"Aile Çiftçiliği, Aile İşletmeleri ve Kırsal Sunumlar Akademisi"

Faruk Malhan

Yüksek Mimar/Tasarım Vakfı

Mal ekonomisinden ürün, hizmet, deneyim ekonomisine geçilmeli

Türkiye kırsalının onarımı ve yapılandırılması ancak yenilikçi yönetişim anlayışı ile gerçekleştirilebilir.

Bu anlayış kırsal yaşamın katma değerli ekonomiye geçişi, toprağın, suyun, havanın, floranın ve faunanın tarihsel coğrafyasında sürdürülebilir varoluşu için gerekli koşuldur.

Konu ülkemiz kırsalında sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yapılanma sürecinin tasarımıdır. Bu tasarım küresel açılımlı, eğitim, öğrenim ve uygulamalı, kendisini örgütleyen, sürdürülebilir, ekonomik bağımsızlığı, bağımsız döngüsü olan aile çiftliklerine çatı görevini yükümlenecek, bölgesel ve yöresel Uygulamalı Öğrenim Merkezlerinin kurgulanması projesidir.

Böylece Türkiye Kırsalının yenilikçi yönetişim anlayışı ile katma değerli ekonomiye geçişi onarılacak ve takiben yapılandırılacaktır. Kırsalın değişimi nesnel oluşumlar manzumesi değildir, öznel ve özgün değerler kurulumudur. Kırsal varoluşlar, maddesinden öte konusu ve manası ile ele alınmalıdır; deneysellik, deneyimsellik, belgesellik, kavramsallık, bağlamsallık, süreçsellik, yerellik ve tarihsel coğrafyayı içermelidir. Tarihsel coğrafyalarında kimliğini bulacak olan yapılanmalar, içindekileri ve içerikleri ile bütüncül yönetişimle kurgulanmalı, yenilikçi yaratıcı süreçlerin bağlamında kimliklenmelidir. Yapılanmanın bağlamı nesnel ve öznel değerleri ile rekabet yarışından ayrışan, özgün değer önerileri ile evrensel boyutlar, standartlar taşımalıdır.

Tarih, insan toplumlarının üretici güçlerle tasavvur ve tasarım bütünselinde buluşmalarının gerçekliğidir. Tasavvurun ve tasarımın hem üreteni hem üretileni olan “üretici güçleri” dört bölüme ayıralım:

1- Teknik, toplumların, tarihin hangi evresinde olurlarsa olsunlar “verilene (doğaya-gezegenine)” karşın türünün varoluşu adına mücadelesindeki tüm teknik, alet edevat, usul, donanımlar,

2- Coğrafya, çevresel maddi ortamı, iklim, doğa, flora, faunadır,

3- Tarih, insanı içinden saran, dolduran manevi ortam, kültür, gelenek, görenekler,

4- Kolektif aksiyon, tekniği, tarihi, coğrafyayı işleyen güç, topluca-eylem, insana dayalı güç.

Dört bölümlü üretici güçlerden ikisi “teknik ve coğrafya” maddeye, diğer ikisi “tarih ve kolektif aksiyon” insana dayalıdır. İnsan toplumsal bir varlık olmakla beraber, toplumu yaratan bir varlıktır, nesnel değildir, özneldir, bir nesne olarak, sayılarla, hedeflerle değil, bir konu olarak ele alınmalıdır. Modern çağımızda dört küme üretici güçten teknik diğerlerinden çok üsttedir. Kırsal Sunumlar Akademisi fevkalade teknik ve bilimsel donanımlar, yazılımlarla önerilmelidir. Teknik güç, ister yazılım ister donanım olsun her halükarda tasarım ortak paydasında kurgulanmış olacaktır.

Teknik gücün üretimi olan “sanayi toplumları” kendi yarattığı sermayesini devamlı büyütmüş, ulusal ekonomilerini, finansallaşan dünya ekonomisine dönüştürmüştür. Bu durum, seri, tek tipleşen üretim teknolojisinin rasyoneli ile kırsal ekonomiye, kırsalın sosyal yapısına sığmamaktadır. Seri ve tek tipleşen, üretimde çeşitliliğin en aza indirgenmesi ve tarımsal ekonomilerin verimlilik, karlılık, büyüme ve yayılıma stratejileri ile insan ve canlı doğasına ters düşmektedir. Çeşitliliğin en aza indirgenmesi tohumun, toprağın, suyun tekel kullanımlara açılımı insan ve doğaya zarar vermekte, yoksulluklara neden olmaktadır. Dünya pazarına yönelen bu yeni yayılımcı, tekelci pazar ekonomisi standart, hızlı, tek düze, fakir insanlar, toplumlar, kırlar, kentler yaratmakta, doğal, toplumsal, insani, kültürel değerleri aşındırmaktadır. Tek tipleşen nesneler, özneler, yaşamlar çoğalmaktadır; öznellikler, özgünlükler yitirilmekte, kimlik aşınmaları, yokluklar ve yoksulluk alan kazanmaktadır.

