Balık Kılçığı Diyagramı

(Fishbone diagram) Balık kılçığı diyag­ramı, Japon kimya mühendisi Kaoru Ishikawa tarafından 1968’de bir kalite kontrol aracı olarak geliştirilmiş, daha sonra diğer sorunlarda da uygulanmış­tır. Balık kılçığına benzeyen bu grafik bazen Ishikawa diyagramı diye de ad­landırılır. Diyagram karmaşık sorun­ların çözümünde, kritik faktörlerin sebep-sonuç ilişkilerinin açık bir şekilde görülmesini kolaylaştırır. İlk aşamada problem tanımlanır. Daha sonra prob­lemin olası nedenleri araştırılır. Araş­tırma sırasında beyin fırtınası yöntem­leri kullanılır. Üçüncü aşamada belirlenen neden­ler balık kılçığı diyagramına işlenir. Son aşamada ise diyagram analiz edi­lir. Probleme yol açan en önemli sebep bulunur. Diyagram düz bir ok şeklinde çizilir ve balığın sağa doğru uzanan baş kısmına problem yazılır. Daha sonra çizgiye 45 derecelik açı yapacak çizgi­lerle problemin olası nedenleri eklenir. Sebeplerin ikinci derecede önemli un­surları da ana çizgiye paralel çizgilerle diyagrama işlenir. Diyagrama bakıldı­ğında problemin tüm sebeplerini bir arada görmek mümkün olabilir. Diyag­ram bir veya az sayıda sebep üzerine yoğunlaşıp diğerlerini gözden kaçırma riskini azaltır. Diyagramda en çok kulla­nılan faktörler, insan, makine-teçhizat, çevre, ölçümler, metotlar ve malzemeler ile ilgili olanlardır. Bu faktörler proble­min niteliği dikkate alınarak seçilir.