‘Korona’ krizi şubatta üretimi %63 azaltabilir

Aysel YÜCEL

Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkarak hızla diğer bölgelere yayılan koronavirüsü salgını, global otomotiv sektörünün en önemli gündemlerinden biri oldu. General Motors, Nissan, Renault, PSA, Honda ve Toyota’nın ardından Tesla da koronavirüs salgını gerekçesiyle Şangay’daki fabrikasında üretime ara verdi. Dünyanın önde gelen araştırma şirketlerinden IHS Markit, tüm dünyada büyük endişe yaratan koronavirüsü salgınının Çin otomotiv sektörüne etkilerine yönelik 6 senaryodan oluşan bir rapor hazırladı. Rapora göre, koronavirüsü nedeniyle Çin’de otomotiv üretimi şubatta en az yüzde 15 daralacak. Raporda yer alan 6 senaryodan en kötüsüne göre ise şubattaki bu üretim kaybı yüzde 63’ü aşacak. Sektör temsilcileri, Çin’in otomotiv fabrikalarındaki zorunlu tatilin mart ayına sarkması durumunda dolaylı yoldan Türkiye’yi de sıkıntıya sokacağı dile getiriyor.

IHS Markit, Çin’deki otomotiv sanayi üreticilerinin tesislerinde koronavirüs salgınını engelleme amaçlı alınan önlemlerin, fabrikalardaki üretim oranlarına doğrudan etkilerini analiz etti. Bilindiği gibi salgın nedeniyle ulusal hükümet ve eyalet hükümetlerin direktifleri ile Çin'in yeni yılı 3 gün uzatılmıştı. Ancak son günlerde kapatılan tesis sayısı hızla artmaya başlarken, eyaletler dönüş tarihini de bir bir uzatmaya başladı. HIS Markit, bu gelişmelerin kısa vadede Çin’deki otomotiv sektörüne etkilerine yönelik olası 6 senaryo oluşturarak, bu senaryolara göre şubat ayında ve ilk çeyrekte üretimdeki kayıp oranları tahminlerini açıkladı.

Bu 6 senaryo, virüsün kısa vadede ne kadar yayılacağına ilişkin belirsizlik temel alınarak oluşturuldu. Çünkü IHS’in tahminlerine göre; muhtemelen salgın önümüzdeki dönemde diğer eyaletlerde de benzer kararlar aldırtabilir, işe dönüş tarihleri daha da uzatılabilir. Bu durumda Çin’deki otomotiv fabrikalarında üretimin durma süresi, şu ana kadar duyurulan şubatın ilk haftasını da geçebilir.

6 eyalet toplam üretimin yüzde 45’ini gerçekleştiriyor

IHS’in müşterilerine gönderdiği 29 Ocak’taki son bilgi notu güncellemesine göre, Çin’deki toplam 31 eyaletin 6 tanesi yeni yıl tatilini 1 hafta daha uzattı. Bu 6 eyalet, Çin’in toplam otomotiv üretiminin yüzde 45’ini gerçekleştiriyor. Rapora göre; fabrika kapatmalar bu eyaletlerle sınırlı kalır ve tatiller uzamazsa şubat ayında Çin’deki otomotiv üretimi sadece koronavirüsü salgınından kaynaklı olarak yüzde 15 daralacak, üretimde 256 bin adetlik kayıp olacak. Ancak virüsün yayılması ve tatillerin uzamasına bağlı olarak kayıp oranları da hızla artacak.

Kayıplar, ilk çeyrekteki %10’luk düşüşe eklenecek

IHS Markit, raporun sonunda önemli bir ayrıntıya da dikkat çekerek, koronavirüsü gündeme gelmeden önce, Çin’in otomotiv üretiminde ilk çeyrekte zaten yüzde 10’luk düşüş öngörüsü olduğunu hatırlatıyor. Yani IHS’in tüm bu kısa vadeli tahminlerinin aslında yüzde 10’luk düşüşe eklenmesi gerektiğine vurgu yapılıyor. Örneğin, 3. senaryodaki koronavirüse bağlı olarak ilk çeyrekteki yüzde 10.6 düşüşe, kriz öncesi öngörülen yüzde 10’luk düşüş eklendiğinde ilk çeyrekteki kayıp yüzde 26’ya ulaşıyor.

İlk çeyrekte üretim kaybı yüzde 30’u aşabilir

HIS Markit’in, koronavirüsü salgınının Çin otomotiv sektörüne etkilerine yönelik oluşturduğu 6 senaryo şu şekilde:

SENARYO 1: Şu anki mevcut durumda olduğu gibi, sadece 6 eyalette (Hubei, Şangay, Guangdong, Chongging, Zihejiang, Beijing) şubatın ilk haftasında fabrikalar tesislerini kapalı tutacak. Yeniden işe dönüş ve üretime başlama tarihi 10 Şubat olacak. Şubatta üretim 256 bin adet azalacak, yüzde 15 kayıp yaşanacak. Bu da ilk çeyreğe yüzde 4.8’lik kayıp olarak yansıyacak.

SENARYO 2: Buna göre, birinci senaryoya ek olarak, ana üreticiler olan en büyük OEM’lerin yarısı şubatın ilk haftasını tatil yapacak. Şubatta üretim 377 bin adet azalacak, yüzde 22 kayıp yaşanacak. İlk çeyreğe yüzde 7.1’lik kayıp olarak yansıyacak.

SENARYO 3: İkinci senaryoya ek olarak 4 eyalet (Hubei, Şangay, Guangdong, Chongging) daha 2 hafta süre ile tesisleri kapalı tutma kararı alacak, yani işe dönüşü 24 şubat olacak. Şubatta üretim 565 bin adet azalacak, yüzde 33 kayıp yaşanacak. İlk çeyreğe yüzde 10.6’llık kayıp olarak yansıyacak.