Kırsalda üretimin çekirdeği tarihten bu yana aile topluluklarıdır. Bu küçük topluluklar tarih boyunca aidiyet bağları ve kadim örtük bilginin mirası ile dayanıklılık, dayanışma, güç ve bereket üretmişlerdir. Ancak günümüzde ve özellikle kırsal kesimlerde çeşitli nedenlerle aile toplulukları dağılmakta, gençlerini, gençliğini, gücünü, dayanıklılığını ve bereketini yitirmektedir.

Günümüzde kırsal ekonominin, eko sistemin, gıda zincirinin kutlanası, kutsanası, mucizevi döngüsü hezimete uğramaktadır. Yitirilmekte olan Aile Çiftçiliği ve Aile işletmeleri geri kazanılmalıdır. Toprağın, havanın, yağmurun, suyun, hayvanın bereketini zürriyetini, hasadını onlar kadar kimse sevemez, işleyemez. Konu bu kadar sadedir.

Kırsalda Aile Çiftçiliği ve Aile İşletmeleri “Kırsal Sunumlar Akademileri”nin kuruluş ve var oluş nedeni olarak önerilmektedir.

Bir araya gelecek Aile Çiftlikleri ve Aile İşletmeleri yerelinde ve yöresinde ortak donanımlar, yazılımlar (yapılandırılmış süreçler, eğitimler, öğrenimler, kazanımlar, yazılı veya içselleşmiş usul ve adaplar, sayısal veya sözel kabuller, iş yapış tarzları), Kolektif Aksiyon (tekniği, tarihi, coğrafyayı işleyen güç, “topluca-eylem insana dayalı güç) ile daha bereketli, sağlıklı, doğal dönüşümü yaşatan; katma değerleri yüksek, yerelini temsil eden, rekabet ötesi onurlu yaşamların özenilen temsilcileridir. Her yörenin küresel pazarlara sunulan ürünleri yerele onur, gurur, öz güven kazandıracak, küresel ölçeklerde ilgi, sevgi, saygı görecektir.

“Aile Çiftçiliği, Aile İşletmeleri ve Kırsal Sunumlar Akademisi”nin bağlamsal açılımı;

Günümüzde kırsal ekonominin döngüsü mal ekonomisidir ve iki bin yıl öncesinden farklı değildir. Müstahsil emeğini tahıl, süt, canlı hayvan, mal olarak satmaktadır. Mal ekonomisi kırsalı yoksulluktan, bıkkınlıktan kurtaramaz. Sonunda tüm kırsal üretimin durmasına, kırsalın boşalmasına neden olmaktadır. Küresel sivil örgütler, kırsal kalkınmanın bir parçası olarak doğal döngü adına, yerel ve kültürel ürünlerin gelişmesine katılmayı hedefleyen programlar sunmaktadır.

“Aile Çiftçiliği, Aile İşletmeleri, Kırsal Sunumlar Akademisi” kurulumunda bütüncül yönetişim anlayışı ile mal ekonomisinden ürün, hizmet, deneyim ekonomisine, doğal döngüye yükselmeyi önermektedir.

Kırsal ekonominin temel ekonomik faaliyeti hayvancılıktır, yıl boyu, gündüz gece yakın ilgi ve sevgi gerektirir. Bu istihdam, bereket getiren bir sektörü, gerçek kırsal nüfusu oluşturmaktadır. Kırsal ekonomide hayvancılık doğal döngüyü destekleyen, günlük ve canlı bir işleyiştir, günlük nakit girdileri ile işletmeleri her dem taze tutacak önemli bir ayrıcalıktır.

Tarım ise daha aralıklı emek kullanımı ile yetinir, teknik araçlarla sürdürülür, gizli işsizliği fıtratında taşır. İnsan kaynağı ve makina donanımlarda kesintili olarak değerlenmekte, boş zamanlar ise israf olmaktadır. Tarım, hayvancılık ile bütünleşmeli, arta kalan zamanlar çeşitli el işleri ve el sanatları ve tasarım ile bütünlük kazanmalıdır.

Bizim konumuz bu üç güzel değerin, yani tarım, hayvancılık, el sanatları tasarımı uğraş alanlarının Kırsal Sunumlar Akademileri’nin hamiliğinde, hemhal olmalarıdır.

Kuram ve Kurulum;

Binlerce Aile Çiftliği ve Aile İşletmesi’nin yedi bölgemizde kurulacak Kırsal Sunumlar Akademileri’nden alacakları esin, teknik, bilgi, görgü, iştah, destek, beraber yaratım kurguları ile katma değerli, bereketli hasatlara yol alınabileceğidir.

