Pamuk üreticileri zorda sanayici rekabet edemiyor

VEYSEL AĞDAR/İSTANBUL

İplik ve tekstil sektöründe yaşanan daralma pamuk üreticileri ve sanayicilerini endişelendiriyor. Önümüzdeki aylarda piyasada bir hareketlenme olmazsa sektör için daha zorlu bir süreç başlayabileceğini söyleyen sektör temsilcileri artan küresel üretimin yanı sıra ekonomik yavaşlama ve sentetik elyafl arın rekabeti nedeniyle azalan talebin uluslararası piyasada fiyatlara aşağı yönde baskı yarattığını belirttiler. Sektör temsilcilerine göre ekim alanlarında daralma ve verim kayıplarının yaşanması kaçınılmaz.

Fiyatlar 73 liradan 58 liraya geriledi

Urfa’da çiftçilerin, alternatif ürün eksikliği nedeniyle zarar etme pahasına da olsa pamuk ekmek zorunda kaldığını belirten Şanlıurfa Pamuk Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk AŞ (PAMLİDAŞ) ve Karakucak Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Neşet Karakucak, sanayi tesislerinin ise yüzde 25 kapasite ile üretim yaparak ayakta kalmaya çalıştıklarını söyledi. Hem yurtiçi hem de yurtdışı piyasalarda gerileyen fiyatların üreticiyi ve sanayiciyi ciddi kayıplara uğrattığını belirten Karakucak, “Pamuk ekim maliyetlerini karşılamıyor. Enerji ve işçilik maliyetlerinin artması nedeniyle sanayici Uzak Doğu ve Asya’daki üreticilerle rekabet edemiyor. Pamuk fiyatları geçen yıla kıyasla kilogram başına 15 TL düştü. Geçen yıl pamuk 72-73 TL’den satılıyordu, bu yıl 58 TL civarında. Çiftçi dayanacak gücünü kaybetmiş durumda. Avrupa’daki ekonomik sıkıntılar ve savaşlar, ihracat talebini de olumsuz etkiliyor. En büyük alıcımız Avrupa’ydı, ancak artık siparişler Asya ve Uzak Doğu’ya kayıyor” ifadelerini kullandı.

Destek çağrısı: İşçilik ve enerji maliyetleri yüksek

Geçen yıl Türkiye genelinde 1 milyon ton kütlü pamuk işlenirken, bunun 450 bin tonu lif pamuk olarak piyasaya sunuldu. Sektörün sürdürülebilirliği için acil önlemler alınması gerektiğini vurgulayan Neşet Karakucak, rekabet gücünün artırılması için devlet desteğine ihtiyaç duyulduğunu belirterek, “Türkiye tekstil sektörü kalite açısından önde ama maliyetlerimiz çok yüksek. Uzak Doğu’da işçilik maliyetleri 100 dolar civarındayken, bizde asgari ücretle çalıştırılan bir işçinin maliyeti 30-31 bin TL’yi buluyor. Eğer enerji ve kredi maliyetlerinde destek sağlanırsa, üreticiler ve sanayiciler için şartlar eşitlenebilir” dedi.

Pamuk çiftçisi son 3 yıldır kâr etmiyor

Geçen yıl 73 TL seviyelerinde olan fiyatların, bu yıl 56-60 TL bandında seyrettiğini kaydeden İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bülent Uçak da, pamuk üreticisinin zorlu bir süreçten geçtiğini söyledi. Fiyatların bu seviyede olmasının üretici için büyük bir kayıp olduğunu söyleyen Uçak, “Aslında pamuk, diğer ürünlere göre çok daha yüksek maliyetli bir ürün, ama şu anki fiyatlar bu maliyetlerin çok altında. Üretici, son 3 yıldır bu üretimden kâr edemedi. Bu durum, üreticinin sektöre olan güvenini sarsıyor ve bu da üretimin sürdürülebilirliğini tehlikeye atıyor” dedi.

