GAPHASSAS ile Güneydoğu’da yenilikçi tarım uygulamaları yaygınlaştırılacak

MEHMET NABİ BATUK / ŞANLIURFA

Hassas Tarım, tarımsal üretimde verimliliği artırmak, kaynakları daha etkin kullanmak ve olumsuz çevresel etkileri azaltmak için GPS, sensör, drone teknolojileri, uydu görüntüsü analizi, ağ tabanlı takip vb. teknoloji tabanlı yaklaşımların uygulandığı bir yaklaşımdır. Bu kapsamda ülkemizde hassas tarım ekosistemini geliştirmek amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından TAGEM, TUBİTAK UZAY, HAVELSAN, Harran Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi iş birliği ile ilk faz çalışmaları 2014 yılında başlatılan GAP Hassas Tarım uygulamasının üretici ölçeğinde yaygınlaştırılmasını hedefleyen ikinci faza geçildi. Yerli ve milli akıllı tarım yazılımı olan uygulama sayesinde uydu görüntüleri, dron teknolojileri ve sensörlerden alınan veriler analiz edilerek çiftçilerin üretim sürecinde toprak işleme, bitki gelişimi, hasat, gübreleme, hastalık ve zararlılarla mücadelede gerçek veriye dayalı öneriler almaları sağlanıyor. Bu sayede çiftçiye zaman ve maliyet tasarrufu sağlanıyor, hem ürün kalitesi artırılıyor hem de çevresel faktörler korunarak sürdürülebilir üretim modelleri güçlendiriliyor.

GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanı Dr. Hasan Maral, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda hassas tarımın daha geniş kitleler tarafından kullanılması ve sürdürülebilir verim artışının bölge ve ülke genelinde yaygınlaştırılması amacıyla güçlü bir teknolojik altyapı oluşturduklarını kaydetti. Sisteme çiftçilerin e-devlet üzerinden ulaşabildiğini söyleyen Dr. Hasan Maral, “GAPHASSAS işlevsel birçok modülü bünyesinde barındırıyor. Tarlanın her yerindeki ürün gelişiminin eşit olmadığı durumlarda uyarı vererek erken tespit yaparak rekolte kayıplarının önüne geçiyor. Yazılım sayesinde tarlanın herhangi bir yerinde aniden ortaya çıkan anomaliler çiftçiyi zarara uğratamayacak” dedi.

Bitki gelişimleri anlık olarak izlenecek

GAP Hassas’ın aynı zamanda toprak nem durumuna dair analiz de yapabildiğini ifade eden Dr. Hasan Maral, “Uygulama tarladaki ürünün suya ihtiyacı olup olmadığını analiz edip çiftçiye bilgilendirme yapıyor. Bu sayede sulama sisteminin her bölgeye yeterli su ulaştırıp ulaştıramadığı da kontrol edilebiliyor. Sulama ile ilgili tüm sorular uygulamamız tarafından akıllı cihazlar üzerinden kullanıcısına aktarılıyor. Uygulamamız aynı zamanda dönemsel tarla karşılaştırmalarına da imkân tanıyor. Bu özelliği sayesinde aynı tarlanın şimdiki ve geçmiş bir zamandaki durumu karşılaştırılabiliyor. Bu sayede ürün gelişiminin yerinde olup olmadığı çiftçiler tarafından kolaylıkla anlaşılabiliyor. Sistem kullanıcıları aynı şekilde farklı tarlaları da karşılaştırma imkanına sahip oluyor. Uygulamamız aynı zamanda bir işletmenin hafızası olarak tasarlandı. Örneğin tarlaya ait ekim-ilaçlama-hasat zamanları kaydedilebiliyor. Önceki yıllarda kaydedilen bilgiler tarihsel akışa uygun olarak görülebiliyor. Bu izlenebilir üretimin de bölgemizde yaygınlaşmasını sağlayacak. Tespit edilen bulgular yer-zaman damgası ile kayıt altına alınırken yazılım sayesinde hiçbir veri artık kaybolmayacak” diye konuştu.

Tüm akıllı cihazlar üzerinden erişim sağlanıyor

GAPHASSAS’a tüm akıllı cihazlar üzerinden anlık olarak her yerden erişim sağlanabileceğini aktaran Dr. Hasan Maral, şöyle devam etti: “Uygulamamamıza her yerden ister cep telefonu ister tablet ister bilgisayar ile çok kolay bir şekilde erişim sağlanabiliyor. Uygulamamız e-devlet üzerinden çiftçilere sunuldu. Tarlalarını sisteme entegre eden çiftçilerimiz tarlalarının bitki gelişim durumunu, bitki sağlığı standartlarını, nem oranlarını anlık olarak takip edebiliyor. Üreticilerimiz tarlaların durumunu uygulama üzerinden takip ederek doğru müdahalelerde bulunabiliyor. Aynı zamanda hava durumu servisleri üzerinden de güncel hava ve toprakla ilgili iklim verilerine erişebiliyor. Ayrıca, Harran Üniversitesi ile birlikte geliştirdiğimiz bir algoritmayla mısırda hasat zamanı ve nem tayini için uygulamamız başarılı bir performans ortaya koydu. Bölgemizdeki mısırın en doğru zamanda hasat edilmesini sağladık. Hem çiftçilerimiz hem de sanayicilerimizin ihtiyaç duyduğu ürün kalitesi bu anlamda yüksek olacak.”

