Tescilli Markalar Derneği'nden kira ilişkilerine yönelik öneriler

Tescilli Markalar Derneği (TMd) Yönetim Kurulu Başkanı İzzet Stamati, 11 Mayıs’ta açılacak AVM’lerdeki kira ilişkilerine ilişkin, "3 ay kirasız dönem ticari işletmelerin faaliyetlerinin devam etmesine büyük fayda sağlayacaktır.” ifadelerini kullandı.

Dernekten yapılan açıklamada, dünyayı etkisine alan Kovid-19 salgınının insan ilişkilerini, sağlığı ve dünya ekonomilerini büyük ölçekte etkilediği belirtilerek, derneğe kayıtlı perakende sektörü üyelerinin de “Önce Sağlık” sloganı ile cadde ve AVM mağazalarının tamamını kapattığı ve ciddi bir gelir kaybına uğradığı kaydedildi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 4 Mayıs 2020’de AVM’lerin 11 Mayıs’tan itibaren açılabileceğini duyurduğu anımsatılan açıklamada, gerekli hazırlıkların yapıldığı aktarıldı.

Ekonominin soğuması ilkbahar-yaz sezonunun kaçırılması, var olan koleksiyonların cazip kılınması için yüksek oranda indirim yapılarak satılması gerekeceği ifade edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

"AVM’lerdeki yeni düzen, yemek, spor, çocuk oyun alanları ve sinemaların açılmaması, AVM’ye olan giriş sayısını da düşürecektir. Ayrıca ülkemizin ve organize perakendenin önemli bir geliri de özellikle son 2 yılda turistlerden elde edilmektedir. Bütün bunları değerlendirdiğimizde hazır giyim perakende sektörünün çok büyük hasar alacağı aşikardır. Bu hasarı en az seviyede atlatabilmek için el ele verip bu günleri atlatacağımıza inancımız sonsuzdur."

Açıklamada, çarkların yeniden dönebilmesi ve AVM’lerin tekrardan çekim merkezi haline geleceği ara dönem için can suyu niteliğinde olan 3 ay kirasız dönemin ticari işletmelerin faaliyetlerinin devam etmesine çok büyük katkı sağlayacağı bildirildi.

Kirasız dönem sonunda, 12 ay boyunca kontratlarda yazan ciro bazlı kira ödenmesinin, perakendecinin önündeki belirsizliği kaldırıp mağaza kapatılmasının önüne geçeceği, hem  AVM yatırımcısına hem de perakendeciye kazandırıp istihdamın da kalıcı olmasını sağlayacağı belirtilen açıklamada, şunlar aktarıldı:

"Kira sözleşmesinde ciro kira oranı belirlenmeyerek sadece sabit kira bedeli yer alan kiracılar açısından, kira bedeline geçen senenin aynı ayına oranla yaşadığı ciro düşüşü yansıtılmalıdır. Daha yalın bir ifadeyle cirosu hangi oranda düştüyse, sabit kira bedeli de o oranda düşmelidir. Perakendecinin bu dönemde hijyen ve koruma tedbirleri sebebiyle giderleri aslında çok daha fazla olacaktır. Bu önlemlere rağmen talep daralması sebebiyle sorun yaşayan perakendeci cezai şart baskısı olmadan, ancak yatırımcıya da en az 1 ay önceden bilgi vererek mağazasını tahliye edebilmelidir. Kapanış her tacirin son tercihi olmakla birlikte, bu kaçınılmaz duruma engel olunması ekonomik sorunları büyütüp başta diğer malikler olmak üzere tüm sektör paydaşlarına olumsuz etki edecektir. Alışveriş merkezlerinin 'Yaşam Merkezi' sıfatının kaybedilmemesi için AVM’lerin maksimum doluluk oranında açılması ilk tercih olmalıdır. Salgının yayılmaması için tüm alışveriş merkezleri tedbirlerini almalı ve hijyenik kuralları eskiden olduğu gibi topluma örnek olacak şekilde uygulamalıdır."

Cadde mağazaları ve kira ilişkileri

Açıklamada, alışveriş merkezlerinde olduğu gibi, caddelerde, depo antrepolarda da kapalı kalınan dönemde kira sözleşmelerinin askıda olduğu kanaatiyle birlikte, açılışlar sonrasında da sadece ciro oranlı kira bedelinin tatbik edilmesinin aynı olumlu neticeleri vereceğine inanıldığı kaydedildi.

Açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

"Kira sözleşmelerinde ciro oranı yer almıyorsa, sene sonuna kadar yüzde 50 indirimli olarak ödenmesi yaşanan ve yaşanacak daralmanın ticari hayata etkilerini azaltmak adına önem arz edecektir. Hem alışveriş merkezi hem de cadde mağazalarında geçen senenin aynı ayına oranla yüzde 80 ve üzerinde ciroyu yakalayan perakendeciye (enflasyon farkı arındırılarak) indirim tatbik edilmeyerek sözleşme hükümlerinin uygulanmasında bizce hiçbir sakınca bulunmamaktadır. Burada amaç kazanç sağlamak değil, kaybedenin yükünün fedakârlığın denkleştirilmesi ilkesiyle paylaştırılması, böylece bu kayıpların domino etkisiyle tüm sektör paydaşlarına sirayet etmesinin önüne geçilmesidir." 

TMd'nin kamu otoritelerinden beklentileri ise şöyle sıralandı:

"Önerilerimizin yasal zemininin oluşturulması, kısa çalışma ödeneği desteğinin eylül ayı sonuna kadar devam etmesi, perakendeciye finansman desteği sağlanırken, sektörün gelişimi ve istihdamda çok önemli bir kaldıraç rolü üstlenen alışveriş merkezlerinin yatırımcılarının da kredilerinin faizsiz ötelenmesi veya geri ödeme süresi ertelenmiş yeni krediler sağlanması yönünde olacaktır. Bizler dün olduğu gibi yarın da normalleşme süreci bittikten sonra hayatın normale dönmesi için elimizden gelen çabayı sarf edeceğimize, geçmişte olduğu gibi yatırım yapmaya, istihdam sağlamaya, alışveriş turizmine hizmet etmeye devam edeceğimizi bildiririz. Uygulanacak tedbirler ile ülkemizin bu krizden de güçlenerek çıkacağına  inancımız tamdır."

Açıklamada görüşlerine yer verilen Tescilli Markalar Derneği (TMd) Yönetim Kurulu Başkanı İzzet Stamati, 11 Mayıs’ta açılacak AVM’lerde bazı bölümlerin kapalı kalmasının giriş sayılarını azaltacağını belirterek, “3 ay kirasız dönem ticari işletmelerin faaliyetlerinin devam etmesine büyük fayda sağlayacaktır.” ifadelerini kullandı.

Stamati, son iki yılda önemli gelirin turistlerden elde edildiğini belirterek, hasarın elele verilerek atlatılacağını kaydetti.