E-ticaret satışları 400 milyar TL'ye yaklaştı

Volkan AKI

Dijitalleşen dünyanın getirdiği ve pandemiyle etki alanını artıran e-ticaret, son yıllardaki büyümesi ve perakende sektörüne katkısı açısından dünyanın ve Türkiye’nin gündeminde üst sıralardaki yerini koruyor. Hızlı büyüyen ekosisteme yönelik iyzico, Dogma Alares ve ETİD tarafından hazırlan kapsamlı "2021 Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu”, ayrıntılı incelenmesi gereken sonuçlar ortaya koydu. E-ticaret en geniş tanımıyla işletmeler arası (B2B) veya iş letmeden tüketiciye (B2C) yapılan çevrimiçi satışları kapsıyor, ancak bu raporda e-ticaret ile yalnızca B2C veya perakende iş lemler değerlendiriliyor.

Yüzde 69 büyüme yaşandı

Perakende e-ticaret 2020 yılsonu itibarıyla küresel gayri safi hasılanın %4,9’una ulaştı. 2020’de pandeminin de etkisiyle bir önceki yıla göre %25,7 büyüyen e-ticaret satış ları, geçtiğ imiz yıl ise baz etkisi sebebiyle %16,8 oranında bir büyüme kaydetti. Aynı yılda Türkiye’de GSYİ H’dan %4,5’lik pay alan e-ticaretin ülkemizde de dünyadaki ağırlığına ulaşmak üzere olduğu görülüyor. Küresel eğ ilimlerle birlikte Türkiye’de e-ticaret satışları 2020’de 2019’a göre %66 büyüyerek 226 milyar TL’ye ulaştı. TÜİK Perakende Satış Hacim Endeksi’ne göreyse, tüm perakende sektörü 2020’de %17 büyüme kaydetti. 2021’de çevrimiçi alış veriş alış kanlığının daha da yerleşmesiyle e-ticaret satışlarındaki büyüme hızlanarak %69’a ulaş tı ve satışları 382 milyar TL, yani yaklaşık 400 milyar TL düzeyine taşıdı.

3,4 milyar işlem adedi

E-ticaret kapsamındaki işlem sayılarına bakıldığında da satışlardaki eğilimin bir benzeri fark ediliyor. 2020’de 2,3 milyar e-alış veriş sipariş i verilirken, bu rakam 2019’la karşılaştırıldığında %68’lik bir artış anlamına geliyor. 2021 yıl sonu itibarıyla iş lem sayıları 2020’ye göre %46 oranında artarak 3,4 milyar adet olarak gerçekleşiyor.

E-ticaret sektörünün Türkiye’deki geliş iminin ardında ülke nüfusunun %44’üne denk gelen bir müş teri kitlesi mevcut. Bu kitle, internet kullanıcılarının oranından (%54) yüzde 10 gerisinde. Yüksek internet penetrasyonuna (%83) rağ men Türkiye, e-ticaret müşterilerinin internet kullanıcılarına oranı açısından küresel ortalama ve benzer dinamiklere sahip piyasaların gerisinde konumlanıyor. 2020 yılı itibarıyla Türkiye’yle benzer internet penetrasyonuna sahip olan Arjantin, Brezilya, Kolombiya ve Ş ili gibi Latin Amerika ülkelerinde ise bu oran %60- 75 arasında değişiyor. Aynı istatistiğin Avrupa Birliği ortalaması ise %86 orana sahip kuzey ülkeleri ile %41 orana sahip doğ u ülkelerinin ortasında, %73 olarak hesaplanıyor. Bu verilerden Türkiye’de e-ticaretin geliş me potansiyeli taşıyan bir sektör olduğu görülüyor.

