İşletmelerin can suyu kredilerine ihtiyaçları var

Emre KARTALOĞLU/TÜRMOB Genel Başkanı

Kahramanmaraş merkezli olmak üzere meydana gelen ve daha sonra da devam eden ve büyük yıkıma sebebiyet veren deprem felaketi 11 ilimizi etkiledi. Çok büyük bir tahribat yaratan bu büyük felaketin yaralarını sarmak elbette kolay olmayacak. Bugüne kadar alınan tedbirlerin, proaktif bir yaklaşımla geliştirilmesi gerekmektedir. İllerimizin ve bireylerin farklı düzeylerde depremden etkilenmiş oldukları göz önüne alınarak önerilen tedbirlerin hayata geçirilmesinde, toptancı bir yaklaşım yerine, söz konusu illerin ve bu illerdeki kişilerin depremden etkilenme düzeyleri dikkate alınmalıdır. İller arasında ince ayrımlarla farklı düzeyde tedbirlerin hayata geçirilmesi etkinliğin artmasına katkı sunacak.

Kredi desteği ve teşviği sağlanmalı

Deprem bölgesinde pek çok vatandaşımız, meslek mensuplarımız, esnafımız, küçük ve orta boy işletmelerimiz, fabrikalarımız ve muhtelif serbest meslek erbaplarımız (mali müşavirler, avukatlar, mimarlar, doktorlar vb.) evlerini, işyerlerini kaybetti. Pek çoğu, hayatına sıfırdan başlamak zorunda kalacaktır. Bu zor günlerinde, hayata tekrar tutunmaları ve ülkemize katma değer yaratmaya devam edebilmeleri için gerek kamu bankaları gerekse özel bankalar ve diğer finans kuruluşları tarafından en az 3 yıl süre geri ödemesiz ve en az 10 yıl vadeli faizsiz veya çok düşük faizli ihtiyaç ve işletme kredilerinin can suyu kredileri olarak verilmesi sağlanmalıdır. Depremler nedeniyle verilecek kredilerden damga vergisi, harç, banka ve sigorta muameleleri vergisi ile KKDF alınmamalıdır.

Vergi ve diğer amme borçlarının tahsilinden vazgeçmeli

Depremin meydana geldiği 11 ilimizde bulunan vergi mükelleflerinin mevcut vergi borçları (Emlak Vergisi, MTV, ÇTV dahil) ve diğer amme borçlarının Hazine ve Maliye Bakanlığı ve ilgili diğer kurumlar tarafından yapılacak düzenlemeler ile terkini yapılmalıdır.

Terkin müessesinin uygulanmaması halinde; depremden etkilen mükelleflerin borçlarına ilişkin 6183 sayılı Kanunun 48/A maddesi uyarınca teminat aranmaksızın tecil işlemlerinin kolaylıkla yerine getirilmesine yönelik gerekli idari düzenlemeler yapılmalıdır.

Deprem bölgesindeki işletmelerin KDV iade süreçleri hızlandırılmalı ve KDV’de kısmi tevkifat uygulaması nedeniyle mükelleflerin uğrayacağı finansal yüklerin azaltılmasına yönelik tedbirler alınmalı.

Yaşanan deprem felaketinin bölgeden büyük bir göçün yaşanmasına, bu göçün de gidilen yerlerdeki sosyal ve ekonomik yaşam koşullarında olumsuz etkilerinin olduğu ve ayrıca deprem bölgesinin ekonomik üretim kapasitesinin de işgücünün yetersizliği nedeniyle olumsuz etkilenebileceği tahmin edilmektir.

Depremin ilk günlerinde can havliyle en yakın diğer illere göç etmek zorunda kalan depremzede vatandaşlarımızın kendi ailevi ve ekonomik bağlarının bulunduğu yerleşim yerlerine geri dönmelerini ve deprem bölgesinin sosyal ve ekonomik olarak yeniden canlandırılmasında kendilerine duyulan ihtiyacın ivedilikle giderilebilmesini sağlamak amacıyla, depremden önce bölgede ikamet edenler başta olmak üzere, bölgede gerçekleştirilecek istihdama ilişkin olarak vergisel ve sosyal güvenlik teşviklerin sağlanmasında yarar görülmektedir.