Ekim alanında %30, verimlilikte %40 daralma yaşanabilir

Pamuk üreticisinin bu yıl ekim yapmaya karar vermekte zorlanacağını kaydeden Uçak, “Maliyetler de çok yüksek. 1 kilo pamuk üreticisine geçen yıl 28 TL’ye mal olmuştu. Geçtiğimiz yıllarda para kazanamayan üreticiler, artık alternatif ürünlere yönelmeye başlayabilir. Pamuk, su ve elektrik gibi çok büyük girdi maliyetleri gerektiren bir ürün. Pırasanın kilosu 100-110 TL arasında iken, pamuk fiyatının 60 TL olması gerçekten anormal. Bu maliyetlerle, bu fiyatlarla üretim yapmanın sürdürülebilir olması mümkün değil. Eğer devlet, üreticiye yeterli destekleri vermezse, önümüzdeki yıl büyük bir azalma olabilir. Bu yıl için ise, ekim alanlarında minimum %30’luk bir daralma bekliyoruz. Verimlilik de %35-40 civarında bir düşüş yaşayabilir” diye konuştu.

Düşük fiyat üretime negatif baskı yaratıyor

Türkiye’nin pamuk ihtiyacı her yıl azaldığını belirten Uçak, “Tüketim 2021’de en yüksek seviyeye çıkmıştı, o yıl 1,9 milyon ton pamuk tükettik. Ancak şu anda bu rakam 1.3-1.4 milyon ton arasında. Yılsonunda Türkiye’nin pamuk üretimi yaklaşık 800 bin ton civarında olacak. Ege Bölgesi’nde bu yıl 180 bin ton pamuk üretimi bekliyoruz, ancak bu rakam gelecek yıl 140 -150 bin ton seviyelerine düşebilir. Bu düşüş, hem üretim alanlarının daralmasından hem de düşük fiyatlardan kaynaklanıyor” dedi.

Piyasadaki durumu “tarihi dip seviyeler” olarak değerlendiren Yağmur Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Kaya da, geçen yıl uluslararası vadeli piyasada kilosu 95 TL olan pamuğun fiyatı şu an 65 TL, Türkiye’de de 72-73 liradan 57-58 TL civarına gerilediğini söyledi. Bunun pamuk üreticisi için iyi bir tablo olmadığının altını çizen Kaya, “Sadece pamukta değil, iplik ve viskon gibi tekstil hammaddelerinde de talep çok düşük. Deprem bölgesinde, özellikle Kahramanmaraş’ta birçok tesisin üretimi tamamen durdurmuş durumda. Mevcut tesisler ise yüzde 30-40 kapasiteyle çalışıyor” diye konuştu.

Günlük 5-6 kamyon yerine 1 kamyon çıkıyor

Sektördeki daralmanın lojistik sektörüne de yansıdığını belirten Kaya, “Eskiden günlük 5-6 kamyon sevkiyat yapan firmalar, şu an sadece 1 kamyon çıkarabiliyor. Talepte bir toparlanma beklemiyorum, en erken eylülde bir hareketlilik olabilir” dedi.

Planlama hatası ve regülasyon eksikliği

Sektörde yaşanan sorunların sadece talep daralmasıyla ilgili olmadığını belirten Yağmur Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Kaya, yanlış yatırımlar ve devletin regülasyon eksikliğinin de bu durumu tetiklediğini söyledi. 2021’de pandemi sonrası artan talep nedeniyle Türkiye’de fazla yatırım yapıldığını ifade eden Kaya, “Makineciler 2 yıl sonrasına termin veriyordu. Ancak bu dönemin geçici olduğu biliniyordu. Devlet, enfl asyon yüzde 65 iken yüzde 10-11 faizle 7 yıl vadeli yatırım kredileri verdi. Bugün yeni yatırımların çoğu atıl durumda” dedi. Sektördeki yanlış planlamalara dikkat çeken Kaya, “Şu an tekstil fabrikaları yüzde 50 kapasiteye bile ulaşamıyor. Yeni yatırımlar gereksizdi ve çoğu atıl kaldı. Yüksek faizle kredi alanlarla düşük faizle kredi alanlar arasında büyük fark oluştu, bu da rekabeti imkânsız hale getirdi” ifadelerini kullandı.

Şehirler, şehirlerimiz!

Döviz ve borsaya iki koldan destekBorsa Haberleri