Yapay Zeka ve Robotik

M.S. 260: Tyros’lu Porfiri mantık bi­liminin ve bilgi edinmenin ilkelerini açıklayan İsagoci adlı kitabı yazdı. 17. yüzyıla kadar Osmanlı döneminin med­reselerinde İsagoci mantığı okutuldu.

1206: Ebul-İz İsmail El Cezeri, Meka­nik Hareketlerden Mühendislikte Fay­dalanmayı İçeren Kitap adlı eserinde farklı beceriler sergileyen otomatik araçları anlattı.

1642: Blaise Pascal ilk mekanik hesap makinesini icat etti.

1672: Leibniz, kendisinden önce yapı­lan hesap makinelerini geliştirdi.

1822-1859: Charles Babbage ve Ada Lovelace, programlanabilen mekanik hesap makineleri konusunda çalışma­lar yaptı.

1854: George Boole’un geliştirdiği Boo­le Cebiri, 1950’den sonra bilgisayarlar­da kullanıldı.

1913: Bertrand Russel ve Alfred North Whitehead adlı filozoflar Principia Mat­hematical adlı eserlerinde mantık konu­sunda çığır açan katkılarda bulundu.

1923: Çek yazar Karel Çapek’in bir oyu­nunun sergilenmesinden sonra oyunda geçen “robot” kelimesi yaygınlaştı.

1931: Kurt Gödel evrensel bir bir prog­ramlama dilini geliştirmenin mümkün olduğunu düşündü. Bu nedenle Gödel, teorik bilgisayar biliminin babası ola­rak kabul edildi.

1941: Konrad Zuze ilk kez bir program kullanabilen bir bilgisayar yaptı.

1943: Arturo Rosenblueth, Norbert Wiener ve Julian Bigelow ilk kez "siber­netik” kelimesini kullandı.

1945: Theory of Games and Economic Behavior (Oyun Teorisi ve Ekonomik Davranış) adlı kitap matematikçi John von Neumann ve ekonomist Oscar Morgenstern tarafından yayınlandı. Kitap bilgisayar ve zekâ ile ilgili çalış­malara yeni bir ufuk açtı.

• Vannevar Bush, bilgisayarların gele­cekte insanların yaptıkları birçok işi kolaylaştıracağı öngörüsünde bulundu.

1950: Alan Turing makine zekâsının ölçüsü olarak Turing Testi’ni önerdi.

• Claude Shannon satranç oyununun ayrıntılı bir analizini yaptı.
• Bilim insanı ve bilim-kurgu yazarı Isaac Asimov Robotik’in Üç Yasası’nı açıkladı.

1951-1952: İngiltere’de ve ABD’de dama oynayan makineler geliştirildi.

1956: Dartmouth College’de bir araya gelen bilim insanları insan gibi düşüne­bilecek makineler konusunu tartıştı.

• John McCarthy ilk kez "artificial intel­ligence” (yapay zekâ) terimini kullandı.

1958: John McCarthy LISP adlı prog­ramı oluşturdu.

1961: General Motors, otomobil montaj hattında ilk kez sanayi robotunu kullandı.

1965: Joseph Weizenbaum ELIZA adını verdiği ve karşısındaki kişi ile sohbet edebilen bir interaktif program geliştirdi.

• Edward Feigenbaum, Dendral adlı ya­zılım ile organik bileşiklerin moleküler yapısını inceledi. İnceleme uzman sis­temlerin ilk örneği oldu.

1968: Richard Greenblatt, satranç oy­nayan bir program yazdı.

1969: Birleşik Yapay Zekâ Konferansı ABD’nin Stanford kentinde yapıldı.

• Marvin Minsky ve Seymour Papert’in Perceptrons adlı kitabında yapay zekâ­nın daha önce farkına varılamayan sı­nırlamaları hakkında bazı açıklamalar yapılınca bu konuya yönelen ilgi ve sağ­lanan mali kaynaklar azaldı.

