Kiralamacı KOBİ’leri kaybetti

Aysel YÜCEL

Araç kiralama sektörü, yeniden büyüme umudu ile başladığı 2021’de, ilk çeyrekte yüzde 3.5 daralma yaşadı. Şirketlerin müşteri sayısı da azaldı. Kiralamacılar yılın ilk çeyreğinde 3 bin KOBİ müşterisini kaybetti. TOKKDER Başkanı İnan Ekici, “Maalesef Türkiye’deki esnaf, zanaatkârlar ve KOBİ’lerin büyük bir kısmı pandemiden çok negatif etkilendi. Onlar da süresi dolan araçlarını yenilemek yerine araç almamayı ya da azaltmayı tercih etti” dedi.

Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği’nin (TOKKDER) 2021 yılı ilk çeyrek raporuna göre, 2020 yılı sonuna göre sektör yüzde 3,5 daraldı, şirketlerin filosunda bulunan araç sayısı 254 bin adede düştü. Yılın ilk çeyreğinde sektörün aktif büyüklüğü 42,4 milyar TL oldu. Sektör yılın ilk üç ayında 4,2 milyar TL’lik yeni yatırımla Türkiye’de satılan yeni otomobillerin yüzde 10,9’u olan 17 bin 100 adet aracı filosuna kattı.

Sektördeki daralmayı yorumlayan TOKKDER Başkanı İnan Ekici, “Aslında 2020’nin dördüncü çeyreğinde daralma durmuş, aksine bir miktar da büyüme olmuştu. Yılın başında, 2020’de satın alınan an 57 bin 500 adetlik araç sayısını nı 2021’de iki kattan fazla artırabiileceğimizi söylemiştik. 2017’nin in rakamlarını, yani 360 bin adetlik ik araç parkı büyüklüğünü ise en errken 2023-2024’te yakalayabileceeğimizi söylemiştik. Ancak aksine ne COVID-19 vaka sayılarının yükkseldiği bir ilk çeyrek yaşadık. Bu durumun üstüne araç bulunurluuğunda, yarı iletkenlerin kısıtla- rından kaynaklı, sıkıntılar oldu. Özellikle filo müşterilerinin ihtiyaçlarına dönük olan ekonomik sınıftaki düşük motor hacimli araç bulunurluğundaki azalmaya bağlı tedarik sıkıntısı ı yaşandı. Aslında mayıstaki kapaanışa kadar güçlü bir talep oluşmaaya başlamıştı. Kapanma bunu bir ir miktar etkiledi. Ramazan’a kapannmanın olumsuz etkileri eklendiiğinde, 1-7 günlük kiralamada maayıs ayına özel yüzde 60-70 daralma ma oldu” şeklinde konuştu.

İlk çeyrekte sektörün müşteri sayısında düşüş oldu. Şirketlerin 2020 sonunda 35 bin 900 müşterisi varken, 2021’in birinci çeyreğinde 32 bin 900 müşterisi oldu. İnan Ekici, “Bir miktar KOBİ ölçekli müşteri kiralamadan çıkış yaptı. Maalesef Türkiye’deki esnaf, zanaatkârlar ve KOBİ’lerin büyük bir kısmı pandemiden çok negatif etkilendi. Onlar da süresi dolan araçlarını yenilemek yerine araç almamayı ya da azaltmayı tercih etti. Bu düşüş de bunu gösteriyor. Sektörümüzde büyük ölçekli şirketlerin yer aldığı müşteri grubu ise azalmıyor, onlar hala müşterimiz. Ama tasarruf nedeniyle araç taleplerinde adetsel azalma yaşanabiliyor. Fakat KOBİ’ler, ağırlıklı olarak kapalı olduklarından, işlerini de geçmiş dönemlere göre çok düşük yaptıklarından dolayı zaten devlet desteği ile ayakta kalmaya çabalıyor. Dolayısıyla o grupta araçlarını daha fazla azaltma ya da şu an taleplerini, ihtiyaçlarını erteleme tercihi kullanılıyor” diye konuştu.

