Pamuk ipliğinde ‘ihracat’ düğümü

Salgın döneminde ihracatı en fazla artış gösteren sektörlerden hazır giyimde, ihracatçı ile tedarikçi arasında “iplik” kavgası yaşanıyor. Hazır giyim sektörü temsilcileri, ithalata getirilen ilave vergilerin ardından pamuk ipliği üreticilerinin fiyatları artırdığını iddia ediyor. İplik üreticileri ise fiyat artışının spekülatif değil, hammadde kaynaklı olduğunu ve yapılamadığı iddia edilen iplik ihracatının da ihmal edilebilir seviyede bulunduğu görüşünü savunuyor. Hazır giyim sektörü temsilcileri pamuk ipliği fiyatlarının son beş ayda yüzde 45 arttığını, iplik üreticileri ise artışın yüzde 20’ler civarında olduğunu söylüyor. Hazır giyimciler, ithalattaki ilave verginin kaldırılmasını ve iplik ihracatının durdurulması gerektiği görüşünde.

Pandemi, Türkiye’nin en önemli iki sektörü hazır giyim ve tekstile ihracat yönünde fırsat penceresi aralarken, hammadde konusunda her iki sektörü karşı karşıya getirdi. Hazır giyimciler iplik ithalatına getirilen vergilere karşı ithalat yapamadıklarını, ihracata yönelen iplik üreticilerinin de iç piyasada fiyatları artırdığından şikayetçi. İplik üretim cephesi ise fiyatların hammadde kaynaklı arttığını, ihracatın ise abartıldığı kadar olmadığını söylüyor. Peki iç pazarda hammadde ve iplik fiyatlarındaki değişim nasıl gerçekleşti, ona bakalım…

Fiyattaki artışın kaynağı ne?

Hazır giyim sektörü ve iplik ticareti yapan temsilcilerden aldığımız bilgiye göre pamuk ipliğinde fiyat son 5 ayda yüzde 45 arttı. Kilosu 20 lira olan iplik 30 TL’ye kadar yükseldi. Ancak tekstil hammadde tarafı bu artışın yüzde 20’ler civarında olduğunu söylüyor. Öte yandan yine hammadde tarafının belirttiği gibi pamuk fiyatları da artıyor. Eylülde 9.5 lira olan pamuk fiyatı bugünlerde 15 TL’ye çıkmış durumda. Yani hammadde fiyatında bir artış olduğu gerçek. Peki pamuk ipliğindeki fiyat artışı sadece hammadde kaynaklı mı? İşte orada her iki tarafın da farklı görüşleri var. Pandemiyle birlikte örme giyime ilgi artınca pamuk ipliği de kıymete bindi. Bu anlamda sadece Türkiye değil global alanda da tercihler bu yönde gidiyor. Örneğin Hindistan pamuk ipliği ihracatına sınır koyup, iç pazara odaklanırken, Çin de ihracat için Özbekistan’dan mal alıyor. Avrupa ise yükselen navlun fiyatları nedeniyle iplik almak için Türkiye’ye yönelmiş durumda. Hazır giyimciler, ‘İplik üreticileri ihracat yapmasın’ derken, iplikçiler ‘Avrupa’ya ihracatta çok değil, bir miktar artış var’ diyor.

Vadeli-peşin ödeme iddiası

İTO Hazır Giyim ve Konfeksiyon Komite Üyesi Hikmet Tanrıverdi, iplik ticareti yapıyor. Pamuk ipliğinde getirilen vergiler nedeniyle ithalatın durduğunu söyleyen Tanrıverdi, “Biz daha önce Özbekistan’dan ciddi iplik getiriyorduk. Oradaki pazarımızı da kaybettik. Çinliler gitti, oradaki fabrikaları kapattılar. Hindistan da iç piyasasındaki yoğun talep nedeniyle ihracatını kıstı. Avrupa’dan talepler Türkiye’ye gelmeye başladı. İplikçilerin bir kısmı ihracata da başladı. Bizim iç piyasada da talep de artınca, iplik bulamamaya başladık. Fiyatlar durmadan yükseldi. Eskiden vadeli olan fiyatlar peşine döndü artık. 2 aydır durum böyle. İplik ithalatı durdu, içerde talep var, üretim yeterli değil. Bizim iplikçiler halen ihracat yapıyor” dedi.

