Bantlardan inmiş çip bekleyen binlerce araç var

AYSEL YÜCEL

Pandemiyle birlikte küresel çapta yaşanan çip krizinin otomotiv sektöründe yarattığı kayıp artıyor. Otomobil ve hafif ticari araç pazarı, eylülde geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 37 daraldı. Otomobil özelinde ise daralma yüzde 39’u aştı. ODD Genel Koordinatörü Hayri Erce, normal şartlarda otomobil satışlarında eylül ayının en yüksek satış adetlerinin gerçekleştiği aylardan biri olduğunu hatırlatarak, çip (yarı iletken) krizi nedeniyle araç bulunurluğunun giderek azalmasının bu daralmada etkili olduğunu söyledi. 
 
Otomobil ve hafif ticari araç pazarı, ağustosta yüzde 5 azalarak 58.454 adet olarak gerçekleşmişti. Geçen ay otomobil pazarı yüzde 0,9 artarken ve hafif ticari araç pazarı yüzde 20,2 oranında azalmıştı.  ÖTV matrahlarında yapılan düzenleme ile bazı araç modellerinde fiyatların 60 bin TL’ye kadar inmesi, geçen ay otomobil satışlarında düşüşü engelledi. Ancak, indirim kapsamına giren araçların kısa sürede tükenmesi ve yenilerinin tedarik edilememesi, vergi indirimin satışlardaki etkisini azalttı. 

 
Eylül ayında derinleşen çip krizinin satışlardaki olumsuz etkisi de arttı. Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin (ODD), açıkladığı verilere göre, otomobil ve hafif ticari araç pazarı, eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 36,9 düşüşle 57.141 adet oldu. Otomobil satışları yıllık bazda yüzde 39,1 azalışla 43.408 adet olurken, hafif ticari araç pazarı yüzde 28,9 düşüşle 13.733 adet oldu.
 
Otomobil ve hafif ticari araç pazarı, 10 yıllık eylül ayı ortalama satışlara göre de yüzde 8,3 azaldı. 10 yıllık eylül ayı ortalama satışlara göre otomobil pazarı yüzde 7,2; hafif ticari araç pazarı yüzde 11,6 azaldı.
 
Bu yılın ocak-eylül döneminde ise otomobil ve hafif ticari araç pazarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13,1 oranında artarak 558.145 adet olarak gerçekleşti. Otomobil satışları da ocak-eylül döneminde geçen yıla göre yüzde 11,9 oranında artarak 434.800 adet olurken, hafif ticari araç pazarı da yüzde 17,5 artarak 123.345 adede ulaştı.
 
“Pazar 800 bini geçecek”
 
Yılsonu beklentilerine yönelik de değerlendirme yapan ODD Genel Koordinatörü Hayri Erce, “2020 rakamlarının bir miktar üzerine çıkacağımızı öngörüyoruz. Ağır ticari araçlar da dahil edildiğinde toplam pazarın 825-875 bin aralığında olacağını öngörüyoruz. Bunun yaklaşık 35 bin adedini ağır ticari araçların oluşturacağını tahmin ediyoruz. Çip krizi kaynaklı araç bulunurluğu sıkıntısı markadan markaya farklılık gösterebiliyor” diye konuştu. Erce, 2022 yılı için belirsizliklerin devam ettiğini belirterek, “Çip krizinin 2022 yılında da devam edeceği öngörülüyor” dedi. 
 
Talep daha ucuz araçlara kayıyor

Otomobil pazarı segmentlere göre, pazarın yüzde 86’sını vergi oranları düşük olan A, B ve C segmentlerindeki araçlar oluşturdu. C segmenti otomobiller 238.644 adetle yüzde 54,9 pay, B segmenti otomobiller 132.517 adetle yüzde 30,5 pay aldı. Otomobil fiyatlarının son iki yılda yüzde 200’den fazla arttığı Türkiye pazarında, talebin daha ucuz olan B segmenti araçlara kaydığı görülüyor. 2020’nin ocak-eylül döneminde C segmenti araçlar yüzde 63.2, B segmenti araçlar ise yüzde 23.5 paya sahipti. Hayri Erce, “Bu tamamen bizim şu andaki mevcut ÖTV yapımızın şekillendirmesinden kaynaklanan bir gelişim. B segmentine bir kayış var” dedi.
  
SUV ilk kez sedan modelleri geçti
 
Gövde tiplerine göre değerlendirildiğinde yılın ilk dokuz ayında de en çok tercih edilen gövde tipi yine Sedan otomobiller (yüzde 40,1 pay, 174.416 adet) oldu. Sedan otomobilleri, yüzde 34,9 pay ve 151.780 adet satış ile SUV, yüzde 22,9 pay ve 99.765 adet satış ile H/B otomobiller takip etti. Türkiye’de  ve dünyada talebin giderek arttığı SUV araçlar, eylül ayı özelinde ise ilk kez sedan araçları geçti. SUV araçların satışlarda ilk kez sedan otomobilleri geçmesi dikkat çekti. 
 
 Dizel azaldı, elektrikli arttı
 
Motor tipine göre ise benzinli otomobil satışları 287.288 adetle 66,1 pay, dizel otomobil satışları 87.415 adetle yüzde 20,1 pay, hibrit otomobil satışları 36.824 adetle yüzde 8,5 pay, otogazlı otomobil satışları 21.713 adetle yüzde 5 pay aldı. Bu dönemde 1.560 adet elektrikli otomobil satışı gerçekleşti. Dizel araçlarının payındaki düşüş dikkat çekti. Otomobil satışlarında geçen yılın ocak-eylül döneminde yakıt tiplerine göre satış dağılımına bakıldığında; benzinliler 202.839 adetle yüzde 52 pay, dizeller 158.059 adetle yüzde 40,7 pay, otogazlı araçlar 15.781 adetle yüzde 4,1 pay almıştı. Geçen yıl ilk dokuz ayda 261 adet elektrikli ve 11.750 adet hibrit otomobil satışı gerçekleşmişti.