Analitik Düşünce

(Analytical thinking) Yöneticilerin karar alma sürecinde kullandığı araçlardan biri de somut durumun somut tahlilidir. Bazen “analiz” bazen de “çözümleme” diye adlandırılan bu zihinsel faaliyet, sorunların çözümüne giden yolu kısaltır. Analitik düşünce ile ulaşılan çözümler daha gerçekçi ve kapsamlı olduğu için kalıcıdır. Analiz, strateji belirleme sürecinde de önemli rol oynar. Analitik düşünürken dünyayı, olay ve olguları, tüm gerçekliği ile algılamak gerekir. Eldeki her fikir ve varsayımın, gerçekliğin mihenk taşına vurularak “ayar”ının bulunması, analizin çözüm üretmesini kolaylaştırır. Analize belirli ön yargılarla başlandığında çıkmaz yollardan kurtulmak zordur. Kaynağını eleştirel düşünceden ve gerçekçi bir kuşkudan almayan analizler, çoğunlukla spekülasyon ve komplo teorileri ile sonuçlanır. Zihinler, hayatın akışı içinde ortaya çıkan yeniliklere kapatıldığında ise yeni sorunları, eski yol ve yöntemlerle çözme tuzağına düşmek kaçınılmaz olur. Bu düşünce tarzında çözüme giden yolda şu aşamalar vardır:

Gerçekleşen bir olay, olması gerektiğinden farklı ise bir problem var demektir. Problemi analiz etmeye, çok miktarda veri ve bilgi toplanarak ve gözlem yaparak başlanır. Bu aşamada elde çok sayıda ve karmaşık bir enformasyon yığını vardır. Daha sonra problem ve eldeki veriler anlamlı bir şekilde parçalara ayrılır. Her parça tek tek incelenir ve neden sonuç ilişkileri aranır.
Problemin parçaları arasındaki bağlantıları ve bu parçaların bütünün oluşumuna etkisi dikkatli bir şekilde araştırıldığında problemin ana hatları daha net bir şekilde görülür. Neden-sonuç bağlantıları incelendiğinde çözüm sürecinin unsurlarına daha kolay ulaşılır. Bu bağlantıların izi çok yönlü ve çok boyutlu sürüldüğünde tablonun bütününü görmek kolaylaşır.
Bir sonraki aşamada olası çözüm yolları tanımlanır. En iyi çözüm yolunun seçilmesi sürecinde problemdeki en kritik unsurun belirlenmesi büyük önem taşır. En iyi çözüm yolu seçildikten ve uygulamaya geçildikten sonra sonuçlar dikkatle izlenir ve değerlendirilir. Yeni çözümün uygulanması sırasında ortaya çıkan problemlerin çözümünde de aynı yöntem izlenir. Bir olgunun tüm nedenlerinin ve çözüm yolunun tüm sonuçlarının elden geçirilmesi, analize derinlik kazandırır. Analiz, geleceğin risklerine karşı yöneticileri daha hazırlıklı kılar.