Öksüz: Artışın kaynağı hammadde fiyatları

İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, sektördeki hammadde sıkıntısına yönelik eleştirilere yanıt verdi. Son 5 ayda pamuk ipliğinde yüzde 50’ye yakın fiyat artışı olmadığını, oranın yüzde 20 civarında olduğunu belirten Öksüz, artışın en önemli kaynağının hammadde fiyatlarının yükselmesi olduğunu söyledi. Öksüz, “Tabi piyasada ciddi bir talep var, canlı bir örme piyasası var. Özellikle pandemiden dolayı insanlar daha rahat kıyafetlere yöneldiği için örme tarafındaki ürünlere ciddi talep oluştu. Bunların hammaddesi de pamuk ipliği. İpliğe de bir talep oluştu ama her şeyde fiyat artışı var. Örneğin pamuk ipliğinin içinde kullandığımız elastan dediğimiz ipliğin fiyatı yüzde 100 arttı. Pamuğun hammaddesinde yüzde 20 civarında bir artış oldu. Yılbaşında yüzde 22 oranında işçilik ücretleri arttı. Bu arkadaşlarımız böyle söylüyor da bunun sebeplerine bakmak lazım” dedi. Piyasada kumaş üreticisi ve konfeksiyoncuların fiyattan ziyade mal bulamamaktan şikayetçi olduğunu belirten Öksüz, “Artan talebe karşı bizim kapasiteler de sınırlı. Avrupa’ya ihracatımızda ise çok değil bir miktar artış var. Öyle bir fırsatçılık durumu yok yani. Vadeli satışlarımız halen devam ediyor” dedi.

Türkiye'nin ipliğe ihtiyacı var

İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Gültepe de, özellikle pamuk ipliğinde son 2.5 ayda yüzde 30’a yakın ihracat artışı olduğunu söyledi. Gültepe, “Türkiye’nin ihtiyacı olmasına rağmen pamuk ipliğinin ihracatının yapılmaması lazım. Zaten iplik fabrikalarını korumak için yüzde 5-8 arasında bir vergi var, ithalat yapılmıyor. Dolayısıyla ihracat da yapılmasın” dedi.

Pamuk elyafı ve ipliğinde dünyada yüzde 15-20 oranında artış olmasına rağmen Türkiye’de bu oranın yüzde 40-50 arasında yaşandığına dikkat çeken Gültepe şöyle devam etti: “Hammaddeye ulaşmada problem yaşıyoruz. Firmalar hammaddeye ulaşımda ve tedarik sürecinde zorluk yaşarken neden Türkiye elyaf ve iplik ihracatı yapıyor? Biz hammaddeyi neden pahalı alıyoruz? İplik ihracatının yapıldığı bir yerde neden dışardan gelen ipliğe vergi var? Dolayısıyla elyaf ve iplik ihracatının yapılmaması gerekiyor. Buna hazır giyimciler olarak bizim ihtiyacımız var.”

Kaya: Herkes kendi cephesinde haklı

İplik ticaretiyle uğraşan Yağmur Tekstil’in Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Kaya, bu polemikte her iki tarafın da kendince haklı sebepleri olduğunu söyledi. Piyasada bir regülasyon olması gerektiğini belirten Kaya şöyle konuştu: “Konfeksiyoncular kendilerince haklı. Çünkü dövizde Euro ekim sonunda 10 liranın üzerindeydi, bugün 8.70. Hammadde fiyatları da yüzde 50 yükseldi. Büyük sıkıntı içine girdiler. Diğer taraftan iplikçiler de haklı. Çünkü pamuğun kendisi eylülde 9.5 liraydı bugün 15 liraya yükseldi. Öte yandan kasım ayı başına kadar Hindistan’da pamuk ipliği fiyatı 3.30 dolar iken, Türkiye’de 3 dolara satıyorlardı, iç pazarda talep azdı. Bu firmalar da yüzlerce insan çalıştırıyor. Bu kez yurtdışından ipliğe talep geldiği için ihracat bağlantıları yaptılar. Ama pamuk fiyatındaki artışın esas nedeni hammadde fiyatının yükselmesidir.”