Teşvikli yatırım Eylül’de yüzde 92 arttı

HÜSEYİN GÖKÇE - ANKARA

2022 yılı Eylül ayında teşvik belgeli yatırımlar geçen yılın aynı ayına göre belge adedi bakımından yüzde 54 artarak 1.300’e sabit yatırım tutarı yüzde 92’lik artışla 45.2 milyar liraya yükseldi. Yatırımlar kapsamında 29 bin 872 kişilik istihdam öngörüldü. Özel sektörün Eylül’deki en büyük yatırımı 2 milyar 331 milyon lira ile Maxion İnci Jant Sanayi Anonim Şirketi tarafından Manisa’da yapıldı. Bunu 1 milyar 250 milyon liralık yatırımla Akedaş, 928 liralık yatırımla da Habaş takip etti.

Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, 2022 yılı Eylül teşviklerini Nasıl Bir EKONOMİ’ye değerlendirdi.

Eylül ayında, 1.300 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenirken, öngörülen sabit yatırım tutarı 45,2 milyar TL, öngörülen istihdamı ise 29 bin 872 kişi oldu.

Eylül’de düzenlemen Yatırım Teşvik Belgelerinin 1.262 adedi yerli firmalar, 38 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı. Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 40,8 milyar TL olup, toplam içindeki payı %90 seviyesinde.

Yabancı sermayeli firmalarca alınmış olan yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 4,3 milyar TL toplam içindeki payı %10 oldu.

2022 yılı Eylül ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri, 2021 yılı Eylül ayına göre; belge adedi açısından %54 oranında, öngörülen toplam sabit yatırım tutarı açısından %92 oranında ve öngörülen istihdam açısından %9 oranında artış gösterdi.

Sabit yatırım 9 ayda yüzde 51 arttı

2022 Ocak-Eylül döneminde öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 359,5 milyar TL olan 8.992 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlendi ve bu belgelerde toplam 246 bin 223 kişilik istihdam öngörüldü.
2022 Ocak-Eylül döneminde düzenlenen yatırım teşvik belgeleri, geçen yılın aynı dönemine göre belge adedinde %6, sabit yatırım tutarında %51 oranında ve öngörülen istihdamda %11 oranında artış gösterdi.

Eylül ayında düzenlenen 1.300 adet belgenin, 815’i komple yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %63’ünü (27,8 Milyar TL) oluşturdu.

387’si tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %30’unu (13,7 Milyar TL) oluştururken, diğer mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım tutarının %7’sini (3,6 Milyar TL) oluşturan 98 adet belge düzenlendi.

Bölgesel destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %55’ini, öngörülen toplam sabit yatırım tutarının %35’ini ve toplam istihdamın %49’unu oluşturdu.

Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel-alt bölge destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %14’ünü, toplam sabit yatırım tutarının %19’unu ve öngörülen toplam istihdamın da %19’unu oluşturuyor.

Bu dönemde, 3305 Sayılı Kararla belirlenmiş olan öncelikli yatırım konularında 9,6 milyar TL tutarında 120 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiş olup; bu yatırımların istihdama katkısının 3.761 kişi olması planlanıyor.

Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Eylül ayında düzenlenen belgelerin belge adedinde %78’ini, sabit yatırım tutarında %75’ini, istihdamda ise %80’ini oluşturdu.

6. bölge yüzde 24 ile istihdamda 2. sırada

Yatırım teşvik belgelerinin bölgesel dağılımında 1. Bölge belge adedi, sabit yatırım tutarı ve istihdam açısından ilk sırada yer alıyor.

Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin önemli hedeflerinden biri olup, 6. Bölgenin öngörülen istihdam açısından %24 pay ile 2. sırada yer alması, bu bakımdan önemli bir göstergedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinin yer aldığı 5. Bölge ve 6.

Bölgede öngörülen istihdam toplamı 8.346 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın %28’ini oluşturdu.
Bölgesel Destek Sınıfı kapsamında 6. Bölgeye sağlanan teşvik unsurları, 6. Bölgede emek yoğun sektörlere yapılan yatırımlarda önemli bir artış sağlıyor.

Bu kapsamda 6. Bölgede Giyim Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdam, toplam 6. Bölge yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdamın %67’sini oluşturdu.

2022 Eylül ayında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin sektörel dağılım:

Belge adedi açısından imalat sektörü %62 (807 adet belge) pay ile birinci sırada yer alırken, bunu %22 (280 adet belge) ile enerji sektörü, %10 (134 adet belge) ile hizmetler sektörü, %3 (41 adet belge) ile tarım sektörü ve %3 (38 adet belge) ile madencilik sektörü ve takip etti.

İmalat sektörü öngörülen toplam sabit yatırım tutarı içinde %67 (30 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de %78 (23 bin 386 kişi) pay ile ilk sırada yer alıyor.

2022 Eylül ayında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında ilk 5 İl:

Yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında İstanbul %10 (135 adet belge) pay ile ilk sırada yer almaktadır. İstanbul’u sırasıyla Bursa, Ankara, İzmir ve Konya izlemektedir.

Tamamlama vizesi yapılanlar

Eylül ayında 265 adet yatırım teşvik belgesinin tamamlama vizesi yapılmıştır. Tamamlama vizesi yapılan belgelerin toplam sabit yatırım tutarı 3 milyar TL ve gerçekleşen istihdamı 13 bin 567 kişi.

Eylül ayında 812 milyon TL sabit yatırım ve 2 bin 904 kişilik istihdam öngören 35 adet yatırım teşvik belgesi ise iptal edildi.

İMALAT SEKTÖRÜNDE BELGE ADEDİ AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR:
▶ Makine ve Teçhizat İmalatı: %16 (121 belge)
▶Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı: %11 (86 belge)
▶Metal Eşya Sanayii: %10 (83 belge)

İMALAT SEKTÖRÜNDE ÖNGÖRÜLEN SABİT YATIRIM AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR:
▶Motorlu Karar Taşıtı, Römork ve Yarı-Römork İmalatı: %18 (5,3 milyar TL)
▶Tekstil Ürünleri İmalatı: %11 (3,2 milyar TL)
▶Makine ve Teçhizat İmalatı: %11 (3,2 milyar TL)

İMALAT SEKTÖRÜNDE ÖNGÖRÜLEN İSTİHDAM AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR:
▶Giyim Eşyası İmalatı: %35 (8.218 kişi)
▶Makine ve Teçhizat İmalatı: %10 (2.242 kişi)
▶Motorlu Karar Taşıtı, Römork ve Yarı-Römork İmalatı: %7 (1.745 kişi)