İzleme

(Monitoring, follow-up) Bir ekono­mide veya işletmede gelecek ile ilgili olarak hazırlanan yol haritalarının, planların ve programların uygulanma­sı sırasında belirli aralıklarla “durum değerlendirmesi” yapılması gerekir. Bu değerlendirmeler gelecek için yapılan hazırlığın türüne göre üç ayda veya altı ayda bir olabilir. Bu değerlendirmede belirlenen uygulama takviminden geri kalındığı ortaya çıkarsa, işleri hızlan­dırmak ve gecikmeyi telafi için önlem alınır. Gecikmenin hangi nedenlerden kaynaklandığı araştırılır ve eksiklik­lerin giderilmesi için gereken adımlar atılır. Sonuçlar çok olumsuz ise prog­ramı iptal etmek veya yeni bir uygula­ma takvimi hazırlamak gerekli olabilir. İzleme konusundaki değerlendirmenin bir bağımsız denetleme kuruluşuna yaptırılması daha iyi sonuç verir. Çün­kü programı veya yol haritasını hazırla­yan ekip, aksamaların mümkün olduğu kadar gözlerden uzak tutulmasını ister.

İzleme, hastalıkların tedavi sürecinde ve gazetecilikte de (fikri takip) önemli­dir. Ekonomide olduğu gibi bu alanlarda da süreç takip edilmezse, yol haritası için yapılan hazırlıklar ve belirli bir tari­he kadar uygulama için harcanan emek, zaman ve para boşa gitmiş olur. Türki­ye’de “izleme çalışmaları” çok yetersiz­dir. Bu yetersizliğin tarihi kökenleri de vardır. 19. yüzyılda Osmanlı Tarihi’ni kaleme alan ünlü Fransız edebiyatçısı Alphonse de Lamartine “Osmanlılar bir şeyi yıkmazlar ama ıslah etmemek suretiyle zamanın yıkmasına meydan verirler” demiş ve izleme ve yeniden yapılanma çalışmalarının ihmal edilme­sine dikkat çekmişti. İyi hazırlanmış ve iyi bir başlangıç yapılmış bir programın uygulanması sırasında zaman geçtikçe ortaya çıkan sorunların ele alınmaması Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Sa­nayi Devrimi’ne yetişmesini imkânsız kılmıştı. 1830-1850 ile 1867-1873 dö­nemindeki sanayileşme atılımları diğer nedenler yanında izleme yetersizliği ne­deniyle sürekli olamamıştır.

1975 ile 2000 arasında uygulanan 9 istikrar ve enflasyonu düşürme prog­ramı süreksizlik ve izleme yetersizli­ği nedeniyle sonuç vermemiştir. 2011 ve 2012’de açıklanan ve cari işlemler açığının azaltılmasını amaçlayan Gir­di Tedarik Stratejisi ve sanayi dalları için hazırlanan stratejilerin sonuçları da yeterince izlenmemiştir. İzleme ye­tersizliğinin önemli bir nedeni de bazı önemli görevlerin oluşturulan komite­lere, kurullara ve komisyonlara havale edilmesidir. Belirli aralıklarla toplanan bu kurullara katılanların tümünün ayrı görevleri olduğu için çözümü amaçla­nan sorun çoğunlukla sahipsiz kalmış­tır. Örneğin yatırım iklimini iyileştir­me için kurulan komiteler ve kurullar verimli çalışamadığı için sürekli olarak yenileri oluşturulmuştur.