Birleşik Krallık'a ihracatı ‘çip krizi’ de durduramadı

Aysel YÜCEL

Türkiye’nin, AB’den ayrılma sonrası Birleşik Krallık’la imzaladığı Serbest Ticaret Anlaşması, bu pazara yönelik otomotiv ihracatına doping oldu. Çip krizi nedeniyle sektörün AB’ye ihracatı temmuzda yüzde 16 düşerken, Birleşik Krallık’a yüzde 63 arttı. İlk 7 ayda da Birleşik Krallık’a ihracat yüzde 61’e yakın oranda artış kaydetti. Böylece bu ülke, Türkiye’nin otomotiv ihracat pazarları arasında ikinci sıraya yükseldi. DÜNYA’ya konuşan sektör temsilcileri, Brexit sürecinin tamamlanmasının belirsizliği ortadan kaldırdığını ve uzun vadeli işbirliklerinin önünü açtığını söyledi. Brexit sonrası Birleşik Krallık’la imzalanan STA, otomotivde bu pazara yönelik ihracatı hızlandırdı. Çip krizinin derinleşmesiyle AB’ye otomotiv ihracatı temmuzda yüzde 16 düşerken, Birleşik Krallık’a yüzde 63 arttı. Yılın ilk 7 ayında da Birleşik Krallık’a yapılan ihracat AB’deki büyümeyi ikiye katladı.

Türkiye ihracatının lokomotif sektörü otomotivde, temmuz ayıyla birlikte çip krizinin etkileri derinleşirken, nisan ayından bu yana baz etkisi ile görülen çift haneli artışta sona erdi. Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği’nin (OİB) geçen hafta açıkladığı verilerine göre, otomotiv ihracatı temmuzda yüzde 9 düşüşle 2 milyar dolar oldu. OİB Başkanı Baran Çelik, yarı iletken (çip) sorunu nedeniyle yaşanan üretim problemleri ve uzun bayram tatili nedeniyle işgünü sayısının az olmasının, temmuz rakamlarının aylık ortalamaların altında kalmasında etkili olduğunu söyledi.

Ülke grubu bazında bakıldığında, yüzde 61 pay ile en büyük pazar olan Avrupa Birliği ülkelerine ihracat temmuzda yüzde 16 azalarak 1 milyar 223 milyon dolar oldu. Endüstrinin en büyük pazarı olan Almanya’ya temmuzda yüzde 14 azalışla 273 milyon dolar ihracat yapılırken, ilk 5’te yer alan diğer önemli pazarlardan Fransa’ya da yüzde 45,5, İtalya’ya ise yüzde 26,5 düşüş yaşandı. Temmuz ayında tüm bu önemli pazarlardaki düşüşe karşın, Birleşik Krallık’a yönelik ihracat artışı dikkat çekti. Birleşik Krallık’a geçen ay yüzde 63 artışla 233 milyon dolarlık ihracat yapıldı. Bu yılın ilk 7 ayında da AB'ye otomotiv ihracatı yüzde 24 yükselirken, Birleşik Krallık'a ise yüzde 60.5 artış yaşandı. Konuyla ilgili DÜNYA’ya konuşan OİB Başkanı Baran Çelik, Brexit’in anlaşmalı bir şekilde sonlanmasının geçen yıl yaşanan belirsizliği ortadan kaldırdığını, bu durumun İngiltere’deki müşterilerle uzun vadeli işbirliklerinin önünü açtığını söyledi. Çelik, Birleşik Krallık’ta Türk otomotiv sanayisinin en güçlü olduğu alanların ticari araçlar ve tedarik sanayii olduğunu söyledi.

