Otomotivde çarklar ticari araçla hızlandı
Pandemiyle birlikte büyük kayıpların yaşandığı otomotiv sanayisinde, çip bulunurluk sorununun azalması ve ticari araç üretimindeki artışla toparlanma hızlandı. Nisandan sonra mayısta da üretim arttı. Ticarinin payı otomobile yaklaştı.
Aysel YÜCEL
Çip krizi nedeniyle büyük kayıpların yaşandığı otomotiv üretiminde toparlanma hızlandı. Bu yılın ilk üç ayında geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 14 daralan Türkiye otomotiv üretimi, nisan ayındaki yüzde 3.2’lik artıştan sonra mayısta da yüzde 25.5 yükseliş kaydetti. Sanayideki toparlanmada çip bulunurluk sorununun azalması, üretimin tüm fabrikalarda kesintisiz devam etmesi ve ticari araç üretimindeki hızlanma etkili oldu.
Çip tedariki konusunda negatif ayrışmanın son bulacağını ve ellerinin daha iyileşeceğini öngören otomotivciler, geçen ay yılsonu hedeflerini yukarı çekmişti. 2022 sonu için yüzde 11-12 olan ihracat artış tahmini, yüzde 14-24 aralığına yükseltilmiş, yüzde 8-15 aralığında öngörülen üretim artışı oranı ise yüzde 10-18’e çıkartılmıştı. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu, Türkiye’deki otomotiv üretiminin ve ihracatının önümüzdeki aylarda ilk çeyreğe göre daha olumlu sonuçlar vermesini beklediklerini ifade etmişti. OSD’nin açıkladığı mayıs ayı verileri de otomotiv sanayisinde toparlanmanın başladığını gösteriyor. OSD’nin raporuna göre, mayısta toplam otomotiv üretimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 25,5 artarak 104 bin adet olurken, otomobil üretimi geçen ay yıllık bazda yüzde 0,3 artışla yaklaşık 67 bin adet olarak gerçekleşti. Otomotiv üretiminde mayıs ayındaki yüksek oranlı üretim artışında baz etkisi de rol oynadı. Çünkü mayıs 2021’de ticari araç üreticisi Ford Otosan, çip krizi nedeniyle üç hafta süreyle fabrikada üretime ara vermişti. Ancak baz etkisinden bağımsız hem otomobil hem de ticari araç üretiminin mayısta artığı görüldü.
Dört ayda üretim yüzde 4 daraldı
2022 yılı Ocak-Mayıs döneminde toplam üretim yüzde 4, otomobil üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 16 oranında azaldı. Bu dönemde, toplam üretim 513 bin 887 adet, otomobil üretimi ise 296 bin 362 adet düzeyinde gerçekleşti. Ocak-nisan döneminde toplam üretim yüzde 9, otomobil üretimi ise yüzde 20 daralmıştı. Ticari araç grubunda, 2022 yılı ocak-mayıs döneminde üretim yüzde 22 arttı. 2022 yılı ocak-nisan döneminde ise ticari araç üretimi üretim yıllık bazda yüzde 11 artmıştı. 2022 yılı ocak-mayıs döneminde 215 bin 892 adedi otomobil olmak üzere, toplam üretimin yüzde 74’ünü oluşturan 380 bin 372 adet taşıt ihraç edildi. Bu yılın ocak-mayıs döneminde gerçekleşen taşıt aracı ihracatı, 2021 yılı aynı dönemine göre yüzde 3 azaldı. Bu dönemde otomobil ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 16 azalırken, ticari araç ihracatı ise yüzde 22 oranında arttı. Traktör ihracatı ise 2021 yılına göre yüzde 17 artarak 7 bin 290 adet olarak gerçekleşti. Uludağ İhracatçı Birlikleri (UİB) verilerine göre, 2022 yılı ocak-mayıs döneminde toplam otomotiv ihracatı, geçen seneye göre yüzde 3 oranında artarak 12,6 milyar dolar oldu. Euro bazında ise yüzde 13 artarak 11,5 milyar Euro olarak gerçekleşti.
Üretimde ticari araçların payı artıyor
2022 yılı ocak-mayıs döneminde traktör üretimiyle birlikte toplam üretim 534 bin 87 adet olarak gerçekleşti. 2022 yılı ocak-mayıs döneminde otomobil üretimi, 2021 yılına göre yüzde 16 oranında azalarak 296 bin 362 adet düzeyinde gerçekleşti. 2021 yılına göre, yük ve yolcu taşıyan ticari araçlar üretimi, 2022 yılı Ocak-Mayıs döneminde yüzde 22 seviyesinde artarken, ürün grubu bazında üretim: Otobüste yüzde 21, midibüste yüzde 76, kamyonette yüzde 21 kamyonda yüzde 20, minibüste yüzde 27 oranlarında arttı. OSD’nin raporunda ticari araçların toplam üretimden aldığı paydaki artış dikkat çekiyor. Pandemi öncesi yıllarda toplam otomotiv üretiminin yaklaşık üçte 3’te 2’sini otomobil segmenti oluşturuyordu. Ocak-mayıs döneminde ise ticari araç üretim adetlerinin otomobile yaklaştığı görülüyor.
Asıl toparlanma son çeyrekte bekleniyor
Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik, “Üretimde çip bulunurluğu hala çok belirleyici. Aylar arasında geçişkenlik oluyor. Ancak her şeye rağmen global olarak çip sorunu devam etmekle beraber bir miktar iyileşme emareleri var” dedi. Sektörde özellikle son çeyrekte toparlanma beklentisi var. Mercedes-Benz Otomotiv İcra Kurulu ve Otomobil Grubu Başkanı Şükrü Bekdikhan, araç üretiminde çip krizinin bir daha yaşanmaması için önlemler alındığına dikkat çekerek, “Yılın son dönemlerinde otomotiv üretimde iyileşme olacağını öngörüyoruz” dedi.
