1700'lerde Ekonomi

1702- Batı’ya açılmanın başlangıcı: Sadrazam Rami Mehmet Paşa’nın kısa görev süresi içinde ekonominin çağ­daşlaşması konusunda adımlar atıldı. İstanbul’da Rami semtine adını veren Mehmet Paşa, çuha ve ipekli sanayisini korumak, yerli üretimi artırmak ve dev­letin mali durumunu düzeltmek için önlemler aldı.

1703: İstanbul Ataköy’de kurulan ba­ruthane faaliyete geçti. İstanbul Şehremini’deki baruthane 1698 yılında bir patlama ile yok olmuştu.

• Tuğralı altın para çıkarıldı.

1708: İstanbul’da Selanikli ustaların çalıştığı bir çuha imalathanesi kuruldu.

1709: Tersane içinde gemi çapası üre­ten bir “lengerhane” faaliyete geçti.

1713-Kapitülasyonları kaldırma gi­rişimi: Kapitülasyonları tümden kaldır­ma konusundaki bilinen ilk girişim 1713 yılında sadrazam olan Damat Ali Paşa tarafından gerçekleştirildi. Aynı dönem­de İstanbul’da Fransa elçisi olarak görev yapan Marki de Bonnac 1718’de kralına gönderdiği raporda şöyle yazmıştı; “Bu adam (Ali Paşa) iki üç yıl daha kalsaydı, belki de kapitülasyonları kaybedecek­tik. Kapitülasyonların hukuksal temeli o denli zayıftır ki bunların devamı için boyuna uğraşmak gerekir.” Elçinin Cin Ali Paşa diye nitelendirdiği sadrazam İstanbul’da bir çuha fabrikası kurulma­sını sağladı.

1716’da Avusturyalılarla yapılan Peter- varadin Savaşı’nda hayatını kaybeden Ali Paşa, sonraları Şehit Ali Paşa diye anılmıştı. Paşa’nın İstanbul’da Vefa semtindeki kütüphanesinin katalogu bile dört cilt tutuyordu.

1713: “Zincir” altını çıkarıldı.

1716: “Fındık” altını piyasaya sürüldü.

1718: İstanbul Dolmabahçe’de Tüfek Fab­rikası faaliyete geçti. Fabrika, 1830’dan sonra buhar kazanı ve yeni makinelerle modernleştirildi.

• Çini ve porselen imalatı için tesis kuruldu.

1720: İstanbul’da devlet tarafından manifaktür tanımına uyan bir ipekli imalathanesi kuruldu.

1727: İbrahim Müteferrika, Müslüman nüfus tarafından kurulan ilk matbaayı İstanbul’da faaliyete geçirdi.

• Darphane’nin yeni binasının inşaat tamamlandı.

1729: “Zer-i mahbub” adıyla yeni bir al­tın piyasaya sürüldü.

1732: İstanbul’da Taksim Su Tesisi ta­mamlandı. Yapılan yatırımlarla İstan­bul’un su ihtiyacı karşılanmış ve 19. yüzyılın ortalarında İstanbul’a gelen Amerikalı gezgin gördüğü tesislerin New York’taki su dağıtım sistemlerinden daha gelişmiş olduğunu yazmıştı.

1744-1745: Yalova’da kâğıt fabrikası açıl­dı. Tesis 15 yıl sonra kapatıldı.

1750: İstanbul’da Haliç kıyısında Defter­dar semtinde kumaş fabrikası kuruldu.

1757-1758: Haremeyn mukataaları iş­lemleri defterdar tarafından yürütül­meye başlandı.

1766: Haremeyn mukataalarının Darphane tarafından idare edilmesine karar verildi.

1773: Mühendishane-i Bahri-i Hüma­yun kuruldu.

• İstanbul Hasköy’de top döküm fabri­kası faaliyete geçti.

1773-1774: Darphane, Hazine-i Amire’nin yedeği vazifesini görmeye başladı.

1774: Baron de Tott’un girişimiyle or­duda Sürat Topçuları birlikleri kuruldu.

1784: İstanbul Zeytinburnu ve çevre­sinde demir ve top döküm tesisleri faa­liyete geçirildi.