Bölgede yenilikçi tarım uygulamalarına geçiş hızlanacak

GAPHASSAS ile çiftçilerin yenilikçi tarım uygulamalarına geçişinin hızlanacağını belirten Dr. Hasan Maral, “Çiftçilerimiz hassas tarım uygulamalarından yararlanırken toprak ve su gibi kaynaklarımızı israftan koruyacağız. Kaynaklar sürdürülebilir şekilde korunurken tarımsal üretimde verimi artırmaya devam edeceğiz. Uygulamamız tarımsal üretimde olumsuz çevresel faktörleri azaltmak için yeni nesil teknolojik yaklaşımları kullanmamıza olanak tanıyor. GPS, sensör, dron ve uydu görüntüleme gibi birçok yeni nesil teknolojiyi bir “puzzle”nin parçaları gibi bir arada kullanabiliyoruz. Bu teknolojiler tarımsal üretim sürecinde girdi maliyetlerinin azaltılması ve ekolojik dengenin yeniden sağlanması gibi birçok faydayı da beraberinde getiriyor. GAP Bölgesi’nde bu ekosistemi geliştirmek ve çiftçilerimizi doğru ve güvenilir verilerle desteklemekten büyük gurur duyuyoruz” dedi.

İlk fazda veri analizi ve veri toplama sistemleri başarıyla kuruldu

Projenin ilk fazında tarımsal veri toplama ve veri analizi işlemleri yürüttüklerini kaydeden Dr. Hasan Maral, “ilk aşamada hem sensör, dron, el terminalleri gibi yersel hem de uzaktan algılama teknolojilerini, hipespektral kameralarla çekilmiş uydu görüntüleme sistemlerini kullandık. Topladığımız veriler bugünkü yazılımımızın altlığını oluşturdu. Veri toplama ve analiz aşamasından sonra ürün bazında tarla denemeleri safhasına geçtik. İlk denemeleri Harran Ovası’nda yer alan Cullap Sulama Birliği bölgesindeki 1000 hektarlık alanda gerçekleştirdik. Tüm görüntü analizlerini ve yer sistemlerini bu alanda kullandık. Bölgemizin öne çıkan ürünleri pamuk, buğday ve ikinci ürün mısırda denemeler yaptık. Uydu görüntüleri ve dron görüntüleri ile yaprak yansımalarını anlamlı verilere dönüştürdük. Sistem denemelerinde yerli ve milli uydularımızın da aralarında olduğu 9 uydu tarafından çekilen görüntüleri işledik. NDVI görüntüleri sayesinde bitkilerin gelişim durumlarını net olarak gözlemleyebiliyoruz. Bu teknoloji sayesinde çiftçilerimiz en doğru hasat zamanını sistemimiz üzerinden görebiliyor” diye konuştu.

GAP Bölgesi’ndeki ürün deseni haritalandırıldı

Sistemin bölgedeki tüm bitki gruplarına uygun veriler sağlayacak şekilde geliştirildiğini belirten Dr. Hasan Maral, şunları söyledi: “Veri setimiz GAP Bölgesi’nde tüm bitki desenine uygun olarak çalışıyor. 2016 yılına kadar geri giderek GAP Bölgesi’nin ürün desenini net olarak görebiliyor ve sıfır hatayla haritalandırabiliyoruz. Sistemimizin bu özelliği sayesinde GAP Bölgesi’nde teknolojik olanaklardan yararlanarak öz veriye dayalı yeni bir tarım ekosistemi geliştiriyoruz.”

Değişken oranlı gübreleme sistemiyle verim artacak maliyetler azaltılacak

Deneme sahasında bitki yaprak analizi, yer sensörleri ve toprak analizi ile tarladaki gübre ihtiyacını bölge bazlı belirleyebildiklerini bu olanak sayesinde gübrelemede değişken oranlı uygulama yaptıklarını kaydeden Dr. Hasan Maral, “Sistem tarafından üretilen değişken oranlı gübreleme haritasına uygun olarak bir girişimcimizin geliştirdiği gübreleme makinelerine entegre edilebilen bir kit sayesinde gübreleme haritasına uygun olarak üst gübreleme yapılıyor. Gübre israf edilmeden toprağın ve bitkinin ihtiyacı kadar veriliyor. Bu sistem sayesinde toprağı daha sürdürülebilir miktarlarla besleyip kimyasal kirlilik oranını en düşük seviyeye indirgeyeceğiz. Denemelerimizde daha az gübre kullanmamıza rağmen verimden kaybetmediğimiz gibi bazı deneme parsellerinde daha yüksek verim aldık. Bu süreci tüm GAP Bölgesi’ne uygulamak tarım danışmanları ve üreticileri bilgilendirmek için GAP Bölge Kalkınma İdaresi bünyesinde bir füzyon merkezi kurduk. Bu merkez aynı zamanda sürekli bir eğitim merkezi görevi görüyor. Tarım ve Orman Bakanlığının çalışmanın birinci fazında bu noktalara gelinmesinde büyük katkısı var. Çalışmanın ikinci fazında yine Tarım ve Orman Bakanlığının iş birliği ve uzmanlığı sayesinde yazılım sahada daha etkin bir şekilde kullanılacak ve yaygınlaşmış olacak” dedi.

Yapay zeka ve blockchain ile uygulama daha da geliştirilecek

GAP Hassas Tarım uygulamasını geliştirme çalışmalarının devam ettiğini sözlerine ekleyen Dr. Hasan Maral, şöyle devam etti: “Gelecek dönemde uygulamamıza girdi fiyatları tahmin modelini de entegre etmeyi planlıyoruz. Geliştirme faaliyetleri çiftçilerimizin ihtiyacına göre devam edecek. Yeni fazda yapay zekadan tutun blockchaine kadar yeni nesil destek sistemlerini de uygulamamıza entegre edeceğiz. Bu sayede uygulamamız çok daha geniş alanlarda kullanılabilecek.”