Yapay Zekâ(YZ)

(Artificial intelligence: Al) Yapay zekâ, bir bilgisayarın veya bilgisayar kontro­lündeki bir robotun, çeşitli faaliyetle­ri zeki canlılara benzer şekilde yerine getirme becerisidir. 20. yüzyılın ilk yarısında yapay zekâ ve robotikin felsefi ve matematiksel altyapısını Kurt Gödel ve Konrad Zuze hazırlamıştır. 1948’de Norbert Wiener’in Cybernetics adlı kitabını yayınlamasından sonra robot­larla ilgili ilk araştırmaları Alan Turing ve Claude Shannon yapmıştır. 1956’da konu ile ilgilenen bir grup bilim insanı Dartmouth College’de bir araya gelerek insan gibi düşünebilecek makineler ko­nusunu tartışmıştır. Bu toplantıda John McCarthy ilk kez “artificial intelligen­ce” (yapay zekâ) terimini kullanmıştır. Yapay zekâ programlama dili olan LISP bu dönemde geliştirilmiş, Marvin Minsky, Allen Newell, Herbert Simon ve Nathaniel Rochester, 60’lı yıllarda yapay zekâ konusundaki bilgi birikimi­ne yeni katkılar yapmıştır.

Ancak yapay zekâya yönelen ilgi 70’li yıllarda azalmış, bilgisayarların kapasi­telerinin artması ile 80’li yıllarda tekrar canlanmıştır. 50’li yıllarda başlatılan yapay sinir ağları araştırmaları 1985’ten sonra tekrar gündeme gelmiştir. IBM’in Watson adlı bilgisayarının, 2011 yılın­da belleğinde bulunan Wikipedia’nın 200 milyon sayfası sayesinde ABD’de Jeopardy adlı bilgi yarışmasının şampi­yonlarını yenmesi kamuoyunun yapay zekâ uygulamalarına ilgisini artırmıştır. Yapay zekânın değişik alanları ve bun­larla bağlantılı sistem ve uygulamalar, iç içe geçmiş durumdadır. Bulut bilişimin, nesnelerin internetinin, otonom robot­ların ve sanayide akıllı üretimin gerçek­leşmesi ile ilgili çalışmaların eşgüdüm içinde ve bütünsel bir plan çerçevesin­de yürütülmesi yapay zekâ altyapısı ile mümkün olabilmektedir. Yapay zekâ ile ilgili olarak TÜBİTAK’ın hazırladığı yol haritasının ilk aşamasında Servis Bu­lut Platformu’nun güvenli, mahrem ve ölçeklenebilir bir şekilde çalıştırılma­sı yer almaktadır. Verinin toplanması, işlenmesi, anlamlandırılması ve ilişkilendirilmesinin Büyük Veri Analitiği ile sağlanması planlanmaktadır. Sınai üretimde verimlilik için Endüstriyel Nesnelerin İnterneti Platformu’nun ku­rulması ise Akıllı Fabrika amacına daha kısa sürede ulaşılmasını kolaylaştıra­caktır. Bir makinenin insanlarla, diğer bir makine veya altyapı ile bağlantısının M2X yazılımları ile sağlanması büyük verinin ve bulut bilişimin optimal kul­lanımına imkân verecektir. Yol harita­sındaki diğer hedefler arasında eklemeli imalat (üç boyutlu yazıcı) sistemlerinin kurulması, yenilikçi sensörlerin üretil­mesi, robot ve otomasyon konusundaki yeniliklerin takip edilmesi de vardır.