Domates ihracatındaki yasak, tebliğle kaldırılacak
Tarım ve Orman Bakanlığında olan ihracatı düzenleme yetkisi yeniden Ticaret Bakanlığına verilmesini sağlayacak tebliğ değişikliği ile domates ihracatındaki yasak kaldırılacak.
Ali Ekber YILDIRIM
Tarım ve Orman Bakanlığının domates ihracatına getirdiği yasağı Ticaret Bakanlığı kaldıracak. Ancak bunun için mevzuat değişikliğine ihtiyaç var.
Resmî Gazete’nin 27 Ocak 2022 tarihli sayısında yayınlanan “Bazı Tarım Ürünlerinin İhracatına İlişkin Tebliğ” ile Tarım ve Orman Bakanlığına 20 tarım ürününde ihracat ile ilgili düzenleme yetkisi verildi. Bu ürünlerden birisi de domatesti. Bakanlık bu yetkiye dayanarak 2 Mart 2023 tarihi itibariyle domates ihracatına yasak, kısıtlama getirdi. Bu yetki daha önce Ticaret Bakanlığındaydı.
Yetki değişecek, yasak kalkacak
Domates ihracatındaki yasağa üreticilerden, ihracatçılardan, oda ve borsalardan büyük tepki gelince konu Bakanlar Kurulu’nda ele alındı. Tarım ve Orman Bakanlığında olan ihracatı düzenleme yetkisinin yeniden Ticaret Bakanlığına verilmesi kararlaştırıldı. Bunun için tebliğde değişiklik yapılması veya yeni bir tebliğ ile yetkinin Ticaret Bakanlığına verilmesi gerekiyor. Bu tebliğin en kısa zamanda Resmi Gazete’de yayınlanması bekleniyor. Tebliğ yayınlandıktan sonra domates ihracatındaki yasak kaldırılacak.
Tarım Bakanlığı fiyatı artan her ürüne yasak getirdi
Resmî Gazete’ de 27 Ocak 2022’de yayınlanan “Bazı Tarım Ürünlerinin İhracatına İlişkin Tebliğ” 1995 yılında Tansu Çiller hükümetinin aldığı 95/7623 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararına dayandırılarak yayınlandı. Tebliğ ile 20 tarımsal üründe dönemsel ihracat düzenlemesi Tarım ve Orman Bakanlığına verildi. Bu düzenleme ile gıda fiyatlarını düşürmek için 20 üründe ihracatın belli dönemler kısıtlanması öngörüldü.
Bu tebliğin çıkarılmasının gerekçesi yine yüksek gıda fiyatlarıydı. O günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekilleri ile yaptığı toplantılarda gıda enflasyonunun düşürülmesi için tarım ürünleri ihracatına kısıtlanması gündeme gelmişti. Milletvekillerinin: “Gıda fiyatları çok yüksek, elimizdeki ürünleri ihraç ediyoruz. İhracat yasaklanırsa içerde ürün bollaşır ve fiyat düşer” dedikleri için bu tebliğin çıkarıldığı ifade edilmişti.
Hangi ürünlerde kısıtlama yetkisi Tarım Bakanlığında?
“Bazı Tarım Ürünlerinin İhracatına İlişkin Tebliğ” in dayanağı olan 95/7623 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 3. Maddesinin “c” fıkrasında “Gerektiğinde ihracatı müsaadeye veya kayda bağlamaya, ihracatta miktar kısıtlaması uygulamaya” düzenlemesi var.
Tarım ve Orman Bakanlığı bu yetki ile fiyatı artan hemen her ürüne ihracat kısıtlaması getirmeye başladı. Özellikle Bekir Pakdemirli’nin bakanlığı döneminde birçok ürünün ihracatına dönemsel kısıtlamalar getirildi.
Tebliğ ile Tarım ve Orman Bakanlığına dönemsel ihracat düzenlemesi verilen ürünler şunlar: Patates, domates, kuru soğan, kuru sarımsak, elma, kornişon hıyar, fasulye, zeytin, patlıcan, sivri biber, kırmızı mercimek, portakal, mandarin, limon, karpuz, adi fasulye, zeytinyağı, beyaz et, yumurta, tereyağı.
Diğer yasaklı ürünlerde ne olacak?
Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından 81 İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve tüm Zirai Karantina Müdürlüklerine “ACELE” olarak gönderilen yazıda 2 Mart 2023 tarihi itibariyle 14 Nisan 2023 tarihine kadar domates ihracatına kısıtlama getirildiği ifade ediliyor. Aynı yazıda kırmızı mercimek, adi fasulye, ayçiçeği yağı, kuru soğan ve taze patateste ihracatın ikinci bir talimata kadar kısıtlamanın devam edeceği de belirtiliyor. Tebliğ değişikliğinden sonra bu ürünlere yönelik düzenleme olup olmayacağı önümüzdeki günlerde belli olacak.