İşlem artıyor, harcama sabit

Tüketicilerin alış veriş başına düşen harcamalarının yıllar içindeki yükseliş inin, işlem sayılarındaki artışa nazaran, görece sabit kaldığı gözlemleniyor. 2019’da 138 TL olarak hesaplanan ortalama sepet büyüklüğü, 2021’de yalnızca 8 TL yükselerek 146 TL’ye ulaştı. 2020 yılında ortalama sepet tutarının bir önceki yıla göre 5 TL daha düşük bulunmasında, aynı yılda pazar payını önemli ölçüde artıran pazar yerlerinden yapılan alışverişlerde sepet tutarının düşmesi etkili oldu. 2020’den 2021’e gelindiğinde görülen hafif yükseliş ise; elektronik, giyim, kültür-sanat, hobi, oyun ve oyuncak gibi kategorilerdeki harcama tutarlarının artış ını yansıtıyor.

Perakendenin yüzde 17,6'sı e-ticaretten geldi

E-ticaret sektörünün 2021 karnesi iyzico, Dogma Alares ve ETİD (E-Ticaret İşletmecileri Derneği) tarafından hazırlanan “2021 Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu” ile detaylı bir şekilde ele alınıyor. E-ticaret, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de güçlü bir büyüme gösterirken; 2021 yılında GSYİH’nin %4,5’i, toplam perakende sektörünün ise %17,6’sı perakende e-ticaret satışlarından oluştu.

Kredi kartları ile 1,6 trilyon harcandı

2021 yılının en çok tercih edilen ödeme yöntemi olan kredi kartı ile 8,2 milyar işlem ile 1,6 trilyon TL tutarında alışveriş yapıldı. 2021 yılında kredi kartıyla ödeme oranı %56 olmakla birlikte, son yıllarda kredi kartı kullanımındaki düşüş eğilimi de dikkat çekici. 2017 yılında alışverişlerin %82’si kredi kartıyla yapılırken bu oran artık %56. Bu gerilemenin sebebiyse banka kartları, ön ödemeli kartlar ve dijital cüzdanların daha sık kullanılması oldu. Türkiye’de de ön ödemeli kartlar ve dijital cüzdanlara olan ilgi giderek artıyor. 2021 yılındaki özel indirim dönemlerinde yapılacak olan alışverişlerde ön ödemeli kartlar ve dijital cüzdan çözümlerinin klasik ödeme seçenekleri karşısında ciddi bir güç kazandığı görülüyor.

E-ticaret satıcılarının %75’i 5 büyük ilde

2017’den beri en fazla e-ticaret satıcısına ev sahipliği yapan illerimiz sırasıyla İstanbul, Ankara ve İzmir oldu. Onları Bursa ve Antalya takip etti. Bu 5 il, e-ticaret satıcılarının yüzde 75’inden fazlasını barındırıyor. 2017’den bu yana e- ticaret satıcılarının en yoğun olarak bulunduğu moda ve aksesuar sektörü olurken, ikinci sırada mobilya, züccaciye, tuhafiye sektörü, üçüncü sıradaysa yiyecek ve içecek sektörü yer alıyor.

Sonbaharda satışlar zirve yapıyor

E-ticaret satışlarının aylara göre dağılımına bakıldığında satış hacminin sonbahar aylarında zirveye ulaştığı fark ediliyor. Pandemi yılı olan 2020’de gerçekleş en aylık satışlar incelendiğinde en yüksek harcamaların Kasım ve Aralık aylarına ait olduğu görülüyor. Eylül ayında başlayan okula dönüş dönemi, Kasım ayında gerçekleşen genişletilmiş Black Friday ve Cyber Monday kampanyaları ve Aralık ayındaki yeni yıl alışverişleri söz konusu harcama trendlerini açıklıyor.

5 kategori en büyük payı alıyor

İhtiyaca, kolaylığa ve içinde bulunulan zamanın ruhuna uygun olarak dönem dönem çeşitli ürün grupları e-ticaret alışverişlerinde öne çıkıyor. Moda ve aksesuardan mobilyaya toplamda on yedi ürün kategorisinde incelenen e-ticaret pazarında en yüksek pazar payına sahip beş kategoriye ait satışlar, toplam harcamaların yaklaşık %75’ini ve toplam işlem hacminin yaklaşık %55’ini oluşturuyor. 2021 yılında Türkiye’deki e-ticaret harcamalarında en yüksek pay açık ara ile moda ve aksesuar kategorisine ait.