden champions) Küçük ve orta boy işletmelerin gelişme potansiyelleri hakkında Hidden Champions adlı bir kitap yazan Hermann Simon, gizli şam­piyonların tanımını şöyle yapmaktadır:

• Gizli şampiyonlar pazardaki boşlukları araştırır ve buldukları bir nişte, diğer gi­rişimcilerin fazla ilgi göstermedikleri dar bir pazar segmentinde üretim yaparlar.
• Bu şirketler tek bir üründe veya az sa­yıda ürün grubunda üretim gerçekleş­tirirler ve tüm güçlerini bu ürünün en mükemmel olması için harcarlar. Üre­tilen üründe uzmanlaşma son nokta­sına kadar geliştirilir. Uzmanlaşmada mesafe alındıkça rakiplerin yetişmesi de zorlaşır
• Bu şirketlerin yüzde 70’i aile şirketlerdir.
• Üretimde kullandıkları makine ve teçhizatı şirket içinde üretirler. Bu da, rakiplerinin başarılı ürünü taklit edip pazara girmelerini zorlaştırır.
• Gizli şampiyonluğun ilk şartlarından biri global olmaktır. Ürettikleri üründe bulundukları kıtada ilk üç, dünyada ise ilk 10’da bulunanlar gizli şampiyon sı­nıflamasına aday olabilir.

Alman danışman Hermann Simon, Al­manya’nın ekonomik kalkınma ve ihra­cat konusundaki başarısının kaynakla­rını araştırırken, bu başarıda küçük ve orta boy şirketlerin önemli bir rolünün olduğunu gördü. Simon’a göre Alman­ların “mittelstand” diye adlandırdıkla­rı bu kesim ülkedeki kalkınmanın itici gücünü oluşturmaktaydı. Simon, bin­lerce şirketi taradıktan sonra gelişmiş ülkelerdeki 500 meçhul ama başarılı şirketin çalışmalarından alınabilecek dersleri şöyle özetlemiştir:

Tek bir nişe odaklanmak: Girişim­cilerin sermayelerini ve diğer kaynak­larını, değişik işkollarına ve projelere dağıtmak yerine, en iyisini üretebilece­ği tek veya az sayıda üründe yoğunlaş­tırmaları gerekir.

En iyi olmayı hedeflemek: Az sayıda hatta tek bir üründe en iyi olma başa­rıldığında dış pazarlara açılmak kolay­laşır. Hedef “en iyiye ulaşmak” olma­dığında, iç pazardaki payın korunması bile zorlaşır.

Ar-Ge’ye önem vermek: Kazancının yaklaşık beşte biri araştırma ve özellik­le geliştirme çalışmalarına ayrıldığında önemli bir rekabet avantajı elde edilebilir. Bu tür şirketlerde az sayıda ama va­sıf düzeyi yüksek elemanlar istihdam edilir ve bu elemanlara ortalamanın üstünde ücret verilir. Disiplinli ama ka­tılımcı bir yönetim modeli uygulandı­ğında iddialı hedeflere ulaşmak imkân dahiline girer. Simon’un önerileri daha çok Almanya gibi inovasyon geleneği güçlü ve orta boy şirketlere önem veri­len bir ülkede olumlu sonuçlar vermeye devam etmektedir. Bu şirketlerin başlı­ca özellikleri şunlardır:

• Büyük şirketler durgunluk ve kriz dö­nemlerinde işçi çıkartırken, gizli şam­piyonlar yalnız çalışma sürelerini kı­saltırlar ve kadrolarını korurlar.
• Holdingler şirketlerine en az üç yıl deneyimli yetişmiş eleman alırken, “mittelstand” şirketleri, çiçeği bur­nunda ve sıfır kilometrede teknik ele­man alırlar ve kendi şirket kültürlerini özümseterek yetiştirirler. Kendi isteği ile ayrılmayanlar çoğunlukla saçları ağarıncaya kadar şirkette çalışabilir. Böylece şirkette oluşan bilgi birikimi­nin bir parçası, bir elemanın ayrılması ile şirketten uçup gitmez.
• Dev şirketlerde bir CEO’nun ortalama görev süresi 5 yıl dolayında kalırken gizlenmiş şampiyonlarda bu süre 20 yılı bulabilir.
• Dışarıdan bakıldığında muhafazakâr bir görünüm veren şirkette yenilikçilik temel ilke olarak görülür. Araştırma ve geliştirme çalışmalarına büyük önem veren bu şirketler tek bir ürüne odak­landıkları için daha az kaynakla daha verimli sonuçlar alabilirler. İnovasyon, iş yapma modelinin temel unsurlarının başında gelir.
• Satış sonrası servis, müşterilerle ya­kın ilişki sürdürülerek sağlanır, müşte­rinin istekleri çoğunlukla kabul edilir.
• Kentlerden uzak ve çoğunlukla kırsal kesimde kurulan fabrikalar, yönetici­lerin ve çalışanların işlerine daha fazla yoğunlaşmalarını sağlar.
• Bu tür şirketlerin ürünleri, vitrinlere çıkan, yaygın tanıtımı yapılan ürünler değildir. Şirketlerin faaliyet konuları, kullanılmış lastikten sentetik spor sa­hası zemini yapımı, sanayide kullanılan temizlik cihazları, elektrikli otomobil­ler için şarj istasyonu cihazları, polimer rulman, her tür zincir ve diğer sanayi­cilerin kullandıkları ara mallar üretimi gibi pırıltısız görünen konulardır. Ürün farklılaştırmasında acele edilmez, bu uygulama zamana yayılır. Yeni bir ürü­ne geçişi kararı ancak büyük bir fırsat ortaya çıktığında alınır. Fabrikalar ve ürünler biraz sıkıcıdır ama Alman­ya’nın ihracatının yüzde 70’ini de gizli şampiyonlar gerçekleştirir.