‘Parça’ faturasıyla bandrolsüz bilgisayar satışları yükselişte
Bilgisayar sektöründe toplama bilgisayar tartışması yaşanıyor. Sektör temsilcileri, merdiven altı firmaların bitmiş ürünü parça faturası ile satarak bandrol ödemediklerini bunun da haksız rekabet yarattığını iddia ediyor.
SELENAY YAĞCI / İSTANBUL
Bilgisayar sektöründe son dönemde “toplama bilgisayar” adı altında hazır kurulmuş bilgisayar satarak vergiden kaçan şirketlerle ilgili ciddi tartışma yaşanıyor. Aslında uzun yıllardır iyi bilgisayar kullanıcıları tarafından uygulanan bu yöntemde bilgisayarın anakart, işlemci, ekran kartı gibi bileşenleri için daha iyi olduğunu düşünülen parçalar seçiliyor ve bunlar “kullanıcı” tarafından birleştiriliyor. Ancak sektör temsilcileri, son dönemde “biz bilgisayarı sizin için topladık” diyen satıcıların arttığını, bu yöntemle aslında bitmiş ürünü daha ucuza sattıklarını vurguluyorlar. Sektör yetkililerinin verdiği bilgiye göre normalde bilgisayarlarda yüzde 4 TRT katkı payı ödenmesi zorunlu. Bir bilgisayar satıcısı ürünü satışa çıkardığı anda bu payı otomatikman devlete ödüyor. Sektörde faaliyet gösteren büyük firmalar bu vergiyi öderken, sayıları giderek artan merdiven altı firmalar bilgisayarı fişe takıp çalıştırılabilir halde satmasına rağmen parçaları ayrı ayrı faturalandırdığı için bandrol ücreti oluşmuyor. Bu yöntemle nihai ürün, tüketiciye daha ucuza sunulabiliyor. Bu firmalar satışlarını Türkiye’nin en büyük e-ticaret siteleri üzerinden de gerçekleştiriyor ve giderek daha yüksek satış hacimlerine ulaşıyor.
Tüketici, 2 bin liralık farkı cazip buluyor
Sektör temsilcileri, bilgisayar pazarında toplama bilgisayar satan herkesi suçlamadıklarını ancak, bu tip kayıtdışı ticaretin giderek yaygınlaştığına dikkat çekiyorlar. Yasal firmaların pazar payının yüzde 20’lere kadar gerilediğini ifade eden sektör temsilcileri 30 bin liralık bir bilgisayarda yaklaşık 1200 liralık verginin de bulunduğunu aynı özelliklere sahip toplama bilgisayarın ise 28 bin liraya satıldığını anlatıyorlar. İki ürün arasında teknik fark olmamasına rağmen bandrolsüz satılan toplama bilgisayarlar nedeniyle haksız rekabet yaşandığını belirten sektör temsilcileri sorunun çözümü için denetimlerin artırılması gerektiğini vurguluyorlar. Özellikle internet üzerinden yapılan satışların denetlenmesi gerektiğinin altını çizen sektör temsilcileri vergi oranlarının gözden geçirerek, yasal üretici üzerindeki maliyet yükünü hafifl etmesini istiyor. Sektör yetkilileri, vergi kaçıran firmalarla mücadele edilmezse, yasal firmaların pazar paylarının daha da daralacağını ve uzun vadede sektörde ciddi bir çöküş yaşanabileceğini vurguluyorlar.
500 dolarlık bilgisayarda bandrol kaybı 20 dolar
Sorunun ekonomik boyutlarına dikkat çeken sektör temsilcilerinin yaptığı hesaplamaya göre yılda 12 milyon dolara ulaşan vergi kaybı söz konusu. Türkiye’de her ay yaklaşık 45 bin adet kayıtdışı bilgisayar satıldığı tahmininden yola çıkarak yapılan hesaplamada 500 dolar ortalama fiyat üzerinden yüzde 4 bandrol, 20 dolara denk geliyor. Bu da her ay yaklaşık 1 milyon dolarlık vergi kaybına neden oluyor. Böylece yıllık vergi kaybı 12 milyon dolara ulaşıyor.
■ Parça satışlarındaki artış Gartner raporuna da yansıdı
Context’in Türkiye bilgi teknolojileri distribütörlerinden derlediği verilere göre geçen yıl kasım ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9 düşüş ile 444 milyon dolar ciro elde edildi. Kasımda dizüstü bilgisayar satışları yüzde 30, masaüstü bilgisayar satışları ise masaüstü yüzde 23,4 azaldı. Öte yandan parça satışlarındaki artış, sektörün nabzını tutan son Gartner’in global PC pazarı raporuna da yansımıştı. Rapora göre 2024 yılında global satışlarda yüzde 1,3’lük cüzi bir artış yaşansa da EMEA pazarında PC satışları dördüncü çeyrekte yüzde 1,6 gerilerken sabit disk sürücüleri ve RAM satışları yüzde 100’ün üzerinde artış kaydetti.
