e-Ticareti geliştirecek devlet destekleri

Elektronik ticaret kavramı, artık hepimizin hayatına girmiş durumda. E-ticaretin kapsamı, başlangıçta finans, teknoloji, bilişim ürünleri, emtia gibi standart vasıfta mal ve hizmetler ile sınırlıydı ve ticarete konu ürünlerin arkasında güvenilir kurumlar bulunmaktaydı. Zamanla ödeme ve teslimat yöntemlerindeki gelişmelere paralel olarak maliyetler azaldı. İnternet ve mobil cihaz kullanımı yaygınlaştı, tüketicilere ürünlerini kişiselleştirme imkânı sunan yazılımlar geliştirildi. Tüketici alışkanlıklarının değiştiğine ve e-ticaret uygulamalarının meyve-sebze alış verişi dâhil hemen her alana yayıldığına şahit olduk. Günümüzde e-ticaret siteleri ve sosyal ağlar ucuz ve etkin pazarlama kanalları olarak yaygın şekilde kullanılıyor.

E-ticaretin temel avantajları olarak; stok, mağaza, personel maliyetlerini azaltması, markalaşmanın kısa sürede sağlanabilmesi, geniş müşteri kitlelerine ve ihracat pazarlarına kolay erişim, hız, 24 saat satış yapma ve ürünleri detaylı olarak tanıtma imkanı sunması ifade edilebilir. Tüketiciye ürünü fiziki olarak inceleme olanağı tanımaması, teslimat için bekleme gereği, sıkça iade-değişim ihtiyacı ortaya çıkması, güven konusunda tereddütler gibi dezavantajları da bulunuyor.

Olumlu ve olumsuz yönleriyle e-ticaret hacmi, dünyada ve ülkemizde güçlü artış trendini sürdürmekte. 2019 yılında global e-ticaret hacmi, 25 trilyon doları aştı. Bu miktarın yaklaşık %20’si doğrudan tüketiciye yönelik (B2C) işlemlerden oluşmakta ve 2 milyara yakın kişinin online alış veriş yaptığı hesaplanmakta. Ülkemizde de durum farklı değil. Tüketiciye yönelik e-ticaret pazarının yıllık büyüme hızı, 20152019 döneminde yüzde 35 olarak hesaplanıyor. TÜBİSAD verilerine göre 2019 yılı pazar hacmi 83 milyar TL. Akabinde yaşadığımız pandemi sürecinin e-ticaret pazarında büyük bir sıçramayı tetiklediğini sanırım hepimiz günlük yaşantımızda gözlemleyebiliyoruz. Ticaret Bakanlığı verilerine göre, pandemi etkisinin hissedildiği 2020 yılında sadece Ocak-Haziran döneminde önceki yılın aynı dönemine kıyasla %64 artış ile 91 milyar TL e-ticaret hacmi oluşmuş durumda. Pandemi tedbirlerinin geçen Mart ve sonrasında hayata geçtiği göz önüne alınırsa, 2020 yılındaki artışın %64’ün de üzerinde olduğunu öngörmek mümkün. Pandeminin çok önemli bir etkisi, iş süreçlerinin internet ortamına aktarılarak yürütülme tecrübesi oluşturması. Benzer şekilde, müşteriler de internet üzerinden alışveriş alışkanlıkları geliştirdiler. Dolayısıyla, e-ticaretin ulaştığı hacmin büyük ölçüde kalıcı olacağını söyleyebiliriz. Yeni normalde tütün mamülleri satışı gibi çok sınırlı sektörler dışında kalan işletmelerin e-ticaret imkânlarını göz ardı etmeleri mümkün görünmüyor.

Elektronik ihracatın e-ticaret içindeki payı, %8. Global B2C e-ticaret hacminin 2021’de 5 milyar doları aşacağı tahmin ediliyor. Bu durumda 400 milyar dolarlık bir e-ihracat pazarından bahsedebiliriz. Bu rakamın çok daha fazla olacağı yönünde görüşler de var. Ülkemizde ise e-ticaret içinde ihracatın oranı %5. E-ihracatçı adayları için PayPal Cross Border Shopping Report - 2018 çalışmasındaki sınır ötesi online alışverişe en yatkın tüketicilerin yakın coğrafyamızdaki Ortadoğu, Afrika ve Doğu Avrupa bölgelerinde yer aldığı bulgularını paylaşalım. E-ihracatta ilk 3 sektör ise sırasıyla hazır giyim(%30), elektronik (%19) ve sağlık-güzellik ürünleri(%10).