Depremzedelere yönelik sağlanacak istihdamı teşvik etmek amacıyla belirli bir süre ile depremzedelere ödenecek ücretlerin herhangi sınıra tabi tutulmaksızın Gelir Vergisi, Damga Vergisi ve Sigorta Primlerinden (İşçi ve İşveren Payı) istisna edilmesine yönelik yasal ve idari düzenlemeler yapılmalıdır.

Bölgede çalışan ve zor durumda olan işçilerin sorunlarına bir nebze de olsa katkı saylayacak olan işverenleri tarafından yapılacak nakdi yardımların sigorta priminden muaf tutulmasına ilişkin düzenleme yapılmalı.

Bölgedeki firmalar için yatırıma katkı oranı ve indirimli kurumlar vergisi oranı artırılarak bölgeye yapılacak yatırımlar üst seviyede teşvik edilmeli ve yeni ekonomik ve ticari faaliyetlerin bölgede gerçekleştirilmesine yönelik teşvik uygulamaları geliştirilmeli.

Depremden etkilenen çalışanların mali, sosyal ve ekonomik haklarının korunmasına yönelik olarak tedbirler alınmalı. Bu kapsamda, depremde hayatını kaybedenlerin hak sahiplerine prim ödeme ve çalışma süresi koşulları aranmaksızın ölüm aylığı bağlanmalı. Deprem sebebiyle meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedenler prim ve sigorta süresi şartı aranmaksızın malul sayılmalı ve malullük sigortasından aylık bağlanmalı. Depremden zarar görmüş işçilerin korunması için derhal işten çıkarma (fesih) yasağı getirilmeli. Depremzede işsizler ön koşul aranmaksızın işsizlik ödeneğinden yararlanmalı. Deprem nedeniyle işten ayrılmak isteyen depremzedelerin kıdem tazminatı ödenmeli. Afetle mücadele kapsamında yeni istihdam yaratılmalı ve işverenlere afetzede çalıştırma yükümlülüğü teşvik sağlanarak getirilmelidir.

Mali ve vergisel destek için 14 maddelik öneri paketi

■ Yasal merkezleri deprem bölgesinde bulunan kurumlar vergisi mükellefleri ile gelir vergisi mükelleflerine 2023 ve izleyen yıllar için belirli bir süre indirimli kurumlar ve gelir vergisi oranları uygulanmalı.

■ Deprem bölgesindeki işletmelerden olan alacakların şüpheli alacak olarak kabul edilmesine imkan sağlanmalı.

■ Kıymeti düşen malların değer tespitlerinin hızlı ve alternatif yeni yöntemlerle yapılmasına imkan sağlanmalı.

■ Deprem bölgesindeki mükellefler için fevkalade amortisman uygulaması koşulları kolaylaştırılmalı.

■ Vergi Usul Kanunu’nun mücbir sebep ve zor durum hallerine ilişkin hükümleri, serbest meslek mensuplarının mücbir sebep veya zor durum hallerini de kapsayacak şekilde güncellenmeli.

■ Deprem nedeniyle zayi belgesi verilmesi süreci kalıcı olarak kolaylaştırılmalı.

■ Kanuni merkezleri ve mali müşaviri bölge dışında olmakla birlikte fi ili üretimleri ve ön muhasebe işlemlerini önemli ölçüde deprem bölgesinde yürüten işletmeler de mücbir sebep kapsamına alınmalı.

■ Zayi olan yasal defterlerin yeniden tasdik edilmesinde tasdik harcı/ ücreti alınmamalı ve elektronik defter ve belgelerden zayi olanların ilgili idarelerden teminine olanak sağlanmalı.

■ Deprem sonucu alınan sigorta tazminatlarının gelir yazılması koşulu kaldırılmalı veya tazminatların yenileme fonu kullanım süresi artırılmalı.

■ İşverenler tarafından depremzede çalışanlarına yapılacak ayni veya nakdi yardımlar ücret istisnasından yararlandırılmalı.

■ Bölgedeki yapıların yeniden inşasına yönelik KDV istisnası getirilmeli.

■ Depremden kaynaklı intikallerde veraset ve intikal vergisi istisnası sağlanmalı.

■ Yatırım teşvik belgesi kapatma işlemleri kolaylaştırılmalı.

■ Yıkılan binaların tapu kayıtlarında arsa vasfına dönüştürülmesi herhangi bir mali yükümlülük doğurmadan yapılmalı.