Bu merkezler “Kırsal Sunumlar Akademisi” olarak anılacak, bölgesinin tarihsel coğrafyasına, sosyal, ekonomik, kültürel değerlerine, florasına ve faunasına dayalı kalkınmayı hedefleyeceklerdir.

Kırsal Sunumlar Akademileri’nin misyonu bölgelerinin değerlerine uygun “aile çiftlikleri ve işletmeleri” kuruluşlarına bilgi, hibe ve destek çalışmalarında öncülük etmek, kendi misafirhanelerinde ağırlamak, seminer salonlarında eğitim, öğrenim vermek, üretim hatlarında ve tasarım atölyelerinde uygulama, deney ve deneyimler yaptırmak, alınan destek, hibe ve kredilerin doğru, verimli kullanımlarına yönlendirmelerde, gözetimlerde bulunmaktır.

Bu merkezlerde her bölgenin florası, faunası, tarihsel coğrafyası incelenecek, bölgeye uygun konular, ürünler, hizmetler, deneyimler kurgulanacak, konaklama, öğrenim, üretim, pazarlama, faaliyetleri çağdaş görüşlerle, sayısal kurulumlarla yapılandırılacaklardır.

Kırsal Sunumlar Akademileri, İlinin ve İlçesinin ileri gelen kişi ve kuruluşlarının (Yatırımcıların, Bankaların, Belediyelerin, Ticaret, Sanayi, Ziraat odalarının iktisadi Kuruluşlarının) katılımları ile “Kırsal Sunumlar Akademisi” işletmeleri olarak kurulacaklardır. Zaman içinde bu işletmeler bir üst birlikte ulusal ve uluslararası düzeylerde, ekonomik ve akademik uygulama, araştırma ve temsil olanakları bulacaklardır.

Şimdi ilk konumuz bu merkezi uygulamalı, kendini örgütleyebilen, döndürebilen tarımsal öğrenim, üretim, hizmet, deneyim işletmelerinin kuruluşudur. Bu işletmeler katma değer üretebilecek yenilikçiliğe dayalı kurulumlar olacak, en ileri bilim ve teknoloji olanaklarıyla donatılacaktır. Kırsal Sunumlar Akademilerinin bütüne tamamlayanı olan “Aile İşletmeleri” ise son derece sade, kırsal insanın kolay kullanımına göre yapılandırılacaktır.

Kırsal Sunumlar Akademileri, Hayvancılık, Tarım, Gıda, Eko Turizm, Eko köy ekonomilerinin; pazarlama, satış çıkmazını aşmak üzere, sabit sermaye, hibe, destek ve teşviklerini yönetebilecek, yönlendirebilecektir.

Kırsal Sunumlar Akademileri, Aile Çiftliklerine ve Aile İşletmelerine gereken ortak alt yapıları projelendiren (mimari, statik, mekanik, elektrik, makina, alet donanım) Aile Çiftliklerine ve Aile İşletmelerine işletme sermayelerini bulup yönlendirebilen, yönetişime alan, ulusal ve uluslararası fon ve projeleri izleyen, proje yapabilen hizmetleri, uluslararası standartların ve denetimini örgütleyecektir.

Son söz; Bu bağlamda, OECD ülkeleri, kırsal alanda kamu harcamalarının etkinliğini arttırmakta, farklı sektörlere entegre, yerel bazlı kırsal politikalara yoğunlaşmaktadır. Türkiye’de devlet destekleri, Avrupa Birliği fonları ve ilgilenen bankalar üzerinden verilen destek, hibe ve krediler ile beklenen fayda sağlanmamakta, sürdürülebilir bütüncül yönetim ve gözetim süreçleri kurgulanamamaktadır. Kırsal Sunumlar Akademileri bu süreci yönetişime almak, satış ve pazarlama açılımları getirmek, mal ekonomilerini ürün, hizmet, deneyim ekonomisine dönüşümünü sağlayacaktır. Kırsal Sunumlar Akademileri, Aile Çiftçiliğini, Aile İşletmeciliğini örgütleyen, Uygulamalı Öğrenim veren, küresel norm ve standartlara uygun ürün, hizmet ve deneyimlerini dünya fuarlarında tanıtan, online platformlarda dış satış kanallarını işleten, ekonomik, sosyal ve akademik kurum ve kuruluşlarla, bilim ve araştırma merkezleri ile bağlantılar kuran, ürün, hizmet, deneyim tasavvur ve tasarım üreten, satış ve pazarlamayı toplam kimliklerde yönetişime alan kuruluşlar olacaktır. Tasarımcının tutkusu güzele, özene, emeğe, yeniye velhasıl yaratıcı olan her şeyedir.

Tasavvur ve tasarımın ortak paydası, kırsal yaşamın kendi kendini örgütlemesi olacaktır.