Büyüme KOBİ’lerle mümkün

KOBİ’lerin yeniden ekonomik yaşama katılması durumunda sektörün ciddi anlamda bir taleple karşılaşacağına dikkat çeken Ekici, “Dolayısıyla pandeminin olmadığı dönemde her çeyrekte yüzde 3-5 büyüme potansiyeli var. Hareketimizi sağlayacak unsur ise ekonomik hareketliliğin artması, biz buradan besleniyoruz. Ağırlıklı olarak müşterilerimiz ticaret yapanlar, şirketler, KOBİ’ler. Sektör, KOBİ’lerin talebine bağlı olarak ciddi bir büyüme trendine girmişti. Zaten büyük şirketlerin tamamı kiralama yapıyor. Sektörün son 5 yıldaki, 2018 yılına kadarki büyüme trendinin önemli bir nedeni de KOBİ’ler. Ben yeniden bir artışı ekonomik hareketliliğin artmasına bağlıyorum” dedi.

Turizmde umutlar azaldı

Pandeminin kontrol altına alınması sürecinin uzaması, sektörün yüksek sezon beklentilerini de olumsuz etkiledi. İnan Ekici, konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı: “Sektör hem talep hem hareketlilik açısından ağustosta en tepe noktayı görürdü. Bu sene okulların açılışı ve diğer unsurlara bağlı olarak; bu durumun eylül ayına kadar uzayabileceğine yönelik umudumuz var. Pandeminin kontrol altına alınması durumunda Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ilgili devlet kurumlarından; yılın geri kalan kısmında turizmi canlandıracak aksiyonlar bekliyoruz. Yabancı turistler rezervasyonlarını yapmaya çalışıyor, tatil için ülke seçme dönemindeler. Ancak bunun içerisinde şu an Türkiye yok.”

"Kârdan kıstık, sınırlı zam yaptık"

Faiz, kur ve ÖTV artışına paralel araç bedellerindeki artışa karşın kiralama bedellerinde aynı oranda bir zam olmadığına dikkat çeken İnan Ekici, “Bu da sektörün kâr marjındaki olası daralma ile desteklenmeye çalışılıyor. Bu noktada halen Avrupa’nın en uygun fiyatlarına sahibiz. Amerika’da günlük kiralamada araç fiyatları ortalama dört-beş kat arttı” dedi.

Çevreci araçlara ilgi artıyor

TOKKDER raporuna göre, Renault ilk çeyrekte yüzde 23,2 pay ile operasyonel araç kiralama sektörünün en çok tercih edilen markası olmayı sürdürdü. Fiat ikinci, Volkswagen üçüncü oldu. Hibrit ve elektrikli araçların oranındaki artış da dikkat çekti. Sektörün araç parkının büyük bölümünü yüzde 82,2 ile dizel yakıtlı araçlar oluştururken; benzinli araçların payı yüzde 14,2, hibrit ve elektrikli araçların payı ise 3,6’ya ulaştı.

"Çip krizi uzarsa, 2. el almak zorunda kalırız"

Çip krizinin araç kiralama sektörüne yansımalarını değerlendiren d Ekici, şöyle konuştu: “Çip krizinin ne kadar derinleşeceğini bilmiyoruz. Birçok Avrupa ülkesinde ü tedarik süreçleri uzadı. Avrupa’da kimi ülkelerde ülke bazı marka ve modellerde bulunurluk için 1 yıl sonraya so gün veriyorlar. Bizde şu ana kadar daha fazla bulunurluk b sorunu hissedilmedi. Yarı iletken sorunu çözülmezse birçok marka daha büyük problem yaşayacak. y Bu da sektörün alımlarına olumsuz etki edecek. e Bulunurluk azaldıkça dertler de artacak. Uzun dönem kiralama açısından böyle bir ortamda; ikinci el kiralama ve kontrat uzatmaları ile kendi çözümünü bulmaya çalışacak sektör.”

“Yönetmelikler pandemi sonrası için güncellenmeli"

Bugün tüm odağın pandemide olduğunu, ancak geleceğe de odaklanmak gerektiğini dile getiren İnan Ekici, pandemiden çıkış döneminin daha önemli olduğunu vurguladı ve şu çağrıyı yaptı:

“Pandeminin ortadan kalkmasını beklemeden, sektörlerin önünü tıkayan, gelişmelerini engelleyen durumların ortadan kalkmasına yönelik, günün koşullarına uyumlanacak yönetmelik ve kanuni değişiklikler yapılmalı. Düşünülmemiş, yeni alanların da kanuni altyapısının ya da uygulamadaki altyapısının hızla iyileştirilmesi çağrısında bulunuyorum. Bu noktada da devlet kurumları ile STK’ların iş birliği çok önemli.”