Liberal Ekonomi Politikalarına Geçiş

Demokrat Parti’nin 1950 Mayıs ayında iktidar olmasından sonra, Menderes hükümetleri, CHP’ye göre daha liberal ekonomik politikalar uygulamaya başladı. 1954’ten sonra özel sektörün sanayi yatırımları artış eğilimine girdi. Ancak yeni KİT’lerin kurulmasına da devam edildi. Tarımda traktör sayısının artması ve dünya konjonktürünün uygunluğu nedeniyle 1950-1953 döneminde yüksek büyüme hızlarına ulaşıldı. Ancak büyüme döneminin ardından uzun süreli bir kriz geldi.

1950-8 Mart: Odalar Birliği Kanunu çıkarıldı.

10 Ağustos-4 Ekim: Hükümet ithalatta liberasyon uygulamasını başlattı. Buzdolabı ve radyo gibi dayanıklı tüketim mallarının ithalatı arttı.

22 Ekim: Türkiye’nin nüfusunun 20 milyon 947 bin 188 olduğu açıklandı.

Özel sektöre uzun vadeli sanayi yatırım kredisi vermek üzere Türkiye Sınai Kalkınma Bankası kuruldu.
Cemil Akar, Arı Bisküvi Fabrikası’nı kurdu.
Bursalı girişimci ve mucit Kamil Tolon, fabrikasında ürettiği çamaşır makinesini pazara sundu.

1951-9 Ağustos: Ücretli hafta tatili kanunlaştı.

10 Ağustos: Denizcilik Bankası kuruldu.

1952-5 Mayıs: Kibrit tekeli kaldırıldı.

28 Ağustos: Et Ve Balık Kurumu kuruldu.

22 Eylül: Döviz sıkıntısı başlayınca ithalatta serbestleşme uygulamasına son verildi.

22 Kasım: Nejat Eczacıbaşı ilaç fabrikası kurdu.

Sapmaz Ailesi Güney Sanayi tekstil fabrikasını faaliyete geçirdi.

1953-5 Ocak: İş Bankası ve Unilever ortaklığı ile bir nebati yağ fabrikası üretime başladı.

13 Mayıs: Turizmi Teşvik Kanunu kabul edildi.

1 Eylül: Kurulan Tevzin Fonu ile ihracat için bir paralel kur oluşturuldu.

Ekonomi 1950-1953 dönemindeki dört yılda toplam olarak yüzde 53.6 gibi yüksek bir oranda büyüdü.

1954-15 Ocak: Vakıflar Bankası kuruldu.

18 Ocak: Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu kabul edildi.

28 Şubat: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü kuruldu.

7 Mart: Kurulan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı ile petrol aramalarının başlatılması kararlaştırıldı.

19 Eylül: Konya Şeker Fabrikası üretime geçti.

21 Eylül: Amasya Şeker Fabrikası açıldı.

Ekonomide başlayan kriz 1958’e kadar sürdü. Enflasyon oranı yükselirken büyüme oranları geriledi.
Hacı Ömer Sabancı ve Salih Bosna ortaklığı ile Bossa Tekstil Fabrikası kuruldu.
Hatay Sarıseki’deki gübre fabrikası üretime başladı.
Vehbi Koç ile Lutfi Doruk ortak olarak Erel Çelik’i kurdu. Şirketin adı daha sonra Arçelik oldu.
Raif Dinçkök 1943’te iş hayatına atıldıktan 11 yıl sonra beş fabrikaya sahip oldu.
Durmuş Yaşar, İzmir Bornova’da bir boya fabrikası kurarak sanayiciliğe başladı.

1955-8 Mart: Türk Traktör’de ilk yerli traktör montajı yapıldı.

23 Ekim: Türkiye’nin nüfusunun 24 milyon 64 bin 173’e yükseldiği açıklandı.

25 Ekim: Elazığ Çimento Fabrikası açıldı.

6 Kasım: Kayseri Şeker Fabrikası üretime başladı.

Ödemeler Dengesi krizi nedeniyle ithalat duraklayınca, metal işkolunda ithalatı ikame edecek yeni fabrikalar kurulmaya başlandı. Profilo, Demirdöküm, Kavel, Mannesmann Boru, ve Federal Kamyon fabrikaları bu dönemde kuruldu.

1956-6 Şubat: Şekerbank faaliyete geçti.

