25 milyon ton tarımsal atıktan 25 milyar liralık yem

Mehmet Hanifi GÜLEL

Türkiye’de son yıllarda yaşanan kuraklıkla birlikte hayvan yemi sorunu da her geçen gün artıyor. Yem fiyatlarının yüksek olması ve hammadde yetersizliğinden dolayı başta sera atıkları olmak üzere alternatif yem üretimi üzerinde çalışılıyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de her yıl yaklaşık 55 milyon ton biyokütle varlığın ortaya çıktığını kaydeden Elmas Tarım Genel Müdürü Necdet Elmas, “Atık ve geri kazanımı konusunda yaptığımız 20 yıla aşkın saha çalışmalarına göre yıllık 35 milyon ton bitki atık ve artıklarının ortaya çıktığını öngörüyoruz. Gerekli düzenlemelerle yılda 25 milyon ton tarımsal atık yem olarak değerlendirilebilir. Sadece yerli teknoloji kullanılarak yılda yaklaşık 25 milyar TL değerinde tarımsal silaj yem üretimi mümkün” dedi.

3 üniversitede numuneler analiz edildi

Tarımsal artıkların üretildikleri tarım ürününün sahip olduğu bileşenlerden oluştuğunu aktaran Elmas, projelerinin tarımsal atıkların besicilikte yem olarak kullanılması için numuneleri analiz ettiklerini belirtti. Analiz sonuçlarının projelerini desteklemesiyle Ar-Ge çalışmalarını besicilik ve yem konusunda uzman 3 üniversiteden de destek alarak çalışmalarını ilerlettiklerini aktaran Elmas, “Tarımsal atıkların biyolojik bozulmaya uğramasına meydan vermeden toplanıp yeme dönüştürülmesi gerekiyor. Yem içinde küflenmiş unsur olması yemin verildiği hayvanın kısa sürede ölümüne yol açabilir. Üretim yöntemimiz ürünün insanlara sunumundaki hijyen kurallarına benzer koşullarda besi hayvanlarına sunulması anlayışı ile yapılıyor. Projemizde, toprak ve su ile teması kesilen bitkiler yakın mesafede kurulu yem üretim ünitesine getirilir yıkama, ayrıştırma, parçalama, katkı ve maya ekleme ile paketleme bölümlerinden oluşan üretim hattında 500 ve 1.000 kg balya veya 25 ve 50 kg. paketlenmiş halde satışa sunuyoruz” diye konuştu.

Tarımsal atıkların kaynağı mısır silajından fazla

Tarımsal atık silajı ile mısır silajının farklılıklarının stratejik açıdan değerlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Elmas, tarımsal atıkların mısır silajı ile kıyaslanamayacak büyüklükte kaynak oluşturduğunu ifade etti. Gerekli düzenlemeler ile her yıl 25 milyon ton tarımsal atığın geri kazanılabileceğini öne süren Elmas, tarımsal silaj yeminin bitkilerin çevreye zarar veren devasa boyuttaki çöp olarak israf edilmesi yerine çevreye ve milli ekonomiye önemli boyutta katkı verecek yüksek katma değerli, yerli ve milli alternatif bir kaynak olduğunu kaydetti.

7,5 milyar TL’lik pazar

Tarımsal atıkların besicilik sektörünün kaba yem sorununu hızlı, ekonomik ve kalıcı olarak çözebilecek tek kaynak olduğuna dikkat çeken Elmas, “Ayrıca çevreci, sıfır atık anlayışına da uyumlu ve tarımsal atıklardan elde edilen yemin fiyatı mısır silajına göre daha ucuz. Tarımsal artıklardan üretilen silaj hem besin değerleri daha yüksektir hem de hayvan metabolizmasına ve sağlığına olumlu katkıları diğer hiçbir yemde olmadığı kadar fazladır. Dolaysıyla süt ve besicilik üretimi için tarımsal atıklardan elde edilen yem alternatif olabilir. Her iki tür besicilikte de hayvanlara verilen kaba yem oranı yüzde 30-60 seviyesinde. Yine mısır silajı üretiminde sadece depolama işlemi bulunurken, tarımsal atıklardan silaj yem üretiminde ise fabrikasyon işlemi var. Bu safhada hammaddenin zenginleştirilmesi gerekli görülen bileşenlerin uygun katkılar ile iyileştirilmesi de yapılarak besin değeri artırılabilir. Her yıl üretilecek silaj yem miktarı 10 milyon ton olsa bu günkü mısır silajı değeri ile yaklaşık 7,5 milyar TL değerinde bir pazar oluşturur” açıklamasında bulundu.

Sera atığı bitkileri yem potansiyeli taşıyor

Sera atıklarının bitkilerin sap ve yapraklarından oluştuğunu bildiren Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı Bölüm Başkanı Prof. Dr. M. Numan Oğuz, bitkilerin özellikle yaprak kısımlarının besin değeri diğer kısımlarından yüksek olduğunu açıkladı.

Oğuz, şöyle devam etti: “Sera atığı bitkiler iyi birer potansiyel kaba yem (lifli gıda) kaynağıdır. Her sera atığı farklı besin değerine sahip olabiliyor. Ölçtüğümüz sera atığı numunelerinden bir biber numunesinin proteini iyi kaliteli yonca kuru otuna (%18) yakın çıkarken, bir domates atığının protein oranı karışıl çayır otuna (%15) yakın çıktı. Enerji değerleri de körpelik ve kartlaşma durumuna göre mısır silajına veya buğday samanına yakın çıkabilir. Yine de her durumda da kaba yem olarak değerlendirilme potansiyeli mevcut. Sera atıklarında tarım ilacı kalıntısı bulunması ihtimali endişe verici, ancak bu durum arınma zamanı geçtikten sonra sera atıklarının toplanmasına dikkat edilmesi gerekir” dedi.