Ege'de ilk 3 yine aynı Star, Tüpraş ve Petkim

Nihat DELİBAŞI

Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO), 2021 yılı üretimden satışlar kriterine göre Ege’nin 100 büyük sanayi kuruluşunu açıklandı. Geçtiğimiz yıl listede zirveye oturan Star Rafineri A.Ş. bu yıl da listedeki liderliğini sürdürdü. Star Rafineri AŞ’yi TÜPRAŞ ve Petkim AŞ takip etti. İlk 10’da bu firmalar dışında sırasıyla İzmir Demir Çelik, Abalıoğlu Yağ Sanayi, Philsa Philip Morris, Abalıoğlu Lezita, JTI Tütün, Kocaer Haddecilik ve Özkan Demir Çelik yer aldı.

100 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU İÇİN TIKLAYIN...

EBSO’nun 2021 yılındaki ilk 100 şirketinin açıklandığı basın toplantısı; EBSO Başkanı Ender Yorgancılar, Başkanvekili Muhsin Dönmez ile Yönetim Kurulu Üyesi Ali Arda Yüksel’in de katılımıyla düzenlendi. Toplantıda konuşan Yorgancılar, 2021’i sanayicinin para kazandığı bir yıl olarak gördüklerini belirterek 2022’de dünyanın gündemine enflasyonla savaşın oturduğunu kaydetti. Yorgancılar bu dönemde TL’nin değerini koruyacak politikalara ihtiyaç olduğuna dikkat çekti.

100 büyük araştırmasına konu olan rakamları yorumlayan Ender Yorgancılar, 100 büyük firmanın üretimden satışlarının yüzde 84.8’ini kimya, plastik, gıda ve demir çelik-metal-döküm sanayide yoğunlaştığını, 100 büyük firmanın ihracatının yüzde 83.1’inin ise kimya, plastik, gıda, demir-çelik metal-döküm ve taşıt-otomotiv yan sanayi tarafından gerçekleştirildiğini söyledi. Bu yıl 100 firmada kar bildiren firma sayısının 84 olduğunu, 53 firmanın Ar-Ge yaptığını belirten Yorgancılar, “2021’de, 100 büyük firmaya göre reel ve finansman temel göstergelerinin olumlu olduğunu tespit ediyoruz. Karlılık artmış, ciro artmış, ihracat artmış. 2020’nin kötü geçmesinden dolayı 2021’in başarılı ve olumlu sonucunu tüm dünya bekliyordu. Bir önceki yıla göre 100 büyük firmanın üretimden satışları yüzde 110, net satışları yüzde 111, diğer satışları yüzde 121 arttı. Üretimin net satışlar içindeki payı yüzde 91. 5 olarak gerçekleşti. Yani geçen yılki karneye bakarsak sanayicinin para kazandığı bir tablo görüyoruz” dedi.

“İthalatın çok fazla artması risk yaratıyor”

100 büyük firmanın borçluluk performansını değerlendiren Ender Yorgancılar, borçların özkaynaklar büyüklüğünün 4 katına ulaşmasının, gerek küresel, gerekse ulusal piyasalardan borç çevirme riskini ve finansman maliyetlerini ciddi şekilde artıracağını söyledi. Bu gelişmede pandemi sürecinde firmaların desteklenmesi yerine krediye yönlendirilmesinin etkisine değinen Yorgancılar, şunları söyledi: “100 büyük firmada aktifl er içinde özkaynakların payı son 11 yılın en düşük düzeyine, yüzde 18’e kadar geriledi. Bu oran, 2020 İSO 500’de yüzde 32’ydi. Özkaynak yaratmada firmalar zorlanıyor. Kaynak yapısı içerisinde borçların oranının her yıl yükselerek yüzde 82’ye ulaşması, çarpıklığı göstermesi açısından da önemli. Yüksek oranda artan kur, artan maliyetler ve istikrarsız talep gelişmeleri mali açıdan kırılganlığı artırırken, borçlanmayı besliyor. Yıllar itibari ile artan bir şekilde faaliyetler borçla sürdürülüyor. Diğer yandan, reel sektörün dış borcu da 169 milyar dolar seviyesinde. Bu koşullarda firmalar daha büyük bir enerji ve zamanı, üretim ve pazarlamaya değil, finansal yönetime ayırmak zorunda kalıyorlar. Finansman yükü, KOBİ’lerimizde olduğu gibi 100 büyük firma için de en önemli sorun. Küresel ekonomideki olumsuz gelişmelere, ülke özelindeki belirsizlikler ve kırılganlıklar da eklenince yük artıyor. 2021’de firma beyanlarına göre; faiz gideri yüzde 61, borçlar ise yüzde 73 oranında artarken, ana faaliyetlerinden elde edilen karın yüzde 73’ünün finansman giderlerine ayrılıyor olması önemli bir sorun. Bu veriler de gelecek yıllar için bir ön uyarı niteliğinde.”