6 Nisan: Tunçbilek Santralı hizmete açıldı.

8 Nisan: Sarıyar Barajı ve HES’te elektrik üretimi başladı.

30 Haziran: Savaş döneminde uygulanan ve sert hükümleri bulunan Milli Korunma Kanunu, bazı değişikliklerle yeniden yürürlüğe sokuldu.

27 Eylül: Özel sektörün ilk kibrit fabrikası Koç Grubu tarafından Türkay adı ile açıldı.

30 Eylül: Erzincan ve Erzurum şeker fabrikaları üretime geçti.

Necmettin Erbakan ve arkadaşlarının kurduğu Gümüş Motor fabrikasında üretim başladı.
İbrahim Fazıl Verdi ile oğulları Ferruh Ali ve Nejat Hasan, İstanbul Tuzla’da Willys markası ile üretim yapan cip fabrikası kurdu.

1957-1 Ocak: Yeni Ticaret Kanunu yürürlüğe girdi.

6 Eylül: Eskişehir Sanayi Sitesi hizmete açıldı.

16 Eylül: İstanbul’da 12 bin konutluk Ataköy sitesinin temeli atıldı.

11 Ekim: Afyon Çimento Fabrikası üretime başladı.

Tahtakale’nin canlanışı: Resmi kurda 2 lira 80 kuruş olan doların değeri karaborsada 20 liraya kadar tırmandı. Döviz sıkıntısı nedeniyle motorlu araçlar için yedek parça ithal edilemedi.
Fuat Süren, takım tezgâhları üreten Makine Takım Endüstrisi’ni faaliyete geçirdi.

1958-31 Mayıs: Haydarpaşa Limanı’nın birinci kısmı hizmete açıldı.

4 Ağustos: Yapılan devalüasyonla doların değeri ihracatçı için ödenen primlerle 2 lira 80 kuruştan 9 lira 2 kuruşa yükseltildi. Alınan karar, siyasi ve sosyal huzursuzluklara yol açtı.

7 Eylül: Soma Termik Santralı faaliyete geçti

21 Eylül: Manisa ve Denizli’de tekstil fabrikaları üretime başladı.

22 Eylül: İzmir Alsancak Limanı hizmete açıldı.

23 Eylül: Aydın Tekstil Fabrikası’nda üretim başladı.

25 Eylül: Kemer Barajı ve HES hizmete girdi.

31 Aralık: Demirköprü Barajı ve HES açıldı.

Dört yabancı petrol şirketi tarafından Ataş Rafinerisi kuruldu.
Cer Atelyesi, Eskişehir Demiryolu Fabrikası’na dönüştürüldü.
Asım, Hüseyin ve Kerim Kocabıyık Halkalı’da Borusan Boru Sanayii’ni faaliyete geçirdi. Yatırımlarını sürdüren Asım Kocabıyık, 2000’li yıllarda ABD’de boru fabrikası kurdu.

1959-11 Mayıs: Türkiye’nin ödeyemediği dış borçları, erteleme anlaşması ile yeniden yapılandırıldı. Paris Anlaşması ile getirilen konsolidasyon, borçların takside bağlanmasını öngörüyordu.

31 Temmuz: Türkiye Avrupa Ekonomik Topluluğu’na üye olmak için başvurdu.

Hirfanlı Barajı ve HES açıldı.
Vehbi Koç, Otosan şirketini kurdu. Fabrika 1 yıl sonra açıldı.
İbrahim Bodur Çanakkale Seramik Fabrikaları’nı faaliyete geçirdi. İbrahim Bodur Holding 2000’li yıllarda Kale Kalıp ile savunma sanayisine girdi ve ileri teknoloji alanına yatırımlar yaptı.

1960- 22 Ağustos: Milli Birlik Komitesi, primleri kaldırarak 4 Ağustos 1958 Devalüasyonu’nu kesinleştirdi.

23 Ekim: Nüfus sayımı sonunda nüfusumuzun 27 milyon 754 bin 820’ye yükseldiği açıklandı.

Eskişehir’de Devrim adıyla ilk yerli otomobil üretildi.
Federal Kamyon Fabrikası’nın adı Türk Otomotiv Endüstrisi (TOE) oldu.
Metaş’ta (İzmir) özel sektörün ilk ark ocağı faaliyete geçti.