Büyük Veri

(Big data) İnternetin ve her tür elekt­ronik iletişim araçlarının 21. yüzyılda ekonomik ve sosyal hayatta ortaya çı­kardığı değişim son yıllarda geliştirilen “büyük veri” (big data) analizi ile yeni bir boyut kazanmaktadır. Sağlıktan kamu yönetimine, perakendecilikten finansa kadar her alanda kullanılan bu veri toplama, analiz ve değerlendirme yöntemi sayesinde yöneticiler daha isabetli kararlar alabilmektedir. Büyük veri analizinin önemli bir sakıncası özel hayatın gizliliğinin ihlal etmesi ile ortaya çıkmaktadır. “Büyük veri” analizleri kişinin gün içindeki tüm ha­reketlerinin, kime ne yazdığının, hatta özel duygularının izlenmesinin yolunu açmaktadır.

Büyük veri (big data) analizinin bazı kullanım alanları şunlardır:

Sanayi kuruluşlarında tüm makinele­rin ve birimlerin internet ile birbirine bağlanması sonrasında oluşan büyük veri analiz edildiğinde fabrikalardaki verimliliği yükseltecek ve savurganlı­ğı azaltacak ipuçlarına ulaşılmaktadır. Benzer çalışmalar kentlerin ekonomik hayatının yönetiminde de büyük yarar sağlamaktadır.

İnternette bir hastalık ile ilgili aramala­rın sayısı ve aramanın yapıldığı yerle ilgili analizler, yeni bir salgın hastalığın kısa sürede tespit edilmesini sağlamaktadır. Bu tür bir çalışmalar, bir ülkede örneğin kuş gribi salgınının, geçmişte kullanılan yöntemlere göre 15 gün daha erken belir­lenmesine imkân vermektedir.

Sağlık sisteminde hastalarla ilgili verile­rin ve kliniklerdeki dijital kayıtların top­lanması ve analiz edilmesi, hastalıkları önleme çalışmalarının ve tedavinin ma­liyetini önemli ölçüde düşürmektedir. Şirketler, yeni bir ürün lansmanı yap­tıklarında, ürünün pazarda tutulup tutulmadığını sosyal medyadaki yo­rumlardan izleyebilmektedir. Büyük alışveriş zincirleri, indirim dönem­lerini ve mağazalardaki ürün bileşim ve stoklarını da veri analizi ile tespit etmektedir. Veri analizi, tüketici segmentlerini ve pazardaki nişleri en kısa zamanda belirlemeye imkân verecek ipuçlarını sağlamaktadır.

Verilerin analizi ile enflasyon oranının günlük olarak hesaplanabilmesi imkânı da ortaya çıkabilecektir. Büyük verinin sistematik olarak yaygınlaştırılması sonrasında istatistiklerin yayınlanma­sındaki gecikme asgari düzeye inebi­lecektir. Örneğin milli gelir hesabının aylık olarak yapılabilmesi, ekonomi yö­netimlerinin bir durgunluk durumunda gerekli önlemleri gecikmeden almasını sağlayacaktır.

Tonlarca maden cevherinin arıtılıp işlenmesi ile çok değerli bir metal par­çası elde etmeye benzeyen “büyük veri” analizinin temel unsurları şunlardır:

Çeşitlilik: Verilerin ancak yüzde 15’i ile yüzde 20’si arasındaki bir bölümü, şirketler veya kurumlar bünyesinde üretilmektedir. Verilerin büyük bölü­mü internetten, cep telefonlarından, tabletlerden ve benzeri cihazlardan sağlanmaktadır.

Hacim: “Büyük Veri”nin kullanabile­ceği malzeme büyük bir hızla artmak­tadır. 2010 yılında örneğin bir arama motorunda saniyede 1600 arama yapı­lırken bu sayı 2018’de 42 bine çıkmıştır.

Analiz: Verilerin belirli bilimsel kri­terlere göre analiz edilmesi, az sayıda veriye bakıldığında fark edilemeyen olgu ve trendlerin algılanmasına imkân vermektedir.

Hız: Moore Yasası’nın işleyişi ile göreli olarak ucuzlayan yüksek kapasiteli bil­gisayar sistemleri, verilerin toplanma­sını, saklanmasını ve değerlendirilme­sini hızlandırmaktadır.

Değer: Verilerin analizi ile elde edilen bilgi, maliyetleri düşürmekte, bilgi akı­şını ve inovasyon sürecini hızlandırarak ekonomik anlamda değer yaratmaktadır.