SENARYO 4: Üçüncü senaryoya ek olarak, Çin genelinde tedarik zincirinde muhtemel bozulmalar meydana gelecek. (Tüm bileşenlerin tedarik edildiği merkez olan Hubei’den parçalar eksik gelecek. Bu da parça tedariğinde sıkıntılar oluşturacak. Şubatta üretim 644 bin adet azalacak, yüzde 38 kayıp yaşanacak. Üretim martta 26 bin adet azalacak. Bu da ilk çeyreğe yüzde 12’6’lık kayıp olarak yansıyacak.

SENARYO 5: Dördüncü senaryonun üstüne, aynı zamanda Hubei’ye komşu (Henan, Anhui, Hunan, Sichuan) eyaletlerde de 3 hafta daha tesisler kapatılacak. Dolayısıyla bu eyaletlerde de işe dönüşü 24 şubata uzayacak. Şubatta üretim 770 bin adet azalacak, yüzde 45 kayıp yaşanacak. İlk çeyreğe yüzde 14.4’lük kayıp olarak yansıyacak.

SENARYO 6: Beşinci senaryoya ek olarak tüm fabrikalarda üretimi durdurma süreci uzayacak, virüs salgınına bağlı olarak üretime başlama tarihi 16 Mart olacak. Bu en kötü senaryoda, şubatta üretim 1 milyon 77 bin adet azalacak, yüzde 63 kayıp yaşanacak. İlk çeyreğe yüzde 32.3’lük kayıp olarak yansıyacak.

“Krizin uzaması otomotiv sanayimizi sıkıntıya sokar”

Otomotiv Sanayii Derneği(OSD) Başkanı Haydar Yenigün, koronavirüsünün kısa vadede Türk otomotiv sektörünü etkileyecek boyutta olmadığını ancak, Çin’deki fabrikaların üretimi durdurma süreçlerinin uzaması durumunda ise Türk otomotiv sanayinin bu durumdan olumsuz etkileneceğini ve sıkıntı yaşayabileceğini dile getirdi.

Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Alper Kanca da kısa vadede Türk otomotiv sanayi açısından bir risk bulunmadığını belirterek, “Geçen yılki dış ticaret verilerine baktığımızda Çin’den yapılan ithalatın çok az bir kısmı aslında OEM’lere yani araç üreticilerine ait. O kadar az ki, bu Türkiye OEM’lerinin Çin’e bağımlılığının çok düşük olduğunu gösteriyor. Bu açıdan bakıldığında Çin’deki krizin birkaç hafta daha sürmesi, Türkiye’deki üretimi etkileyecek herhangi bir gecikmeye sebep olmayacaktır” diye konuştu.

Krizin uzamasının ise Türk otomotiv sanayisini dolaylı olarak etkileyeceğini belirten Kanca, şöyle konuştu: “Krizin uzaması ve derinleşmesi Avrupa’daki OEM’lere yaratacağı gecikmeden kaynaklı olarak Türk otomotiv üreticilerine dolaylı olarak yansıyacak. Özellikle Avrupa’nın büyük otomotiv tedarikçileri Çin’de büyük fabrikalara sahip. O fabrikadan ürettikleri ürünlerle Avrupa’daki OEM’leri besliyorlar. Eğer Çin’de bir gecikme olursa o gecikme Avrupa’daki OEM’leri bu şekilde etkileyebilir. O da dolayısıyla Türkiye’yi etkileyebilir. Otomotiv sektörü, küresel alışverişin çok yoğun olduğu bir sektör olduğu için Çin’deki krizin hiç beklenmedik şekilde 4-8 hafta civarında uzaması Çin’deki satışları olağanüstü düşürecektir bu da diğer ülkeleri etkileyecek. Ama bu ihtimal düşük görünüyor.”

“3 milyar $’lık riski olan Brexit, acil gündem olmalı”

Geçen hafta küresel pazarda Türk otomotiv sektörüne yansıyacak önemli bir gelişme de Brexit konusunda yaşandı. AB ile İngiltere arasındaki Brexit müzakereleri sonuçlandı, Brexit 31 Ocak 2020’de gerçekleşti. Böylece, İngiltere’nin AB’den ayrılması ile 31 Aralık 2020 tarihinde sona ermesi öngörülen ‘geçiş dönemi’ başladı. Bu süreç boyunca, AB ve İngiltere arasında gelecek dönem ilişkilerini şekillendirecek yeni bir ticaret anlaşması müzakere edilecek. Söz konusu dönemde Türkiye ile İngiltere arasında da ikili ticaret anlaşması yapılması planlanıyor. Brexit’in Türkiye’nin otomotiv ihracatı için hayati önem taşıdığını vurgulayan OSD Başkanı Haydar Yenigün, “Artık tek konuşmamız gereken konu AB ve İngiltere arasında STA anlaşmasına eş zamanlı olarak bizim de İngiltere ile anlaşma yapmamız. Aksi halde ihracatımızı ciddi bir şekilde etkilenecek” dedi. Hatırlanacağı üzere OSD, geçtiğimiz yıl 13 farklı senaryo ile Brexit’in Türkiye otomotiv sektörüne etkisini değerlendirmişti. İngiltere’nin AB ile anlaşmaya varıp, Türkiye ile anlaşmaması şeklindeki olası en kötü senaryoya göre; Türkiye’nin otomotiv ihracatının yılda 3 milyar dolarlık kayba neden olabileceği aynı zamanda sektörde 4 bin kişilik istihdam kaybına yol açabileceği uyarısı yapılmıştı.