“Enflasyon aşağı düştükçe faizler de düşecek”

Ukrayna-Rusya Savaşı’nın hassas küresel ekonomik dengelerde yarattığı riske dikkat çeken Yorgancılar, savaşın bir an önce sonuçlanması temennisinde bulundu. 2022’de dünyanın en önemli gündeminin yüksek enflasyon olduğunu ifade eden Yorgancılar, “Bizim paramızın değerini korumamız lazım. Paramızın değeri azaldığı müddetçe satın alma gücü de azalıyor. Hükümetimiz kur korumalı uygulama çıkardı ancak, Hazine tarafından karşılanacağı için bu da bir çözüm değil. Burada enflasyona endeksli TL’nin korunması ile ilgili bir uygulamanın yapılması gerekiyor. İnşallah bir an önce çıkar ve enflasyon aşağı düştüğü müddetçe o faiz oranları da aşağı inecek ki insanlar TL’de kalabilsin” diye konuştu.

“Bankaların teminat artış talebi ciddi bir sorun”

Borçluluk performansına bakıldığında kurların artması ve maliyet artışlarıyla beraber faizlerin artışıyla yükselen bilanço zararlarına dikkat çeken Ender Yorgancılar, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Faiz oranları yükseldiğinde rakam otomatik olarak yukarı çıkıyor. Sanayicinin dolar kuru 8 lira iken bankalara verdiği bir teminat var. Bugün rakam 16 lira olduğunda o vermiş olduğu rakam, teminat borcu karşılamadığı için banka ilave teminat istiyor. Sanayici, borçlu bu teminatı veremediği müddetçe kredi teminat ilişkisinde eksiklik sözkonusu oluyor. Bu da otomatik olarak bankaların borçluları sıkıştırdığı sıkıntılı konulardan bir tanesi. Bununla ilgili üyelerimizden oldukça şikayet alıyoruz” dedi. Devreden KDV yükünün sıkıntılarını dile getiren Yorgancılar, üyelerin KDV alacaklarının yüzde 100’e yakın artarak 1.7 milyar TL’ye çıktığı bilgisini paylaştı. Bu konunun acilen çözümü çağrısında bulunan Yorgancılar, “KDV alacağı olan firma, bu parayı alamadığı müddetçe bankadan kredi kullanmak zorunda kalıyor. Bu da ek finansman maliyeti anlamına geliyor.

"Bu büyümeye işsizlikte düşüş bekliyorduk"

2021’de yüzde 11 büyüme rakamına rağmen, işsizliğin yüzde 12.1 olarak ölçüldüğünü kaydeden EBSO Başkanı Ender Yorgancılar, “İşsizliğin daha büyük oranda aşağıya inmesini bekliyorduk ancak maalesef aynı bantta kaldık. Burada en önemli konulardan biri yabancı sermayenin ülkemize nasıl geleceği ile ilgili. Sermaye ülkemize geldiğinde, baktığı birkaç kriter var. Bunlardan biri risk primi (CDS), yani ülkenin uluslararası kredilendirme durumu. Bu oran 2021 yılı itibarı ile 414 oranına geldi. Bu rakamın normalde 100’ün altında olması lazım. Şu an 700 rakamı konuşuluyor. 700 CDS primi olan bir ülkeye yatırımcı çekmek çok zor” diye konuştu. Yorgancılar ayrıca asgari ücretin artırılması ile ilgili kararın hükümete ait olduğunu dile getirerek şahsi görüşünün asgari ücretin güncellenmesi olduğunu söyledi.

Ender Yorgancılar: Aday olmayacağım

2009’dan bu yana EBSO başkanlığı görevini yürüten Ender Yorgancılar, Ekim ayında yapılması planlanan oda seçimlerinde aday olmayacağını açıkladı. Yorgancılar, “3 dönemdir başkanlık yapıyorum. Son 2 dönemdir karşıma rakip çıkmadan tek başıma aday olarak seçildim. Bugün tekrar başkan adayı olsam, rakip çıkacağını tahmin etmiyorum. Ama birşeyi başladığı gibi zamanında bitirmeyi bilmek lazım. Bir görevi yapıp, bırakıp, benden sonraki arkadaşımızın bu işe devam etmesinin doğru olduğuna inanıyorum” dedi.

Kemalpaşa Lojistik Köy için şirket kurulacak

Kemalpaşa Lojistik Köy ile ilgili gelişmeleri değerlendiren Yorgancılar, “Şu an da çalışmalar son aşamaya geldi. Daha önce farklı bir şekilde proje yapılıyordu. Bugün öğleden sonra bir araya geleceğiz. Onun için bir şirket kurulacak Lojistik Köy Merkezi Anonim Şirketi diye. Burada İzmir Valiliği, EBSO, İZTO, İhracatçı Birlikleri, Gümrük oraya taşınacak. Planları ve projeleri hazır, bir an önce yapmak istiyoruz bu projeyi” dedi.