Brexit belirsizliği kalkınca, ötelenen talep devreye girdi

Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Albert Saydam da Birleşik Krallık’a yönelik ihracat artışını DÜNYA’ya değerlendirdi. Saydam, “Geçen yıl İngiltere'de Brexit öncesi bir belirsizlik vardı. Bu nedenle müşteri talepleri ötelenmişti. Anlaşma yapılması ile ihracat normal seyrine döndü. İngiltere, özellikle araç ihracatında en önemli pazarlarımızdan. Bu noktada Ticaret Bakanlığı yetkililerimizi gerçekten tebrik etmek lazım. Türkiye’nin İngiltere ile bu kadar hızlı STK anlaşması yapması beklenmiyordu. Diğer birçok ülke ile Türkiye’den önce anlaşma yapılacağı tahmin ediliyord. Ancak Brexit kararı alındıktan hemen sonra, Noel dönemi olmasına rağmen birkaç gün içerisinde ilk anlaşma Türkiye ile yapıldı. Bu bence Ticaret Bakanlığı’nın son yıllardaki en büyük başarısıydı” diye konuştu.

Otomotivde 3 milyar dolarlık kayıptan endişe ediliyordu

Brexit anlaşması öncesi, otomotivciler en kötü senaryoda 3 milyar dolarlık kayıp yaşanmasından endişe ediyordu. En kötü senaryo olarak değerlendirilen Brexit sürecinin anlaşmasız ayrılıkla sonuçlanması durumunda, otomotiv ihracatında yıllık yaklaşık 50 bin adetlik azalma, 4 bin kişilik de istihdam kaybı olabileceği belirtiliyordu. 1 Ocak 2021 itibarıyla Birleşik Krallık ile Türkiye'nin arasında başlayan Serbest Ticaret Anlaşması (STA), sayesinde korkulan kayıp gerçekleşmediği gibi, Birleşik Krallık otomotiv ihracatında en büyük ikinci pazar konumuna yükseldi.

Sel felaketi de etkiledi, tedarikçi ihracatta hız kesti

Temmuzda ihracatı yine tedarik sanayiciler sırtladı. Geçen ay tedarik ihracatı yüzde 1 artarak 827 milyon dolar olurken, sektör ihracatındaki en büyük ürün grubunu oluşturdu. Binek otomobil ihracatı temmuzda yüzde 27 azalarak 590 milyon dolar olurken, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ihracatı yüzde 26 artarak 393 milyon dolar oldu. Otobüs-minibüs-midibüs ihracatı da yüzde 33 azalarak 109 milyon dolar olarak gerçekleşti. Tedarik sanayiinde hazirana ayına göre düşüş olması dikkat çekti. Tedarikçiler, haziranda 1 milyar 78 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmişti. TAYSAD Başkanı Albert Saydam, geçen haftalarda Almanya’da yaşanan sel felaketinin de ihracata olumsuz yansıdığını belirterek, “Sel felaketi en çok sanayinin yoğun olduğu Ruhr bölgesini vurdu. Fabrikaları su basınca, anında birkaç büyük çelik imalatçısı ve sac üreticisi peş peşe mücbir sebep ilan etti. Bu da bizim tedarik süreçlerimize yansıdı. Kendi şirketimden örnek verecek olursam; biz Scania’ya kelepçeli bir ürün yapıyoruz. Bunun için Almanya’da iki farklı şirketten alım yapıyoruz. İkisi de mücbir sebep ilan etti. Elimizdeki stoklarla şimdilik sorun çözüldü ama mücbir sebep uzun sürebilir diye Scania'ya yeni bir tedarikçiden ürün temin etmeyi önerdik. Doğadaki olumsuzluklar artınca, firmalar sözleşme yükümlülüklerinden çekindikleri için daha kolay mücbir sebep ilan etmeye başladı” dedi.

“Ağustos daha iyi olacak”

Albert Saydam, ihracatta ağustos ayına yönelik beklentilerini de açıkladı. Saydam, “Ağustos ayı tedarik sanayii ihracatının temmuzdan daha iyi olmasını bekliyoruz. Çünkü daha önceki yıllarda ağustosta Avrupa’da birçok firma yaz tatilinde oluyordu. Çip krizinden dolayı bu yıl tatiller öne çekildiği için Avrupa’da kısmı üretim devam ediyor” dedi.