E-ticaret yapan firmalar iki grupta tanımlanabilir. İlk grupta tanınan, büyük ölçekli firmalar yer alıyor. Bu firmalar, ürün ve hizmetlerini satış noktalarının yanı sıra internet üzerinden de pazarlıyorlar. İkinci grup, görece küçük olan KOBİ statüsündeki işletmeler ve yeni girişimcilerden oluşuyor. E-ticaret, özellikle büyük reklam ve pazarlama bütçesi olmayan, dağıtım ve satış kanalları için yatırım yapamayacak bu gruptaki firmalara müthiş fırsatlar sunuyor. Dünyanın en büyük şirketleri listesinde birkaç yıl önce kurulmuş işletmelerin yer alması, internetin sağladığı, markalaşma ve pazarlama imkânları sayesinde. Ayrıca, yeni ve küçük ölçekli ihracatçı adaylarının parsiyel veya daha küçük kargo gönderilerinin yurt içi – yurt dışı taşıma ve gümrük işlemleri, bu alanda hizmet sunan e-ticaret siteleri sayesinde oldukça kolaylaşmış durumda. Ülkemizde e-ticareti destekleyen teşvik ve vergi uygulamaları da aşağıda sunulmakta.

Elektronik ticarette hızlı büyüme sürecinin devam etmesi bekleniyor. Aslında bu süreci, ticari faaliyetlerde kaçınılmaz bir yapısal dönüşüm olarak tanımlamak daha doğru. Mal ve hizmet teminlerini mağaza veya ofise gitmeden yapmayı tercih eden insanların sayısı gün geçtikçe artıyor. Maliyet ve diğer avantajlarını da düşündüğümüzde, firmaların marka değerleri, dağıtım ve satış kanalları ne kadar güçlü olursa olsun e-ticaretin dışında kalarak rekabet etmeleri neredeyse imkânsızlaştı.

Diğer yandan, e-ticaret, iyi fikirleri ve uygulama becerisi olan girişimciler için de büyük fırsatlar sunuyor. Markalaşma, pazarlama, ihracata yönelik lojistik operasyonlar artık daha kolay ve ucuz. İş geliştirme, tanıtım aşamalarında teşviklerden, take-off aşamasında vergisel desteklemelerden yararlanılması da mümkün.

Ticaret Bakanlığı destekleri

• E-ticaret sitesi yıllık üyelik ücretlerinin %60’ı, site başına 9.590 TL’ye kadar destekleniyor.

• Yurtdışında gerçekleştirilecek reklam ve tanıtım harcamaları ülkeye bağlı olarak asgari %60 oranında ve yılda 250.000 dolara kadar destekleniyor. İnternet üzerinden veya uygun sosyal ağ platformları kanalıyla gerçekleştirilecek faaliyetler, dijital reklam harcamaları da bu kapsamda değerlendiriliyor.

• Uluslararası ticaret veri tabanlarından alınacak rapor bedelleri %60 oranında ve yılda 200.000 dolara kadar destekleniyor.

• Sanal fuar katılım harcamaları %50 oranında ve faaliyet başına 50.000 dolar tutarına kadar destekleniyor.

• eticaret.gov.tr sitesi üzerinden site tasarımı, teslimat ve hukuki gereksinimler tüm boyutları ile e-ihracata yönelik eğitim hizmeti veriliyor.

* Doğrudan e-ticaretle ilgili desteklere yer verilmiştir. Ticaret Bakanlığınca sağlanan ihracata yönelik muhtelif desteklerden e-ticaret faaliyetleri için de yararlanılabilir.

Girişimcilik desteği

• Özellikle genç girişimciler tarafından yeni kurulacak işletmeler, KOSGEB girişimci desteğinden yararlanabilirler. Bu kapsamda geri ödemesiz, 100.000 TL uygun şartlarda geri ödemeli destek sağlanmakta. Destek oranı %60 ile 90 arasında değişmekte. Yararlanmak için 40 saatlik girişimcilik eğitimini almış olmak gerekiyor.

Hibe destekleri

• e-ticaret platformu geliştirmek amaçlı yazılım projeleri KOSGEB veya TÜBİTAK’tan %75 ve üzerinde oranlarla destek alabilir.

Yatırım teşvik belgesi

• Teşvik belgesi makine-teçhizat listelerinde makine-teçhizatın yanı sıra yazılımlara da yer verilebilmekte. Uluslararası satışlara yönelik sipariş, üretim, teslimat süreçlerini yürütme amaçlı yazılım ve donanımlar KDV’den istisna edilerek temin edilebilir. Teşvik belgesi türüne göre Kurumlar Vergisi indirimine konu edilebilir.

Mikro ihracatta gelir vergisi istisnası

• Gerçek kişilerin, dolaylı temsilci olarak yetkili kılınan Posta İdaresi ya da kargo taşımacılığı yapan şirketler tarafından düzenlenen elektronik ticaret gümrük beyannamesiyle gerçekleştirdikleri ihracattan elde ettikleri kazancın %50’si gelir vergisine tabi kazançtan indirilebilir. Bu indirimden yararlanabilmek için GVK’nun 89/16. maddesinde belirtilen koşulları sağlamak gerekiyor. Sözünü ettiğimiz uygulama daha ziyade küçük ölçekli girişimlere yönelik bir düzenlemeyi içermektedir.

Genç girişimciler için gelir vergisi istisnası

• Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri kazançlarının 75.000 Türk lirasına kadar olan kısmı, GVK Mükerrer 20. Maddesindeki koşulları sağlamak şartıyla gelir vergisinden istisna tutuluyor. Özellikle start-up niteliğinde olan e-ticaret sitesi girişimcileri için önemli bir destek olarak görünüyor.