COVID-19 patateste işçi sorunu yarattı

Hilal SÖNMEZ - Ömer GÖREN

İSTANBUL - Her yıl fiyat artışları ile gündeme gelen patateste, üreticiler bu yıl da salgın nedeniyle endişe yaşıyor. Türkiye’nin şu anda üretimde sıkıntı yaşamadığı ancak salgının devam etmesi halinde özellikle patateste ciddi sorunlar yaşanabileceği dile getiriliyor. Yaklaşık 15 gün önce kilosu 2.5-3 lira arasında değişen patatesin fiyatı 5-6 lira bandına çıktı. Fakat üretici, tüccardan beklediği talebi göremediği için geri adım atmak zorunda kaldı. Nevşehir bölgesinde, 320 bin ton patatesin olduğu, boş olan depoların ise limon ambarı olarak yeni kesim mallar için ayrıldığı belirtiliyor.

Zirai Danışmanlık yapan Kamil Aşkın, depoluk patateste son aya girilmesi, Adana mahsulünde ve Ödemiş üretiminde yaşanan don ve kırağı zararı nedeni ile 10 ila 15 günlük gecikme beklentisinin bugünlerde patatesin piyasa fiyatlarını artırdığını da dile getirdi. Aşkın, şu anda Türkiye’nin patates ihtiyacının Ödemiş ve bölgesinden karşılandığını, Mayıs’ın ortalarında ise Adana’nın mahsulünü toplamaya başlayacağını belirtti. Aşkın, tedbir alınmazsa en önemli sıkıntının eylül ve ekimde Anadolu’da başlayan kışlık patates ekiminde yaşanacağını kaydederek, “Türkiye’nin tohum ithalatında nakliyelerde sorun yaşanmadığını ve yaklaşık 15 bin ton anaç tohumun bir kısmının Mersin’e geldiğini, kalan kısmının ise deniz yoluyla nisan sonunda Mersin’de olacak. Karantina analizlerinin zamanında tamamlanması ile dikimlerde gecikme yaşanmayacak. Ancak salgının seyrine bağlı olarak tohum ithalatında ve üretimde daha dikkatli olmak gerekiyor” dedi.

Yurt genelinde patates üretimi yapan çiftçilerin büyük çoğunluğunun hasat sonrası mallarını bölgede bulunan doğal mağaralarda koruma altına almak üzere stokladıklarını belirten Nevşehir Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Çalışkaner, “Genellikle Mersin, Adana gibi güney bölgelerimizden gelen mevsimlik işçilerimizde büyük sıkıntılar yaşanıyor. Bizim bölgede elemanlar yetişmediği gibi, dışardan gelemeyen çalışanlardan dolayı, depolarda ki işçilik fiyatları yükseliyor” dedi.

Ürgüp Ortahisar Ziraat Odası üyesi ve aynı zamanda müstahsil olan Raşit Acar da “Soğuk hava depolarında 45-70 yaş aralığında işçilerin çalışıyor. İşçilere, salgın sebebiyle jandarma aracılığıyla baskılar yapıldı. İşçilerin kimlik kontrolleri yapılarak 60-65 yaş üstü olanlar evlerine geri gönderildi. Yakın çalışma olduğu için kimse çalışamıyor. Mal çıkışları yapılamıyor. Yapılabilenler de az bulunabilen işçiye daha fazla ücret ödenerek yapılmaya çalışılıyor” dedi. İzmir / Ödemiş Ziraat Odası Başkanı Ahmet, ellerinde ürün kalmadığının bilgisini verdi.

ÜRETİCİNİN İLK DERDİ ELEKTRİK

Çiftçinin elektrik borçları yapılandırılması gerektiğini savunan Marzıoğlu Dış Ticaret Yöneticisi Okan Marzıoğlu, “Yaklaşık beş altı yıldır ertelenen borçlar, faizsiz bir şekilde beş yıla bölünüp yeniden çiftçiye kredi sağlanmalı. Çiftçinin ziraat bankasına olan kredileri de faizsiz bir şekilde ertelenmeli” dedi. Patates üreticisi Adnan Dirican da “Mazot, gübre ve ilaç fiyatları düşerse üreticiler olarak elimizden geleni yaparız. Elektrik kullanımından yarı yarıya alınan verginin kalkmasını istiyoruz. Elektrik şirketleri borcumuzdan dolayı elektriğimizi de kesti. Taksitlendirme talebimizi de kabul etmiyorlar.” Öztürk Tarım sahibi Refik Öztürk, “Birincisi elektrik faturalarının bir kısmının devlet tarafından ödenmesini istiyoruz. Devletin çiftçiye uygun fiyattan tohum desteği ve gübrede de devletin en az yüzde 50 destek vermesini istiyoruz. Ziraat Bankası’ndan istediğimiz kredileri alamıyoruz. 36 aya kadar vadeli kredi imkânı tanınmalı.”