“Kırmızı mercimekte spekülatif fiyat artışı var”

Veysel AĞDAR

Kırmızı mercimekte hasat yaklaşırken rekolte üzerine tahminler de yapılmaya başlandı. Bu yıl yaşanan kuraklık nedeniyle rekolte düşüşleri olacağı söylentileri hem yerli hem de ithal üründe fiyat artışlarına neden oldu. İthal kırmızı mercimeğin toptan fiyatı son bir haftada 90 kuruş yerli mercimekte ise 50 kuruş artış kaydetti. 1 kilo ithal kırmızı mercimeğin fiyatı 6.90 liradan 7.80 liraya, yerli üründe de 8.50’den 9 liraya çıktı.

Zamansız açıklamaların piyasada spekülatif fiyat artışlarına neden olduğunu ifade eden Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, bunun ise en çok başta Kanada olmak üzere ihracatçı ülkelere yaradığını söyledi. Fiyat artışının yerli üreticiye değil ihracatçı ülkelere kazandıracağını vurgulayan Reis, dünyanın en büyük ihracatçısı konumunda olan Kanada’nın Hindistan’daki ekim alanlarının azalmasının ve rekolte düşüşlerini ileri sürerek fiyatları artırdığını kaydetti.

Kanada’nın kırmızı mercimekte dünyada söz sahibi olduğunu kaydeden Reis şunları söyledi; “Mayısta sonunda mercimek hasadı başlayacak. En az geçen yıla göre ekim alanlarında yüzde 20-30 arasında artış var. Bölgesel bazda kuraklık bir nebze etkili olabilir. Ancak hasat mayıs sonunda. Bölgelerden son günlerde yağış haberi geliyor. Havaların serin gitmesi kısmen de verimli olacaktır. Ekim alanlarındaki artış hesaba katılmadan beklenen rekolte kaybından söz edilmez. Daha hasada 1 ay var. Mayıs ayı fiyatları belirleyecektir.”

Nohut üretimi iç tüketimi karşılıyor

Nohut üretimi ile ilgili bilgiler de veren Reis, nohut üretiminde Türkiye’nin kendi kendine yeterlilik oranının yüzde 127 olduğunu kaydetti. Geçen yıla göre nohut ekilişinde Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kırmızı mercimek ve hububata yönelmeden dolayı yüzde 15’lik bir azalma var diyen Reis, “ancak bu durumun ülke genelindeki rekolteye etkisinin diğer bölgelerde gerçekleşen ekiliş artışı nedeniyle sınırlı olacağı düşünülmektedir” dedi.

2020 yılında 630 bin ton üretim olduğunu vurgulayan Reis, bu yıl rekoltenin gecen yıla yakın olacağını belirtti. Reis’in verdiği bilgiye göre, iç piyasada kilosu ortalama 6.70 lira olan nohudun fiyatı uluslararası piyasalardan ucuz. Türkiye yıllık 134 bin ton civarında nohut ihraç ediyor. Nohutta 2021 sezonunda da aynı tablo sözkonusu. Türkiye, 2020 dünya nohut üretiminde 4., ihracatta da 6. sırada yer alıyor.

Reis bölgelerden gelen haberlere göre kuru tarım yapılan alanlarda risk olduğunu, sulama yapılan arazilerde ise iyi bir rekolte çıkacağı ifade edildiğini söyledi. Geçen yıl TÜİK rakamlarına göre geçen yıl 328 bin ton rekolte gerçekleştiğini söyleyen Reis, bu yıl için nohutta 340-350 bin ton civarında tahmini bir rekolte beklendiğini belirtti.

İthalatın yüzde 60'ı Kanada'dan

Kırmızı mercimekte ithalatçı olan Türkiye, aynı zamanda ihracatçı da. Türkiye kırmızı mercimek ithalatının yüzde 60’ını Kanada’dan yüzde 30’unu da Kazakistan’dan yapıyor. İthal edilen mercimeğin bir bölümü işlenerek iç piyasaya verilirken, büyük bölümü de ihraç ediliyor. Türkiye’nin yıllık ihracat miktarı yaklaşık 250 bin tonun üstünde.

Üretimde 4’üncüyüz

FAO’ya göre dünya mercimek üretimi sıralamasında Kanada, Hindistan ve Avustralya ilk üçte yer alıyor. Türkiye, ekim alanı olarak 6’ncı, üretimde 4’üncü, verimde ise 15’inci sırada.

Yeterlilik oranı %72

TÜİK 2019/2020 pazarlama yılı verilerine göre, yeterlilik oranı kırmızı mercimek için yüzde 71,7. Türkiye kırmızı mercimek tüketimi 381 bin ton, kişi başı tüketim 4,6 kg/yıl. TÜİK tarafından açıklanan 2020 yılı verilerine göre, kırmızı mercimek üretimi bir önceki yıla göre yüzde 5,9 artış ile 2,5 milyon dekar alanda 328 bin ton olarak gerçekleşti.