Pandemi uzaktan çalışma modelini kalıcı hale getirdi mi?

COVID-19 salgınının Mart 2020'de hızla yayılmasıyla milyonlarca insan evden çalışmaya başladı. Pandemi süresince uzaktan çalışmanın yaygınlaşmasını inceleyen Avrupa Birliği (AB) ajansı Eurofound, yedi farklı e-anketten elde ettiği 250.000'den fazla veriyi analiz ederek bu dönüşümün kalıcı etkilerini ortaya koydu.

Eurofound araştırmacısı Oscar Vargas Llave, Euronews Next’e yaptığı açıklamada, pandeminin zirvesinde AB’de iş gücünün yüzde 23’ünün evden çalıştığını belirtti. Bu oran, 2019'da yalnızca yüzde 14’tü. Araştırmaya göre, pandemi yaşanmasaydı uzaktan çalışmanın 2027'ye kadar bu seviyeye ulaşması beklenmiyordu.

Uzaktan çalışmada yeni denge

Vargas Llave, pandemi sonrası tam zamanlı uzaktan veya hibrit çalışmanın yaygınlaştığını ancak bu oranın istikrar kazandığını ifade etti. AB İstatistik Ofisi Eurostat’ın 2023 İşgücü Anketi’ne göre, AB’de yetişkinlerin yüzde 22,2’si genellikle veya bazen evden çalışıyor. Bu oran, 2021'de yüzde 24’ün üzerindeydi.

Eurofound 2022 raporuna göre, bilgi teknolojileri (BT), finans ve eğitim sektörlerinde uzaktan çalışmak daha yaygınken, tarım, inşaat ve konaklama gibi sektörlerde fiziksel varlık gerekliliği nedeniyle bu oran oldukça düşük.

KPMG Küresel İnsan Kaynakları Müdürü Nhlamu Dlomu, müşteriyle birebir temas gerektiren mesleklerde tamamen uzaktan çalışmanın zor olduğunu vurguladı. Bu nedenle birçok şirket, çalışanlarıyla birlikte esnek çalışma modellerini belirleme yoluna gidiyor.

Şirketler ve çalışanlar arasında uyumsuzluk

LinkedIn’in Avrupa, Orta Doğu ve Afrika bölgelerindeki verilerine göre, platformda yayınlanan iş ilanlarının yaklaşık yüzde 40’ı hibrit çalışmaya yönelikken, tam zamanlı uzaktan çalışma ilanlarının oranı yüzde 5’e kadar geriledi. Oysa 2021’de bu oran yüzde 11 seviyesindeydi.

LinkedIn Baş Ekonomisti Tamara Basic Vasiljev, şirketlerin esnek çalışma modellerini başlangıçta yetenek çekmek için teşvik ettiğini, ancak son dönemde yüz yüze iş birliği ve kurumsal kültürü desteklemek adına hibrit modelleri daha fazla tercih ettiğini belirtti.

Bu değişime rağmen çalışanların büyük bir bölümü hâlâ esneklik arayışında. Özellikle Hollanda’da uzaktan çalışmaya olan talep, mevcut iş ilanlarının altı katına kadar çıkmış durumda. Almanya gibi bazı ülkelerde ise rekabetçi iş gücü piyasası nedeniyle hibrit çalışma imkânları daha fazla sunuluyor.

Avrupa genelinde uzaktan çalışma oranları

Eurostat verilerine göre, 2023 yılında en fazla uzaktan çalışma yapan ülke Hollanda oldu. Burada çalışanların yüzde 52’si en azından bazı saatlerde evden çalışıyor. İsveç, Finlandiya, Danimarka ve Lüksemburg’da ise bu oran yüzde 40-45 aralığında. AB dışındaki Norveç ve İzlanda da benzer seviyelerde.

Buna karşın, Bulgaristan ve Romanya gibi ülkelerde uzaktan çalışma oranı oldukça düşük. Bu ülkelerde çalışanların sırasıyla yalnızca yüzde 2 ve yüzde 3’ü uzaktan çalışma imkânına sahip. Vargas Llave, bunun hem sektörlerin yapısı hem de çalışma kültürüyle ilgili olduğunu belirtiyor.

Hibrit çalışma kalıcı olacak mı?

Eurofound’un 2024 yaşam kalitesi araştırmasına göre, tamamen evden çalışma isteği 2020'de yüzde 13 iken, 2024’te yüzde 24’e yükseldi. Haftada birkaç gün uzaktan çalışmak isteyenlerin oranı ise hem erkekler hem de kadınlar için yüzde 50’nin üzerinde.

Vargas Llave, 2030 yılına kadar tamamen uzaktan çalışma oranında büyük bir artış beklemiyor. Ancak giderek dijitalleşen iş dünyasında esnek çalışma modellerinin daha fazla benimsenmeye devam edeceğini öngörüyor.

KPMG’den Dlomu, COVID-19'un en büyük miraslarından birinin, teknolojiyi kullanarak iletişim kurma biçimimizin değişmesi olduğunu belirtiyor. “Hepimiz zor bir dönemden geçtik. Ancak bu süreç, çalışma alışkanlıklarımızı ve iş dünyasındaki etkileşimlerimizi de kalıcı olarak değiştirdi.” diyor.