İthal pirinç tüketen ülkeler endişeli!

Asya'dan Latin Amerika'ya ve Afrika'ya kadar dünya çapında milyarlarca insanın beslenmesinde en önemli kaynaklardan biri pirinç. Binlerce yıllardır tüketilen pirinç günümüzde günlük kalori alımının yüzde 16.5’ini oluşturuyor. Ancak dünya genelinde tüm gıda ürünlerinde olduğu gibi pirinç fiyatları da yükseliyor. Bu artış, yıllık pirinç alım faturası 22 milyar doları bulan ithalatçı ülkeleri endişelendiriyor.

Gıda emtia fiyatlarının çoğu son aylarda ivme kazanıyor. Pandemi kaynaklı ticari kısıtlamaların hafiflemesi ve gıda stoku yapma eğiliminin artırdığı talep, buna karşın birçok üründe ortaya çıkan arz sıkıntısı ve lojistik sorunlar tarımsal emtia fiyatlarında artışa neden oluyor. Dünya genelinde pirinç fiyatları 2020'de küresel ithalat talebi cansız olmasına rağmen 2019’un yüzde 8.6 üzerine çıktı. Fiyat artışları özellikle temmuz ayından sonra güçlendi. Chicago’da pirinç vadeli işlemleri, geçtiğimiz temmuz ayından bu yana ilk kez ocak ayı ortasında 13 dolar/cwt’nin üzerine çıktı.

Hindistan’da sevkiyat gecikiyor

İhracat talebindeki artış, nakliye konteynırlarının bulunmamasından kaynaklanan Hindistan ve Tayland gibi önemli tedarikçilerdeki lojistik sıkıntılarla fiyatlar desteklendi. Hem dünyanın en büyük pirinç ihracatçısı Hindistan'dan hem de dünyanın en büyük ikinci tedarikçisi olan Tayland'dan yapılan sevkiyatlarda gecikmeler yaşanıyor. Bu arada dünya genelinde Koronavirüs vakalarının artmaya devam etmesi nedeniyle tüketicilerin pirinç, soya fasulyesi, mısır gibi tarımsal ürünleri stoklama çabası sürüyor.

Dünyanın en büyük pirinç tüketicisi olan Çin, ilk kez aralık ayında Hindistan'dan pirinç ithal etmeye başladı. Dünyanın en büyük üçüncü ihracatçısı olan Vietnam da, fiyatların güçlü bir şekilde yükseldiği diğer üreticilerden gelen arzın sıkılaşması nedeniyle Hint pirinci satın aldı. Bu da pirinç piyasalarındaki endişeleri artırarak alımları tetikliyor.

Türkiye ithalat vergisini düşürmüştü

Pirinç fiyatlarındaki artış Türkiye gibi ithalatçı ülkelerde gıda maliyetlerinde artış endişesi doğuruyor. Ülkemizde kısa bir süre önce fiyat artışlarının önüne geçmek için ithalat vergisi oranları aşağı çekilmişti. Pirinç ithalatına uygulanacak gümrük vergisi yüzde 7,5 ile yüzde 34 arasında uygulanan bazı pirinç türlerinde yüzde 5, yüzde 36 olan bazı pirinç türlerinde yüzde 10 yüzde 45 olan bazı pirinç türlerinde yüzde 15 olarak uygulanacak. Söz konusu gümrük vergisi indirimleri 30 Nisan 2021 tarihine kadar geçerli olacak.

TÜİK verilerine göre Türkiye’de 2018/19 piyasa yılında pirinç yeterlilik derecesi yüzde 69.2, kişi başı pirinç tüketimi 9.4 kg ve ithalatın arz içerisindeki payı yüzde 41 olarak gerçekleşti. 2019/20 yılının ilk 9 aylık döneminde yaklaşık 130 bin ton çeltik, 81 bin ton öğütülmüş pirinç ithalatı gerçekleştirildi.

Yılda 22 milyar dolarlık ithal pirinç tüketiliyor

Dünyada ithal pirinç alımları 2019'da yaklaşık 22 milyar dolar olarak gerçekleşti. İthalatın parasal büyüklüğü olarak bakıldığında en büyük ithalatçı 1.6 milyar dolarla İran oldu. Suudi Arabistan 1.4 milyar dolar, Çin 1.3 milyar dolar, ABD 1.1 milyar dolar ve Filipinler 1 milyar dolar büyüklüğünde ithalat yaptı. Hacim olarak ise en büyük ithalatçılar yine 2019 yılı rakamlarına göre Filipinler, Çin, Suudi Arabistan, Senegal, Irak, Fildişi Sahilleri, İran, Nijerya, Güney Afrika, Birleşik Arap Emirlikleri olarak sıralanıyor. Bölgesel olarak bakıldığında Asya ülkeleri 10,3 milyar dolarla küresel toplamın toplam ithalat içinde yüzde 47,4 paya sahip. İthal pirinç tüketiminde ikinci sırada yüzde 20.6 ile Afrikalı ithalatçılar yer alırken, dünya pirinç ithalatının yüzde 15.6'sı Avrupa ülkelerine yapıldı.

Üretim de tüketim de artacak

Uluslararası Hububat Konseyi (IGC) son raporunda, 2019/20 sezonu sonunda 497 milyon ton gerçekleştiğini tahmin ettiği dünya pirinç üretiminin Temmuz 2020/Haziran 2021 döneminde 6 milyon ton artarak 503 milyon ton (öğütülmüş olarak) seviyesinde öngördü. IGC, 2019/20 sezonu sonunda 499 milyon ton miktarında gerçekleştiğini tahmin ettiği dünya pirinç tüketiminin ise 2020/21 döneminde, bir önceki sezona oranla 3 milyon ton yükselerek 502 milyon ton civarında gerçekleşeceği tahmininde bulundu. Konsey, 2019/20 sezonu sonunda 43 milyon ton olan küresel pirinç ticaretinin de 2 milyon ton artışla 45 milyon tonu bulacağını öngördü. Geçtiğimiz pazarlama yılında 174 milyon ton olarak tahmin edilen dünyadaki dönem sonu pirinç stoklarının ise 1 milyon ton artarak 175 milyon ton düzeyine geleceği sanılıyor.