“Yerli tütün kullanım oranı düştü, ithalat ve kayıt dışı arttı”
2003’ten bu yana sözleşmeli üretimin geçerli olduğu tütün tarımında 56 bin üretici 73 bin ton üretim gerçekleştirirken, iç piyasada tüketilen tütün mamullerinde yerli tütün kullanım oranı yüzde 12’lere geriledi.
Nihat DELİBAŞI
Yılda yaklaşık 400 milyon dolarlık ihracat performansı ile tarımsal ihraç ürünleri içerisinde önemli yeri olan tütünde 2019 üretim miktarı belli oldu. 2003’ten bu yana sözleşmeli üretimin geçerli olduğu tütün tarımında 56 bin üretici 73 bin ton üretim gerçekleştirirken, iç piyasada tüketilen tütün mamullerinde yerli tütün kullanım oranı yüzde 12’lere geriledi. Bu durum ithalatı ve kayıtdışı üretimi patlattı. İthal tütüne ödenen bedel 590 milyon doları buldu. Tütün Eksperleri Derneği Başkanı Servet Yaprak, bu iki konuda çözüm için Türkiye’de üretim yapan sigara firmalarının yurt içinden satın almış oldukları yerli tütün miktarını mutlaka arttırmaları gerektiğini söyledi. Üreticinin karşılaştığı en büyük sorunun temel girdi maliyetlerindeki artış olduğu kaydeden Yaprak, üreticinin de mazot ve gübre dışında desteklemelerden faydalandırılması gerektiğini vurgulayarak, "tütün tarımının desteklemeden faydalanan ürünlerin belirtildiği havzalar içine tanımlanması gerektiğini ifade etti.
Girdi maliyetleri yükseldi
İç piyasada tüketilen tütün mamullerinde yerli tütün kullanım oranının yıllar içinde yüzde 40’lardan yüzde 12’ye gerilediğini anlatan Yaprak, “Bu, ithalatımızın artması anlamına geliyor. Her yıl yarım milyar dolar tütün ithal ediyoruz. Bu ithalatın bir kısmı DİR kapsamında kullanılsa da yine de çok yüksek. Tütün üreticisi ve ihracatçısı bir ülkenin bu kadar yüksek oranda tütün ithal etmemesi gerekir. Yüksek kalitede oriental tütünün dünya piyasalarında fiyatının yüksekliği ve Amerikan blend sigara harmanlardaki kullanım oranının yıllar itibarı ile azalması önemli bir risk. Girdi maliyetlerimizin yüksekliği dünyada rekabet şansımızı zora sokuyor. Ancak üretim miktarımızın belli bir hacimde olması ülkemiz açısından bir avantaj. Bu nedenle üretim miktarımızın daha fazla düşmesinin önüne geçilmeli.”
Tütünün başfiyatı 25 TL
Yaprak, “Ege Bölgesi’nde yaklaşık 34 bin üretici ile imzalanmış 55 bin 400 ton civarında bir sözleşme bulunmasına rağmen rekoltenin 50 bin ton civarında gerçekleşmesini bekliyoruz. Ege’de tütünün başfiyatı ise 25 TL oldu. Karadeniz bölgesinde Samsun ve Basma çeşitlerinde yaklaşık 10 bin ton rekolte beklentimiz var. Üretici ile imzalanan sözleşmelerde 22-24 TL arasında değişen bir başfiyat bulunuyor. Ancak son yıllarda Karadeniz bölgesi tütünlerine yurt dışından gelen alım talebinde bir düşüş yaşandığını gözlemliyoruz” dedi.
