Gizemli Mithras ve Zerzevan Kalesi

Kahvaltının ardından yeni rotamız, Mithras’ın en doğudaki (en batıdaki Londra’da) ve bulunan son tapınağının yer aldığı Zerzevan Kalesi. Peki, Mithras kim?

Milattan Önce 600’lü yıllarda Roma askerleri arasında "asla yenilmez ve yok edilemez tanrı” olarak benimsenen Mithras, Pers kökenli. "Anlaşma ve dostluk” kavramlarının tanrısı, "aracılık eden” anlamına geliyor. Mithras güneş tanrısı olarak da biliniyor ve kültü, güneş tapınımına dayanıyor. Ayrıca ışığın, savaşın, adaletin ve inancın da simgesi olarak gösteriliyor.

M. S. 2. ve 3. yüzyılda Roma İmparatorluğu’nda oldukça yaygınlaşıyor. M. S. 4. yüzyılda Hristiyanlığın yayılması ile birlikte yasaklanıyor.

Mithras inancının, Roma’nın egemen olduğu bütün topraklarda özellikle askerler, tüccarlar ve aristokratlar arasında oldukça yaygın olduğu biliniyor. Öğretisi dünyanın yaratılışı üzerine; evreni kontrol eden tanrı olarak da söyleniyor.

Her şey gizli yapılıyor!

O dönemde törenler gizli ve dışarıya tamamen kapalı olarak yapılıyor. Mithras’a katılacak kişi, bu süreçte 12 eziyet çekmek zorunda kalıyor. Sadece erkeklerin kabul ediliyor ve bunun için ayrıca 7 aşamadan geçiyorlar. Törenler, yeraltındaki doğal mağaralarda veya tapınaklarda gerçekleştiriliyor.

Zerzevan Kalesi’ndeki mağara 7 metre uzunluğunda, 5 metre genişliğinde, 2,5 metre yüksekliğinde. Yapının doğu duvarında ana kayaya oyulmuş sütunlar ve ortada büyük, yanlarda iki küçük niş bulunuyor. Nişlerin etrafında iki sütunun üzerinden yükselen kuşak üzerinde boya kalıntıları izlenebiliyor. Muhtemelen söz konusu kuşakta Mithras’a ait semboller bulunuyormuş.

Efsane gereği Mithras’ın boğayı yenerek kurban ettiği sahnenin yer aldığı plaka da yine bu ortadaki büyük nişe konuluyormuş. Ayrıca doğu duvara Mithras’ın sembollerinden olan ışın tacı motifi de kazınmış. Küçük nişlerden birisinde oldukça düzgün oyulmuş su veya kan çanağı ve hemen önünde zeminde havuz bulunuyor. Tavan kısmında simetrik olarak yapılmış dört adet hayvan bağlama yeri de oyulmuş. Buraların, Mithras ayinlerinde boğanın kurban edilmesi için kullanılmış olduğu düşünülüyor. Yapının giriş kapısında ise yazıt ve semboller açık bir şekilde görülüyor.

Dünyanın ilgisini çekiyor

İlluminati gibi tarikatların, Tapınak Şövalyeleri gibi yapıların atası kabul edilen Mithras’ın gizemi, bugün dünyanın ilgisini çekiyor. Roma’nın doğudaki son garnizonu olan, hem coğrafi hem astronomik olarak özel bir noktaya inşa edilen Zerzevan’ı bu nedenle geçen sene 400 binin üzerinde ziyaretçi gezmiş.

Antik "Kral Yolu” olarak bilinen Diyarbakır-Mardin karayolunda, 124 metre yükseklikteki tepede ve 60 dönüm alanda kurulu Zerzevan Kalesi’nin henüz yüzde 1’i kazılmış. Kalede 15 metre yükseklikte sur kalıntıları, mancınık ve gözetleme kuleleri, kiliseler, su sarnıçları, kaya mezarları, tahıl ve silah depoları bulunuyor. Yer altında birbiri ile bağlantılı gizli geçitler ve en küçüğü 400 kişilik sığınaklar da yer alıyor.

Kazı ekibinin başında Doçent Doktor Aytaç Coşkun var. Zamanının büyük kısmını Zerzevan Kalesi’nde geçiren Coşkun, 12 ay devam eden kazıların 50 yıl süreceğini düşünüyor.

12 asırlık tatlı

Kenti ve tapınağı bize gezdiren Coşkun, soluklandığımız bir anda Roma döneminin peynir tatlısı globi’yi ikram ediyor. Neredeyse 12 asır önceki tarifine göre hazırlanan globi hakkında bilgi, Antik Çağ yazarlarından Yaşlı Cato’nun (MÖ 234-149) MÖ 160 yılında yazdığı De AgriCultura kitabında yer alıyor.

Globi tarifi

Tatlının yapımı için gerekli malzemeler şöyle:

* 250 ml süt
* 2 büyük kaşık irmik
* 3 büyük kaşık bal
* 120 gr tuzsuz lor peyniri
* yeterince susam
* kızartma için zeytinyağı

Sütü kaynatın ve devamlı karıştırarak içine irmiği dökün. Karışım lapalaşma kıvamına gelene kadar karıştırmaya devam edin ve lapalaşan karışımı bir kabın içine boşaltarak soğumasını bekleyin. Soğuyan lapanın içine lor peynirinin tamamı, 1 kaşık bal ve 2 kaşık susam ekleyin. Karışımı iyice birbirine yedirin ve bir macun elde edin. Hazırlanan macunu ceviz büyüklüğünde lokmalar halinde yuvarlayın. Derince bir tavanın içinde kızdırılmış zeytinyağına hazırlanan lokmaları atın ve lokmaları hafif hafif çevirerek kızartın. Kızaran lokmaları, yağını iyice süzerek başka bir kabın içine alın. Kızarmış lokmaların üzerine 2 kaşık bal (isteğe göre artırabilirsiniz) ve susam serperek tatlıları sunuma hazırlayın. Antik Çağ’ın lezzeti globi, artık onu yemenizi bekliyor, afiyet olsun…