1972: Alan Colmaurer Prolog progra­mını geliştirdi.

1973: Ted Shortliffe, yapay zekânın tıb­bi teşhiste kullanımı için MYCIN adlı bir program yazdı.

1978: Herbert A. Simon yapay zekâ konusundaki araştırmaları için Nobel Ekonomi Ödülü’ne hak kazandı.

1979: Jack Myers and Harry Pople’ın yazdığı The Internist adlı program tıbbi teşhiste kullanıldı.

• Hans Moravec bilgisayar ile kontrol edilen ilk otonom aracı yaptı. Araç laboratuvarda birkaç tur attı.
• Hans Berliner’in geliştirdiği tavla programı dünya şampiyonunu yendi.

1986: Münih’teki Bundeswehr Üniversitesi’nde Ernst Dickmanns’ın ekibi boş caddelerde saatte 55 kilometre hız­la giden robot otomobili sergiledi

1987: ABD’de Alistair Davidson ve Mary Chung, Alacrity adını verdikleri bir yönetim danışma programını tanıt­tı. Program bilgisayara yüklenen işlet­mecilik kurallarını kullanarak kendisi­ne sorulan sorulara cevap veriyordu.

• Rodney Brooks davranış temelli ro­botlar için yeni bir model önerdi.

1993: Ian Horswill’in ürettiği Polly adı verilen robot saniyede 1 metre hızla yü­rüdü ve görüş yeteneğini kullandı.

1994: Ernst Dickmanns’ın ikiz robot otomobilleri VaMP ve VITA-2 Paris’te normal trafik içinde denendi.

1998: İnterneti bulan Tim Berners Lee, “Semantic Web Road Map” (Semantik Web’in Yol Haritası) adlı makalesini yayınladı.

2000: Nomad (Göçebe) adlı robot An­tarktika’da meteor aramaya başladı.

2001: Akıllı oyuncaklar piyasaya sürül­dü.

2004: NASA’nın Spirit ve Opportunity adlı robotları Mars yüzeyinde bilgi top­ladı.

2005: Japon şirketi Honda insanlar ka­dar hızlı yürüyebilen insansı robot Asimo’yu tanıttı.

• Beynin çalışmasının moleküler dü­zeyde simülasyonunu yapacak Blue Brain (Mavi Beyin) projesi başlatıldı.

2011: IBM’in Watson adlı bilgisayarı, Jeopardy adlı bilgi yarışmasının şam­piyonlarını yendi.

2011-2014: Apple’ın “Siri”, Google’ın “Google Now” ve Microsoft’un “Cortana” adlı programları insanlarla sohbet etmek üzere uygulamaya sokuldu.

2015: Stephan Hawking, Steve Woz- niak ve Elon Musk gibi ünlü bilim in­sanları ve girişimciler, robotik uygu­lamalarının ve yapay zekânın otonom silahların yapımında kullanılmasına karşı çıktılar.

2016: Çin yapay zekâ araştırmaları için 2017- 2020 döneminde 15.6 milyar do­larlık harcama yapacağını açıkladı.

2017: Thomas Sandholm’un ürettiği Libratas adlı robot programı, pokerde dört usta oyuncuyu yendi.

2018: Yapay zekâ ve Bulut teknolojisi­nin imkânlarının birleştiren ve geniş kitlelerin kullanımına açan uygulama­ların geliştirilmesi devam etti. Google Cloud, AutoML’yi devreye sokarken Microsoft ve Amazon ortaklığı Glu­on adını verdiği sistemi pazara sundu. Gluon’un “derin öğrenme” ve “makine öğrenmesi” tekniklerinin kullanımını kolaylaştıracğı belirtildi.

• Üç boyutlu metal yazıcının fiyatını ucuzlatan ve kullanımını kolaylaştıran bir teknoloji geliştirildi. Bu teknolojinin makine ve otomotiv şirketlerini uzun süre yedek parça stoku tutma zorunlu­luğundan kurtarabileceği tahmin edildi.