Demografi Terimleri

Göç

(Migration) Kişilerin yerleşmek veya uzun süre kalmak amacıyla bir yerden başka bir yere gitmeleri hareketine verilen addır. Bu hareket ülke içinde olursa iç göç, ülkeler arasında olursa dış göç veya uluslararası göç olarak adland

Göçmenler

Bir ülkeden diğerine göç eden göçmenler her dönemde görülmüştür. Ancak göçmenlerin göç nedenleri aşağıda görüldüğü gibi farklıdır:

Düzensiz göçmenler: Maddi imkânsızlık ya da suç kaydı olması sebebiyle v

Hanehalkı

(Household) Aralarında akrabalık bağı bulunsun ya da bulunmasın aynı adreste yaşayan bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluktur. Türkiye’de 2000 - 2020 döneminde hanehalkı sayısındaki artış oranı nüfus artış oranından daha y

Hayat Güzergâhı

Sosyolog İlhan Tekeli, 21. yüzyılda iç göç olayının yeni biçimler aldığını şöyle anlatmaktadır: “İnsanları bir yere bağlı olarak düşünmek yerine, yaşamları boyunca yeryüzünde belirli güzergâhlar üzerinde hareket ediyorlar diye düş

Hayati İstatistikler

(Vital statistics) Doğum, ölüm, evlenme ve boşanma gibi demografik olaylarla ilgili istatistikler “hayati istatistikler” olarak tanımlanır.

Hayat Tablosu

(Life table) Doğumları aynı zamana rastlayan bir kuşağın üyelerinin yaşlanma sürecinde doğum kuşağını ölüm yoluyla nasıl “terk ettiğini”, doğum kuşağının nihai olarak nasıl ortadan kalktığını, bu süreçte ortalama yaşam süresinin ne

İç Göç

(Internal migration) İç göçün dokuz farklı türü vardır. Köyden il ve ilçe merkezine veya diğer bir köye göçün amacı daha iyi iş ve geçim imkânlarına ulaşmaktır. İl merkezinden diğer bir il ve ilçe merkezine, ilçe merkezinden diğer

İller Arası İç Göç

Son bir yıl içinde, ülke sınırları içinde belirli alanlardaki (bölge, il, ilçe, vb.) daimi ikametgâh adresi değişiklikleri iç göç olarak tanımlanmıştır. İller arası göçle ilgili başlıca göstergeler şunlardır:

Aldı

İtme ve Çekme Hipotezi

(Push and pull hypothesis) Türkiye’de kentleşme sürecinde aileleri göçe zorlayan nedenlerin ağır bastığı durumlar, topraksızlık, geçim sıkıntısı, ek gelir ihtiyacı, iş kapılarının azlığı ve sağlık durumudur. Bunlara “itme faktörler

Kaba Boşanma Hızı

(Gross divorce rate) Belli bir yıl içinde her 1000 nüfus başına düşen boşanma sayısıdır.

Kaba Doğum Hızı

(Gross birth rate) Belli bir yıl içinde her 1000 nüfus başına düşen canlı doğum sayısıdır. Bebek doğduktan sonra ağlama ve diğer hayat belirtileri gösterirse ve en az bir-iki dakika hayatta kalırsa canlı olarak kabul edilir. Hesapl

Kaba Evlenme Hızı

(Gross marriage rate) Belli bir yıl içinde her 1000 nüfus başına düşen evlenme sayısıdır.

Kaba Hız

(Gross rate) Bazı demografik terimlerin başındaki “kaba” kelimesi söz konusu terimin yalnız genel nüfus sayısına oranlandığını gösterir. Hız örneğin yaş gruplarına veya cinsiyete göre hesaplandığında “kaba” kelimesi kullanılmaz.<

Kaba Ölüm Oranı

(Gross death rate) Bir yıl içinde kaydedilen ölümlerin sayısının nüfusun geneline bölünmesi ile hesaplanan orandır.

Kentleşme Oranı

(Urbanization rate) Kentlerde yaşayan nüfusun toplam nüfusa oranıdır. Büyükşehirlerde illere ve ilçelere bağlı köylerin 2012’de mahalle sayılmasından sonra kentleşme oranı önceki dönemlere göre yükseldi.

Kuşak

(Cohort) Belirli bir yılda veya dönemde doğanların oluşturduğu büyüklük “kuşak” veya “nesil” olarak tanımlanır.

MERNİS (Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi)

5 Mayıs 1972 tarih ve 1587 sayılı Nüfus Kanunu ile MERNİS projesi fikri doğdu ve 1976 yılında Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından projelendirildi. Dünya Bankası’nın 1997’deki desteği ile MERNİS projesinde merkezde ve 923 ilç

Mübadele

Lozan Barış Anlaşması sonrasında Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde yaşayan 1,5 milyona yakın Anadolu Rumu, Yunanistan’da yaşayan 379 bin 913 Türk ile mübadele edildi. 1923’ten sonraki 15 yıl içinde Balkanlar’dan ve diğer bölgelerd

Nüfus Artış Hızı

(Population growth rate) Bir yılın sonundaki nüfusun yılın başındaki nüfusa bölünmesi ile bulunur. Artışı etkileyen unsurlar doğumlar ile ölümlerin farkı ve net göçtür.

Nüfus Momentumu

(Population momentum) Doğurganlık yenilenme düzeyine ulaştıktan sonra nüfusun bir süre daha nüfusun iç dinamiklerinin etkisi ile artmaya devam etme eğilimidir. Geçmişteki yüksek doğurganlık seviyesinin etki

1

2

3